Europejski Fundusz Morski i Rybacki zatwierdzony przez Parlament Europejski

W środę 16 kwietnia na posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego w Strasburgu odbyło się głosowanie zatwierdzające Europejski Fundusz Morski i Rybacki na lata 2014-2020.

Fundusz niezwykle ważny, stawiający sobie za cel promowanie konkurencyjnego, zrównoważonego środowiskowo, opłacalnego ekonomicznie i społecznie odpowiedzialnego rybołówstwa i akwakultury, służący też osiągnięciu celów zreformowanej Wspólnej Polityki Rybackiej i Zintegrowanej Polityki Morskiej. Całkowity budżet nowego funduszu ma wynieść około 6,4 mld euro.

Na realizację różnego rodzaju przedsięwzięć i inwestycji w zrównoważony rozwój rybołówstwa, akwakultury i obszarów rybackich przeznaczona ma być kwota ok. 4,34 mld euro w całej Unii Europejskiej. Pozostałe środki finansowe przeznaczone mają być na realizację przedsięwzięć w ramach takich komponentów jak: kontrola i egzekwowanie (580 mln euro), gromadzenie danych (520 mln euro), rekompensaty dla regionów najbardziej oddalonych (192 mln euro), dopłaty do przechowywania (45 mln euro) i Zintegrowana Polityka Morska (718 mln euro).

Ponadto, jednym z ważniejszych obszarów wsparcia nowego funduszu będzie promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników. W tym obszarze pomoc finansowa skierowana ma być na realizację przedsięwzięć w zakresie wsparcia młodych rybaków rozpoczynających działalność (nabycie pierwszego statku rybackiego), szkoleń zawodowych, zdobywania nowych umiejętności zawodowych związanych z sektorem akwakultury, poprawy warunków pracy, czy też różnicowania dochodów rybaków.

Na co będzie można otrzymać dofinansowanie?

Spośród całej palety działań zaproponowanych przez nowy fundusz, należy zwrócić uwagę na możliwość uzyskania dofinansowania przedsięwzięć i inwestycji w zakresie:

• trwałego zaprzestania działalności połowowej – działanie to realizowane będzie wyłącznie poprzez złomowanie statków rybackich i dotyczyć ma tych statków, które należą do segmentu floty, wobec którego stwierdzono brak równowagi w stosunku do uprawnień połowowych, którymi ta flota dysponuje (pomoc finansowa przyznawana ma być do 31 grudnia 2017 r.);
• ochrony i odbudowy morskiej różnorodności biologicznej i ekosystemów morskich w ramach zrównoważonej działalności połowowej – pomoc finansową w ramach tego działania uzyskać mają m.in. przedsięwzięcia zmierzające do lepszego zarządzania żywymi zasobami morza lub do ich lepszej ochrony, a także przedsięwzięcia związane ze świadomością w kwestiach środowiska, przewiduje się również udzielenie pomocy finansowej rybakom na zbieranie odpadów z morza (np. usuwanie porzuconych narzędzi połowowych);
• zmniejszenia oddziaływania rybołówstwa na środowisko morskie i dostosowania połowów do ochrony gatunków – tu wsparcie uzyskać mają inwestycje w sprzęt:

1. poprawiający selektywność narzędzi połowowych pod względem wielkości lub pod względem gatunków, 
2. eliminujący odrzuty przez unikanie i redukcję przypadkowych połowów stad handlowych,
3. ograniczający i w miarę możliwości eliminujący fizyczne i biologiczne oddziaływanie połowów na ekosystem lub dno morskie,
4. zabezpieczający narzędzia i połowy przed ssakami i ptakami chronionymi na podstawie dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz dyrektywy Rady i Parlamentu Europejskiego 2009/147/WE, pod warunkiem, że nie narusza to selektywności narzędzi połowowych i że wprowadzono wszystkie odpowiednie środki pozwalające zapobiec fizycznym szkodom wśród drapieżników;

• efektywności energetycznej i łagodzenia zmian klimatu – należy tutaj przede wszystkim zwrócić uwagę na możliwość uzyskania wsparcia na inwestycje w sprzęt lub inwestycje na statkach rybackich, które mają na celu zmniejszenie emisji substancji zanieczyszczających lub gazów cieplarnianych oraz zwiększenie efektywności energetycznej statków rybackich, możliwe ma być również uzyskanie pomocy finansowej na wymianę głównych lub dodatkowych silników:

1. statków rybackich o długości całkowitej do 12 m, pod warunkiem, że nowy lub zmodernizowany silnik ma moc w kW nie większą niż moc silnika wymienionego,
2. statków rybackich o długości całkowitej między 12 m a 18 m, pod warunkiem, że moc w kW nowego lub zmodernizowanego silnika jest co najmniej o 20% mniejsza niż moc silnika wymienionego,
3. statków rybackich o długości całkowitej między 18 m a 24 m, pod warunkiem, że moc w kW nowego lub zmodernizowanego silnika jest co najmniej o 30% mniejsza niż moc silnika wymienionego;

• wsparcia dla młodych rybaków rozpoczynających działalność – pomoc finansowa udzielona może być wyłącznie na zakup pierwszego statku rybackiego:

1. którego długość całkowita wynosi mniej niż 24 m,
2. który jest wyposażony w sprzęt do połowów morskich,
3. którego wiek wynosi od 5 do 30 lat, oraz
4. który należy do segmentu floty, w stosunku, do którego stwierdzono równowagę z uprawnieniami połowowymi dostępnymi dla tego segmentu,

W omawianym przypadku „młody rybak” oznacza osobę fizyczną, która po raz pierwszy chce nabyć statek rybacki i która w momencie składania wniosku o dofinansowanie ma mniej niż 40 lat oraz która, od co najmniej od pięciu lat pracowała jako rybak lub przeszła równoważne szkolenie zawodowe. Pomoc finansowa nie może przekraczać 25% kosztów nabycia statku rybackiego, a w żadnym razie nie może być wyższa niż 75 000 euro na młodego rybaka;

• różnicowania dochodów rybaków przez rozwój działalności dodatkowej – wsparcie w ramach tego działania udzielane ma być na rozwój działalności uzupełniającej, wiążącej się z podstawową działalnością rybaków związaną z rybołówstwem (np. restauracje, turystyka wędkarska, usługi środowiskowe w rybołówstwie), kwota wsparcia nie może przekraczać 50% budżetu przewidzianego w planie biznesowym na każdą operację oraz nie może przekraczać maksymalnej kwoty 75 000 euro dla każdego beneficjenta;
• akwakultury świadczącej usługi środowiskowe – planowane wsparcie będzie rodzajem kontynuacji działań wodno-środowiskowych realizowanych w perspektywie finansowej 2007-2013. W ramach tego działania udzielane ma być w formie rekompensat z tytułu ponoszonych kosztów dodatkowych lub utraconych dochodów w związku z realizacją w akwakulturze przedsięwzięć związanych m.in. z ochroną i poprawą środowiska, rozmnażaniem zwierząt wodnych w ramach programów ochrony środowiska i odbudową różnorodności biologicznej, ubezpieczeń zasobów akwakultury – wsparcie polegać ma na dofinansowaniu składek na ubezpieczenie zasobów akwakultury, które pokryć ma straty powstałe w związku, z co najmniej jednym z poniższych przypadków:

1. klęskami żywiołowymi,
2. niekorzystnymi zjawiskami klimatycznymi,
3. nagłymi zmianami jakości i ilości wody, za który dany podmiot nie jest odpowiedzialny,
4. chorobami w akwakulturze, awarią lub zniszczeniem obiektów produkcyjnych, za które dany podmiot nie ponosi odpowiedzialności.

Zatwierdzony Fundusz będzie wynosił ponad 2.5 mld euro więcej niż w poprzednim okresie finansowania.

- Pamiętać jednak należy, że zwiększenie puli środków wiąże się także z włączeniem do Funduszu dodatkowych komponentów. Generalnie, jest to utrzymanie ogólnego budżetu rybackiego na tym samym poziomie, co w czasach kryzysu i cięć budżetu Unii Europejskiej, należy uznać za dobrą wiadomość. Ile przypadnie Polsce? Tego jeszcze nie wiadomo, bo Komisja Europejska zmieniła sposób alokacji środków na poszczególne państwa. W teorii całkowita kwota przyznanych środków będzie zależeć od wielkości sektora rybołówstwa w danym kraju. Te decyzje będą zapadać w maju - powiedział po głosowaniu Jarosław Wałęsa.

Trzeba zaznaczyć, że Europejski Fundusz Morski i Rybacki oferuje znacznie szerszy obszar i zakres wsparcia niż ten, który został przedstawiony powyżej. Warto wspomnieć, że pomoc finansowa skierowana ma być również na rozwój obszarów rybackich kierowany przez lokalną społeczność, będącego kontynuacją dotychczas wdrażanego podejścia oddolnego ze środków finansowych Europejskiego Funduszu Rybackiego na lata 2007-2013, oraz na inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach. Pamiętać jednak trzeba, że szczegółowe określenie obszaru, zakresu, beneficjentów, czy też warunków udzielania wsparcia w ramach nowego funduszu, nastąpi w treści Programu Operacyjnego „Rybactwo i Morze” oraz przepisach krajowych aktów prawnych.

Hubert Bierndgarski

fot. H. Bierndgarski