Szykują się zmiany w ustawie o Rybołówstwie Morskim

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowuje właśnie nowelizację ustawy o Rybołówstwie Morskim. Dokument trafił już do organizacji rybackich, które mogą wyrazić swoją opinię na temat proponowanych zmian. My poprosiliśmy przedstawicieli ministerstwa o wyjaśnienie proponowanych zmian. Poniżej odpowiedź w tej sprawie, którą otrzymaliśmy od Iwony Chromiak z biura prasowego ministerstwa.

„Projekt nowej ustawy o rybołówstwie morskim opracowany został w oparciu o założenia projektu przyjęte przez Radę Ministrów. Nowa ustawa ma w sposób kompleksowy określić zasady wykonywania rybołówstwa morskiego oraz tryb postępowania, jak również zakres zadań i właściwość organów w odniesieniu do nadawania, cofania i zawieszania uprawnień do wykonywania rybołówstwa morskiego, racjonalnego wykonywania rybołówstwa morskiego, w tym ochrony żywych zasobów morza, nadzoru nad wykonywaniem rybołówstwa morskiego oraz nad wyładunkiem i przeładunkiem organizmów morskich.

Spośród istotnych zmian w stosunku do obowiązującej ustawy należy wskazać wprowadzenie rozwiązań dotyczących szczegółowych zasad prowadzenia rejestru statków rybackich oraz podziału zdolności połowowej (GT i kW), a także projektowane rozwiązania umożliwiające zarządzanie kwotami połowowymi przez organizacje producentów oraz wprowadzenie wieloletnich udziałów połowowych rozumianych jako zbywalne kwoty połowowe. Projektuje się również niezbędne wdrożenie przepisów UE dotyczących poważnych naruszeń Wspólnej Polityki Rybołówstwa.

Zasadnicze zmiany dotyczą samego pojęcia rybołówstwa morskiego, które na gruncie obecnej ustawy oznacza połów organizmów morskich dla celów zarobkowych, natomiast w nowej ustawie zarobkowe prowadzenie połowów będzie oznaczało wykonywanie rybołówstwa komercyjnego. Rybołówstwo morskie natomiast obejmie zasięgiem rybołówstwo komercyjne, rybołówstwo rekreacyjne, połowy organizmów morskich prowadzone w celach badań naukowych lub prac rozwojowych albo w celu kształcenia, w zakresie rybołówstwa morskiego, zarybianie oraz chów, lub hodowlę organizmów morskich, wprowadzanie do obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej lub przenoszenie w tych obszarach morskich organizmów morskich gatunków obcych lub organizmów morskich niewystępujących miejscowo.

W projektowanej ustawie określono ogólne warunki wymagane dla wykonywania rybołówstwa komercyjnego, w tym wskazano jakimi statkami i na jakim obszarze rybołówstwo to może być wykonywane. Zaznaczenia wymaga, że rybołówstwo komercyjne może być prowadzone wyłącznie statkiem rybackim wpisanym do rejestru statków rybackich, na który wydano licencję połowową oraz specjalne zezwolenie połowowe. Takie warunki wykonywania rybołówstwa komercyjnego wynikają z przepisów Unii Europejskiej – rozporządzenia nr 1224/2009 oraz rozporządzenia nr 404/2011.

W projekcie wprowadzono nie funkcjonującą dotychczas w Polsce instytucję segmentacji floty rybackiej. Segmentacja ta odnosi się do obszarów, na których wykonywane jest rybołówstwo komercyjne na podstawie wydanych specjalnych zezwoleń połowowych. Wprowadzenie segmentacji uzależnionej od obszaru wykonywania rybołówstwa oraz długości statków rybackich jest istotne z punktu widzenia utrzymania dotychczasowego nakładu połowowego na danym obszarze. Ograniczenia zmierzają do zapewnienia bezpiecznego wykonywania rybołówstwa komercyjnego i ochrony ekosystemu danego akwenu. W ramach segmentacji wprowadzone zostało również ograniczenie w zakresie maksymalnej zdolności połowowej, wyrażonej jako GT i kW, jaka może zostać wykorzystana do zarejestrowania statków rybackich w danym segmencie floty. W projekcie określono maksymalne zdolności połowowe, jakie będą mogły zostać wykorzystane na danym akwenie. Rozwiązanie to pozwoli na ochronę żywych zasobów organizmów morskich i ich odbudowanie, gdyż ograniczy ekspansję armatorów z Morza Bałtyckiego na obszar Zalewów, jak również armatorów operujących na wodach wewnętrznych na wody Morza Bałtyckiego.

Obecnie szereg armatorów posiada specjalne zezwolenia połowowe uprawniające do połowów ryb zarówno na wodach Morza Bałtyckiego, jak i wodach zalewowych. Armatorzy ci utrzymają swoje prawa, bowiem zdolność połowowa ich statków rybackich została ujęta w wyżej wskazanych maksymalnych granicach zdolności połowowej możliwej do wykorzystania na danym akwenie. Nie jest jednak zasadnym w sytuacji, gdy stan zasobów wskazuje na tendencję spadkową, aby dopuścić do dalszego wprowadzania statków z innych akwenów na obszary, na których nigdy wcześniej nie poławiały. Żywe zasoby na poszczególnych akwenach odnawiają się w takim stopniu, na jaki pozwala wykorzystywany na tych wodach nakład połowowy, w tym wysokość wykorzystywanej zdolności połowowej.

Zaznaczyć należy, iż z uwagi na statki, które w chwili obecnej znajdują się w segmencie zarówno zalewowym, jak i bałtyckim, suma GT i kW z poszczególnych segmentów nie odzwierciedla wielkości GT i kW określonej w przepisach rozporządzenia nr 1380/2013. Oczywiście wskazany w przepisach UE limit zdolności połowowej jest przez Polskę przestrzegany, a prawa nabyte armatorów, którzy dotychczas prowadzili połowy na różnych akwenach zostaną zachowane, na mocy ustawy należy jednak zahamować dalsze rozszerzanie kręgu podmiotów wykonujących rybołówstwo komercyjne i przechodzących z jednego segmentu do drugiego. Poszczególne akweny są w stanie na miarę stabilnym poziomie utrzymać jedynie określoną liczbę statków rybackich i należy w tym zakresie wprowadzić wyżej wskazane ograniczenia.

Jednocześnie w projekcie określa się, że minister właściwy do spraw rybołówstwa jest właściwy we wszystkich sprawach związanych z wpisem statku w rejestrze, a także realizuje obowiązki i uprawnienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej związane z prowadzeniem rejestru. Projektuje się, że wpis statku do rejestru statków rybackich będzie następował w drodze decyzji administracyjnej, a co za tym wszystkie postępowania dotyczące wpisania statku do rejestru będą dokonywane w drodze decyzji administracyjnej, czyli
na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Rozwiązanie takie zapewni pewność obrotu prawnego, bowiem za dzień wpisu lub dzień zmiany wpisu uważać się będzie datę wydania decyzji w tym przedmiocie.

Przepisy projektowanej ustawy wprowadzają regulacje prawne dotyczące zarządzania zdolnością połowową polskiej floty rybackiej, co jest niezbędne z uwagi na dotychczasowy brak norm prawnych w tym zakresie w obecnie obowiązującej ustawie. Zgodnie z rozporządzeniem nr 1380/2013, zdolność połowowa statku rybackiego jest określana jego pojemnością brutto (GT) oraz mocą napędu (kW). W projektowanej regulacji określono zakres oraz źródła zdolności połowowych, jakie składają się na indywidualną zdolność połowową i dodatkową zdolność połowową, a także podmioty uprawnione do dysponowania tymi zdolnościami.

Jako realizację przepisu art. 21 rozporządzenia nr 1380/2013 wprowadzono przepis stanowiący o możliwości ustanowienia wieloletnich udziałów połowowych. Projektowane przepisy znajdą zastosowanie w praktyce jedynie w przypadku wydania aktu wykonawczego, który ma charakter fakultatywny. Przepisy przewidują, że jeśli takie rozporządzenie zostanie wydane, minister właściwy do spraw rybołówstwa będzie mógł ustalić wieloletnie udziały połowowe dla określonych gatunków organizmów morskich co 5 lat na okres 5 lat. Udziały te będą mogły być przyznawane będą, w drodze decyzji, na wniosek armatorów statków rybackich na określony gatunek organizmów morskich. Minister właściwy do spraw rybołówstwa będzie ogłaszał na stronie internetowej urzędu obsługującego tego ministra okresy, na które będą ustalane wieloletnie udziały połowowe na określony gatunek organizmów morskich. Natomiast wieloletni udział połowowy przyznawany będzie armatorowi na statek rybacki wpisany do rejestru statków rybackich, na który posiada on licencję i specjalne zezwolenie połowowe obejmujące gatunek organizmów morskich, którego dotyczy wniosek. Wieloletni udział połowowy armatora danego statku rybackiego wnioskowanego gatunku organizmów morskich będzie się obliczać na podstawie wzoru zawartego w projekcie ustawy.

Jako kolejne novum, przewiduje się wprowadzenie możliwości zarządzania kwotami połowowymi przez uznane organizacje producentów ryb, dzięki czemu członkowie organizacji producentów będą mogli wykonywać rybołówstwo komercyjne w danym roku kalendarzowym w ramach zbiorczej kwoty połowowej. Natomiast w celu utworzenia zbiorczej kwoty połowowej danego gatunku organizmów morskich armatorzy statków rybackich będą mogli przekazać indywidualne kwoty połowowe poszczególnych gatunków organizmów morskich określone w specjalnych zezwoleniach połowowych albo ich część, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, organizacji producentów, której są członkami. Jednocześnie, aby nie dopuścić do zwiększenia nakładu połowowego, przewiduje się, że liczba statków rybackich, na które zostanie przekazana zbiorcza kwota połowowa danego gatunku organizmów morskich na danym obszarze nie będzie mogła być większa niż liczba statków rybackich, których armatorzy przekazali swoje indywidualne kwoty połowowe tego gatunku organizmów morskich. Przewiduje się także, że przy wydawaniu decyzji w sprawie utworzenia zbiorczej kwoty połowowej oraz zmianie specjalnego zezwolenia połowowego uwzględniany będzie stopień wykorzystania indywidualnej kwoty połowowej danego gatunku organizmów morskich na danym obszarze, którego dotyczy przekazanie na dzień wydania tej decyzji wynikający z w elektronicznego systemu raportowania połowów prowadzonego przez Centrum Monitorowania Rybołówstwa.

Szczegółowe informacje odnośnie wszystkich projektowanych rozwiązań znajdują się w uzasadnieniu projektu, które zostało dołączone do projektu ustawy o rybołówstwie morskim. Projekt wraz z uzasadnieniem jest dostępny na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji.

Hubert Bierndgarski

fot. H. Bierndgarski