Uroczystości na 100-lecie powrotu Pomorza w granice Rzeczypospolitej i zaślubin Polski z Morzem

Specjalny „morski” koncert, gra miejska i patriotyczny festyn na dworcu PKP w Gdańsku, a potem wspólny przejazd specjalnym pociągiem z generałem Józefem Hallerem do Pucka, gdzie odbędą się uroczystości upamiętniające zaślubiny Polski z Morzem – to tylko kilka z wielu atrakcji, jakie czekają nas w lutym przyszłego roku z okazji 100-lecie powrotu Pomorza w granice Rzeczypospolitej.

Zaślubiny Polski z Morzem, które miały miejsce w Pucku 10 lutego 1920 roku to najbardziej znany i symboliczny akt powrotu Państwa Polskiego nad morze. Pamiątką tego wydarzenia był słup zaślubinowy, na którym umieszczono wizerunek orła oraz wyryto datę wydarzenia. Replika zniszczonego w 1939 r. obelisku znajduje się dziś w porcie rybackim, obok popiersia gen. Józefa Hallera, które wykonał w 2002 roku rzeźbiarz Stanisław Szwechowicz. To w puckim porcie rybackim co roku odbywają się główne uroczystości upamiętniające kolejne rocznice zaślubin.

Organizatorem puckich uroczystości od lat jest Urząd Miasta Puck, Liga Morska i Rzeczna, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie oddział Puck, 3 Flotylla Okrętów, Komenda Portu Wojennego w Gdyni oraz Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej w Gdyni.

Zaślubiny Polski z morzem były szczególnym wydarzeniem w historii Polski międzywojennej. Nasz kraj po okresie zaborów odzyskał dostęp do swoich historycznych wód po uroczystym akcie zaślubin z udziałem gen. Hallera z 10 lutego 1920 r. w Pucku. Stąd też dla mieszkańców Pomorza to właśnie przyszły rok stanowić będzie punkt kulminacyjny obchodów 100-lecia odzyskania Niepodległości.

Podczas konferencji prasowej, która odbyła się dzisiaj auli dawnego Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku, Mieczysław Struk, marszałek województwa pomorskiego, Hanna Pruchniewska, burmistrz Pucka, Jan Kleinszmidt, Przewodniczący Sejmiku Województwa Pomorskiego oraz samorządowcy z Pomorza i przedstawiciele pomorskich instytucji kultury opowiedzieli o wszystkich przyszłorocznych uroczystościach i związanych z nimi wydarzeniami.

Program uroczystości związanych ze 100-leciem powrotu Pomorza w granice Rzeczypospolitej i zaślubin Polski z Morzem

POLSKA FILHARMONIA BAŁTYCKA – koncert – 09.02.2020 (niedziela), godz. 18.00,
Zaślubiny Polski z morzem były szczególnym wydarzeniem w historii Polski międzywojennej. Nasz kraj po okresie zaborów odzyskał dostęp do swoich historycznych wód po uroczystym akcie zaślubin z udziałem gen. Józefa Hallera z 10 lutego 1920 r. w Pucku. Z tej też okazji w Polskiej Filharmonii Bałtyckiej w stulecie wydarzenia odbywa się koncert, gdzie zostanie prawykonany utwór pochodzącego z Gdańska Leszka Możdżera. Program dopełnią trzy kompozycje inspirowane morzem. Jedną z nich będzie uwertura koncertowa Legenda Bałtyku Feliksa Nowowiejskiego z 1924 r. Opera jednego z czołowych polskich kompozytorów I poł XX w. o tym samym tytule inspirowana jest legenda. Następnie orkiestra symfoniczna wykona trzyczęściowy poemat symfoniczny Claude’a Debussy La mer (Morze). Utwór, którego poszczególne ogniwa noszą tytuły: Od świtu do południa na morzu, Gra fal, Rozmowa wiatru z morzem głęboko oddaje piękno, ale i podziw autora dla wodnego żywiołu. Utwór Aleksandra Głazunowa o tym samym tytule także w sposób emocjonalny i efektowny przedstawia bezkresną morską rzeczywistość w oczach autora.

Orkiestra Symfoniczna PFB
Agnieszka Duczmal – dyrygent
Leszek Możdżer – fortepian
Mirosław Baka – narrator – odczyta „Manifest Kaszubów” – kazanie wygłoszone 10 lutego 1920 roku podczas „zaślubin” przez ks. ppłk Józefa Wryczę
Chór Uniwersytetu Gdańskiego pod dyrekcją Anety Majdy oraz Chór Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego pod dyrekcją Błażeja Połoma
Konrad Mielnik – prowadzenie

PROGRAM: Hymn Polski – Mazurek Dąbrowskiego; Hymn do Bałtyku
Feliks Nowowiejski Legenda Bałtyku op. 28 [10’]
ks. ppłk Józef Wrycza Kazanie z roku 1920 (Mirosław Baka)
Claude Debussy La mer [25’]
Przerwa [20’]
Aleksander Głazunow Fantazja symfoniczna Morze, op. 28 [20’]Leszek Możdżer Światowa prapremiera utworu skomponowanego specjalnie na 100-lecie powrotu Pomorza w granice Rzeczypospolitej i zaślubin Polski z Bałtykiem (na fortepian
i orkiestrę) [ca. 15’] - inspirowany tematyką morską

Koncert zostanie powtórzony 11.02.2020 r. (wtorek) w Wejherowie (Wejherowskie Centrum Kultury – Filharmonia Kaszubska, godzina 19.00)

WiMBP i INSTYTUT KASZUBSKI – wydawnictwo Powrót Pomorza w granice Rzeczypospolitej. W setną rocznicę (1920-2020)

Autorzy publikacji: prof. Cezary Obracht-Prondzyński i dr. Krzysztof Korda
Wydawnictwo przygotowane wspólnie przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną
im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku i Instytut Kaszubski
Celem projektu jest przedstawienie kontekstu wydarzeń na Pomorzu w XIX wieku – znaczenie polskiego ruchu narodowego, specyfikę kulturową Pomorza Nadwiślańskiego (Kaszubi), znaczenie I wojny światowej, przełom lat 1918-1919, proces przejmowania Pomorza przez odrodzoną Polskę, Plebiscyt, niełatwy proces kształtowania granic, powstanie polskich struktur władzy na Pomorzu w 1920 r. Ponadto wydawnictwo zawierać będzie kalendarium historyczne. Będzie ono bogato ilustrowane (zdjęcia, fragmenty prasy, reprodukcje wybranych dokumentów itp.). Premiera albumu zaplanowana jest na 09.02.20 r. w Gdańsku i 10.02.20 r. w Pucku

POLSKA FILHARMONIA KAMERALNA – SOPOT – druga połowa stycznia 2020 r. Koncert w Kościerzynie – ustalane są jeszcze szczegóły wydarzenia

NADBAŁTYCKIE CENTRUM KULTURY – Animacje na mieście – 09 i 10 lutego 2020 r.

''Szukałem zawsze i wszędzie Polski'' dr. Józef Wybicki, gdański patriota, prawnuk twórcy hymnu narodowego.
Zamiarem naszym jest pokazanie, podkreślenie niezwykle ważnego historycznie
i państwotwórczo momentu życia odradzającej się Polski. Zaślubiny Polski z morzem, których to motorem sprawczym były patriotyczne środowiska Polek i Polaków Gdańskich. Szczególnie mocno zależy nam by zaakcentować, podkreślić na tle znanej nam historii podróży generała Hallera z Torunia do Pucka przez Gdańsk, fakt jego spotkania z delegacją polskich, gdańszczanek i gdańszczan: Niezwykle ciekawą i prosząca się o epickie rozwinięcie, była feministyczna historia powitania Hallera przez grupę Panien Wrzeszczańskich. Nadzwyczajnie zaś ważne było spotkanie generała z Józefem Wybickim polskim bohaterem, patriotą i przede wszystkim gdańszczaninem.
To Józef Wybicki wręczył Hallerowi pierścienie symbolizujące zaślubiny, dar patriotycznych środowisk Gdańskich, których był liderem.

Zaślubiny Polski z morzem – zarys. Projekt składać się będzie z kilku części. Pierwsza z nich to wprowadzenie, czyli gra miejska, druga to świętowanie obecności pociągu z gen. Hallerem na gdańskim dworcu, jego spotkanie z gdańszczanami, trzecia wreszcie to podróż do Pucka i same zaślubiny.

Gra miejska. (Patriotycznie i historycznie nie oznacza długo i nudnie) Uczestnicy wcielą się w postać Cezarego Baryki, który odwiedza w Gdańsku swoją ciotkę Klaudynę z Baryków Wybicką, żonę przewodniczącego podkomisarza Polskiej Rady Ludowej w Gdańsku, wielką patriotkę i przyjaciółkę Związku Młodokaszubów.
Zawiązuje się akcja, podczas której młody podróżnik (z pomocą listu i mapy pełnej grafik
i kalamburów) poszukuje ciotki. Wtedy to odkrywa dla siebie i innych przybyszów z Polski centralnej i południa na wskroś polski i patriotyczny Gdańsk. Uczestnicy wykonując różne zadania, bawią się i uczą odwiedzając dwanaście ważnych historycznie polskich miejsc na samym Starym i Głównym Mieście. Odwiedzają Gazetę Gdańską i drukarnię polską, drukując w jej siedzibie propolskie odezwy. Potem przechodząc obok siedziby Młodokaszubów, podziwiają piastowskie orły na Fontannie Neptuna, by w końcu słuchać carillonowej Roty, którą do repertuaru ratuszowej wieży wprowadził prezydent Paweł Adamowicz. Wreszcie uczą się hymnu Kaszubów, ale również gdańskiej maksymy o “zgodzie” ze Złotej Bramy.
...a jeśli powiedzieć, że na koniec w Ratuszu Staromiejskim gracze trafią na koncert samego Paderewskiego, który kolejny raz odwiedza, w patriotycznych celach Gdańsk - to wyprawa po zimowym mieście na pewno zapowiada się świetną przygodą i jeszcze lepszą nauką patriotyzmu i polskości. Oczywiście z ogromną radością my Gdańszczanie witać będziemy turystów z Warszawy, czy też Krakowa.

Powitanie Hallera. Radosny patriotyczny fest na Gdańskim dworcu kolejowym. Sam festyn i zabawa będzie radosną kontynuacją gry miejskiej, bo to przecież J. Wybicki, przewodniczący Związku Polaków w Gdańsku funduje pierścienie, które to właśnie z rąk gdańszczan otrzymuje Haller, by potem w Pucku zaślubić morze Ojczyźnie.
Najpierw zaproszeni zostaniemy do zabawy i wspólnego śpiewania z towarzyszeniem orkiestry dętej. Gospodarzami są uczennice i uczniowie Gimnazjum Polskiego, w którym to podziwialiśmy podczas niedawnej gry Niebo Polskie. Zabawa jest pomyślana dla całej rodziny, a bawić się będziemy w duże i całkiem wielkie zabawy i zabawki odtworzone sprzed stu lat. Bawiąc się podziwiamy elegancję galowych mundurów oficerskich, ale również polowo ubranych żołnierzy brygady Pomorskiej czy wytworne damy z Organizacji Panien Wrzeszczańskich.
Wreszcie, będziemy też świadkami “podróży w czasie” kiedy to Hallerowi wręczą pierścienie
w imieniu Gdańszczan i Pomorzan jego włodarze, nie historyczni, lecz obecni. Wszystko to przy akompaniamencie ogrodowej orkiestry dętej grającej patriotycznie, ale też i do tańca. Obecni też będą dyplomaci i wojskowi, ci sami co sto lat temu, z Imperium Brytyjskiego oraz Francuzi i Amerykanie.

W pociągu chcielibyśmy zaanimować gości w oryginalnych ,,happeningach wagonowych'':
1. Kuchnia z poznańską pyrą i kaszubskim śledziem
2. Barberzy strzyżący brody a’la Haller (zapisy)
3. Trójmiejski morsy w drodze na pucką plażę (zapisy)

W drodze do Pucka pociąg zatrzyma się na kilku stacjach, zagra orkiestra dęta a miejscowi powitać będą mogli generała Hallera i Brygadę Pomorską, z Gryfami na kołnierzach mundurów i towarzyszących mu Gdańszczan. Przygodą i jeszcze lepszą nauką patriotyzmu i polskości. Oczywiście z ogromną radością my Gdańszczanie witać będziemy turystów z Warszawy, czy też Krakowa.

PROJEKT KONTYNUOWANY Wystawa i wznowiona publikacja opowiadań Stefana Żeromskiego – „Wiatr od morza. W sto lat później.”
Wystawa w 2019 roku trafi jeszcze do Kartuz i Bytowa, natomiast w marcu 2020 r. do Lęborka. 31.01.20 r. – wernisaż wystawy w Pucku (MOKSiR).

Dzięki staraniom Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku, pod auspicjami Marszałka Województwa Pomorskiego, powstała kolekcja prac dwudziestu wybitnych malarzy pomorskich oraz publikacja (wznowienia tomu opowiadań Stefana Żeromskiego). Wiatr od morza Stefana Żeromskiego – zbiór opowieści, które w pierwszych latach Niepodległości przybliżały Polakom sprawy morskie i pomorskie.

Sto lat temu kształt granic Rzeczypospolitej nie był przesądzony. Na kresach wschodnich nasi przodkowie toczyli o nie krwawe walki. Ale istniały też kresy północne – Pomorze, którego los nie był w 1918 roku jeszcze znany. Nie toczyły się tutaj zmagania militarne, ale trwała walka kulturowa – o tożsamość tych ziem i jej mieszkańców. Walka, w którą angażowali się pomorscy działacze na czele z legendarnym Antonim Abrahamem, ale także wybitni polscy intelektualiści i artyści na czele ze Stefanem Żeromskim. I to jemu zawdzięczamy tę książkę. Niezwykle ważną, gdyż jej poetycki, metaforyczny tytuł zyskał w entuzjastycznym odbiorze polskiej społeczności wymiar dosłowny. Dzieło Żeromskiego obudziło w wielu rodakach miłość do morza i jego spraw, legło u fundamentów innego wielkiego dzieła II Rzeczypospolitej – Gdyni.

Grono artystów tworzących kolekcję prac Wiatr od morza stanowią: Janusz Akermann, Kiejstut Bereźnicki, Beata Ewa Białecka, Józef Czerniawski, Henryk Cześnik, Zbigniew Gorlak, Kazimierz Kalkowski, Jacek Kornacki, Marek Model, Anna Orbaczewska-Niedzielska, Anna Reinert-Faleńczyk, Joanna Rusinek, Ewa Skaper, Maciej Świeszewski, Andrzej Umiastowski, Mariusz Waras, Sławomir Witkowski, Krzysztof Wróblewski, Anna Wypych-Klimkowska, Marcin Zawicki.

Materiały pochodzą od podmiotów realizujących opisane wydarzenia.

REL (Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego / LEW)

Fot. Sławomir Lewandowski / PORTALMORSKI.PL