FORUM OKRĘTOWE: Fit for 55 wchodzi do realizacji - cło węglowe

Pakiet klimatyczny Fit for 55, znany dotąd opinii publicznej z przekazów medialnych opisujących uzgodnienia i konsultacje prowadzone pomiędzy Parlamentem Europejskim, Komisją Europejską oraz grupami lobbystycznymi, wchodzi w fazę finalnych decyzji i wprowadzania go w życie. Jego skutki odczuje niebawem cała gospodarka.

25 kwietnia 2023 roku Rada Unii Europejskiej – niemal jednogłośnie, przy samotnym sprzeciwie Polski - zatwierdziła dyrektywy przyjęte tydzień wcześniej przez Parlament Europejski. Wśród nich są te dotyczące branży morskiej: reformy unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji EU ETS, który ma objąć również transport morski, oraz ustanowienia CBAM (Carbon Boarder Adjustment Mechanism), czyli unijnego mechanizmu dostosowania cen na granicach UE z uwzględnieniem CO2 - tzw. „cła węglowego”, oraz kilka dyrektyw dotycząc innych obszarów gospodarki.

Przyjęte regulacje, których celem określonym w pakiecie Fit for 55, jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, spowodują wzrost kosztów w wielu obszarach gospodarki. Pogorszy to konkurencyjność firm z Unii Europejskiej, na co zwracało uwagę wielu ekspertów gospodarczych w procesie konsultacyjnym, jednak ich głos został w dużej mierze zignorowany. Bardzo silne kontrowersje wzbudziło wprowadzenie żeglugi powietrznej do systemu ETS, co zostało okrzyknięte przez media jako „koniec ery tanich lotów”.

Nowością budzącą również wiele kontrowersji jest wprowadzenie niespotykanego wcześniej na skalę światową mechanizmu dostosowania cen poszczególnych produktów importowanych spoza Europy, uwzględniającego emisję CO2 przy ich wytwarzaniu, czyli tzw. CBAM. W pierwszej kolejności objęto nim: żelazo, stal, aluminium, cement, nawozy, wodór oraz energię elektryczną. W dalszym etapie lista ta będzie znacznie rozszerzana.

Co CBAM oznacza dla branży okrętowej? Jego wprowadzenie nałoży na importerów towarów pochodzących spoza UE - np. stali i aluminium, szeroko używanych przy produkcji statków oraz mechanizmów i wyposażenia okrętowego - dodatkowe koszty, w postaci obowiązku zakupu certyfikatów CBAM w ilości odpowiadającej emisji, uwolnionej w procesie produkcji danego wyrobu, a następnie do ich umorzenia.

Wdrożenie CBAM podzielone jest na dwa etapy:

w pierwszej fazie (tzw. okres przejściowy), od 1 października 2023 r. zgłaszający importowane towary będą zobowiązani jedynie do składania raportu CBAM w okresach kwartalnych,
w drugiej fazie, począwszy od 1 stycznia 2026 r., importerzy będą zobowiązani do zakupu certyfikatów CBAM w ilości odpowiadającej emisji wynikającej z produkcji towarów oraz składania rocznych deklaracji CBAM (do 31 maja każdego roku).

O komentarz poprosiliśmy dyrektora biura FORUM OKRĘTOWEGO Ireneusza Karaśkiewicza:

- Nasza branża – czyli stocznie, wytwórcy mechanizmów i wyposażenia okrętowego, którzy w produkcji używają importowane spoza Unii Europejskiej materiały i komponenty np. stal i aluminium - obciążona zostanie dodatkowymi kosztami właśnie z tytułu owego cła węglowego. Natomiast nasi konkurenci z Chin, Korei Południowej, Japonii, Wietnamu czy Turcji, będą wolni od tychże dodatkowych kosztów. Pogorszy to konkurencyjność przemysłu okrętowego w Europie. SEA Europe, którego FORUM OKRĘTOWE jest członkiem i naszym reprezentantem w procesie negocjacyjnym, zwracało na to uwagę w trakcie konsultacji. Alarmowały o tym również inne organizacje reprezentujące wytwórców zawansowanych produktów, jednak Komisja Europejska pozostała głucha na nasze uwagi.

- Same szczegóły dyrektywy UE budzą również duże kontrowersje; importować towary objęte CBAM będą mogły tylko uprawnione do tego podmioty i będą one musiały spełnić określone wymogi Komisji Europejskiej, która będzie sprawować bezpośredni nadzór nad tym importem, ustanawiając specjalny rejestr uprawnionych importerów. KE będzie miała prawo - pod określonymi warunkami – wykreślić firmę z takiego rejestru, co w praktyce uniemożliwi jej import towarów objętych CBAM na rynek UE. Dyrektywa wprowadza bardzo restrykcyjne raportowanie z dotkliwymi karami za ich niedopełnienie. Obliczenia „zawartości” CO2 w produkcie są skomplikowane i związane z karami za popełnione błędy, włącznie z zakazem importu.

- 18 maja br. odbyło się webinarium poświęcone granicznemu podatkowi węglowemu, zorganizowane przez członka naszego stowarzyszenia: renomowaną firmę PwC Polska. Podczas tego wydarzenia eksperci PwC w bardzo jasny sposób omówili zakres regulacji oraz powiedzieli w jaki sposób zweryfikować emisyjność produktów i jak przygotować się do nowych obowiązków. Webinarium trwa około 1 godziny ale gorąco zachęcam do obejrzenia go.

- Ta wiedza będzie dla nas niezbędna w nadchodzących czasach walki z emisją CO2 implikującą dodatkowe koszty, które trzeba uwzględnić w planach biznesowych firm. Pakiet Fit for 55 to rewolucja o skali, której Europa nigdy nie widziała. Do szerokiej opinii publicznej nie dotarły jeszcze jej konsekwencje i koszty z nią związane. Dlatego warto się już teraz zapoznać z regulacjami, które nas niebawem dotkną.

Link do webinarium PwC Polska: