Dwa morza Wojciecha Weissa

„Polski Renoir”, artysta wszechstronny, marynista, szczerze morze kochający. Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku przedstawia kolekcję prac jednego z najwybitniejszych polskich twórców okresu Młodej Polski. 12 września 2019 roku odbędzie się wernisaż wystawy „Dwa morza Wojciecha Weissa”.

„Dwa morza” w tytule wystawy nawiązują nie tylko do lokalizacji plenerów artystycznych: Bałtyku i Morza Śródziemnego, ale też do palety możliwości artysty: melancholijne pejzaże łączą się na wystawie ze zmysłowymi, w intensywnych kolorach aktami. Wchodzące w skład kolekcji prace powstały w latach 20. i 30. XX wieku. Dokumentują zainteresowanie Wojciecha Weissa morzem i prezentują miejsce, jakie marynistyka zajmowała w jego dorobku twórczym.

Wojciech Weiss urodził się 4 maja 1875 w miejscowości Leorda w Bukowinie (obecnie w granicach Rumunii), gdzie jego rodzice zmuszeni były wyemigrować po powstaniu styczniowym. Studia malarskie podjął w 1892 r. w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, z osobistego polecenia Jana Matejki. Studiował m.in. pod kierunkiem zasłużonego pedagoga tej uczelni Władysława Łuszczkiewicza, a także Floriana Cynka i Jerzego Unierzyskiego. W latach 1895-98 kontynuował naukę w klasie mistrzowskiej Leona Wyczółkowskiego, a później w Paryżu.

Dzięki stypendium hr. Tyszkiewicza w 1901 r. po raz pierwszy odwiedził Włochy. W latach 1905-1906 artysta był członkiem wiedeńskiej Secesji, od roku 1907 działał w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, a w 1908 został prezesem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Od 1907 r. wykładał w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W roku 1910 został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w roku 1913 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego macierzystej uczelni. Był też pierwszym rektorem tej uczelni w niepodległej Polsce (rok akademicki 1918/1919). Na tym stanowisku wprowadził szereg zmian organizacyjnych w Akademii, przede wszystkim dopuścił kobiety do studiów na kierunkach artystycznych.

Później sprawował funkcję rektora jeszcze dwukrotnie w latach trzydziestych.

Pierwsza indywidualna wystawa prac Wojciecha Weissa odbyła się w 1909 r. w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Od tego czasu wiele wystawiał, m.in. na Międzynarodowym Biennale Sztuki w Wenecji (1910, 1914, 1920, 1926, 1932), w Carnegie Institut w Pittsburgu w USA (1922-1939). Otrzymywał liczne nagrody, m.in. nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności w 1919 r., Wielki Złoty Medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929, w roku 1937 - nagrodę za całokształt działalności artystycznej. W 1925, w swoje pięćdziesięciolecie, za wybitne osiągnięcia artystyczne Wojciech Weiss został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Po wybuchu wojny artysta prowadził krakowską Akademię aż do grudnia 1939 roku. Po wojnie zabezpieczył zbiory uczelni i podjął pracę pedagogiczną, jednak już we wrześniu 1946 r. został przeniesiony w stan spoczynku. Wojciech Weiss zmarł 7 grudnia 1950 r.

Wystawa „Dwa morza Wojciecha Weissa” w Narodowym Muzeum Morskim prezentuje kolekcję prac marynistycznych artysty nabytych od Jego rodziny, dzięki dofinasowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Warto zaznaczyć, że artysta angażował się w promocję polskiego morza. W latach trzydziestych odwiedzał polskie Wybrzeże, czego owocem są widoki Lisiego Jaru i sceny plażowe. Uczestniczył w wystawach organizowanych przez Ligę Morską i Kolonialną oraz Koło Marynistów Polskich przy Polskim Towarzystwie Artystycznym, był zapraszany w charakterze gościa honorowego na obchody Święta Morza.

- Na wystawie zobaczyć można pejzaże i sceny rodzajowe znad Bałtyku i znad Morza Śródziemnego. Na szczególną uwagę zasługują dwa portrety kobiet na bałtyckiej plaży, demonstrujące kunszt artysty w dziedzinie portretu i aktu – zaznacza dr Monika Jankiewicz-Brzostowska z Działu Sztuki Marynistycznej NMM. - Jeden z nich, „Nereida” - uczestniczył w Wystawie Morskiej w Zachęcie, zorganizowanej z okazji XVII rocznicy odzyskania dostępu do morza. Warto też wspomnieć o akwarelowym szkicu do obrazu olejnego „Burza”, nagrodzonego na III Wystawie Morskiej w Zachęcie w 1939 r.

Niewielkie, choć dramatyczne w wyrazie drzeworyty również ilustrują bardziej surowy aspekt Bałtyku. Wśród obrazów i grafik znad Morza Śródziemnego wyróżniają się trzy weneckie impresje, urzekające widza gamą delikatnych rozświetlonych srebrzyście błękitów, zestawionych z tonami czerwonawych brązów. Wiele uroku mają też monotypie przedstawiające scenki plażowe z Lazurowego Wybrzeża, które Wojciech Weiss wielokrotnie odwiedzał wraz z rodziną.

Wystawa „Dwa morza Wojciecha Weissa” – wystawa czasowa w Spichlerzach na Ołowiance
12.09.2019 – 03.11.2019

rel (Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku)