Nowe przepisy od 01.01.2017 roku: aktywizacja przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych

W dniu 01 stycznia 2017 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 06 lipca 2016 roku o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych (Dz.U.2016.1206 z dnia 2016.08.10). Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy ma ona służyć aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych tj.: tworzy ramy prawne, organizacyjne i finansowe, które są niezbędne dla „wykreowania w Polsce działalności przemysłowej, naukowej i finansowej, ukierunkowanej na rozwój istniejących i stworzenie nowych polskich podmiotów gospodarczych posiadających zdolność zawierania i realizowania kontraktów na budowę statków morskich i śródlądowych jako produktu finalnego powstałego na terytorium RP, jak również na rozwój i stworzenie podmiotów w ramach przemysłów komplementarnych”. 

Głównym założeniem ustawy jest rozwój przemysłu stoczniowego w Polsce poprzez rozwój ośrodków naukowo-badawczych związanych z budownictwem okrętowym, wzrost zapotrzebowania na wykwalifikowanych pracowników oraz wykorzystywanie innowacyjnych technologii przy budowie statków. Natomiast, rozwój przemysłu okrętowego w Polsce ma służyć wzrostowi konkurencyjności branży na rynku międzynarodowym, wzrostowi zatrudnienia oraz ma przynieść długo wyczekiwany zysk branży stoczniowej w Polsce. Co więcej, projekt ustawy zakłada utworzenie nowych miejsc pracy, co wprost przyczyni się do zmniejszenia liczby osób pozostających bez pracy po likwidacji stoczni produkcyjnych w Polsce. W tym miejscu należy wskazać, że Polska ma bardzo duży potencjał drzemiący w stoczniach w różnych segmentach budowy jednostek i obiektów pływających, a także w budowie konstrukcji stalowych dla przemysłu onshore i offshore oraz w ramach konstrukcji hydrotechnicznych, co należy bezwzględnie wykorzystać na arenie międzynarodowej, czemu, w myśl uzasadnienia do projektu, ma służyć ustawa o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Ustawa wprowadza szereg rozwiązań ułatwiających funkcjonowanie przemysłu okrętowego zarówno w sferze podatkowej, jak i tworzenie specjalnych stref ekonomicznych oraz możliwości ubiegania się o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej.

Sfera podatkowa:

Kwestie podatkowe obejmują wprowadzenie zryczałtowanego podatku w zakresie budowy statku lub przebudowy statku oraz zastosowanie zerowej stawki VAT na produkty przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Ryczałt:

Zgodnie z art. 3 ww. ustawy Przedsiębiorca okrętowy może opłacać zryczałtowany podatek w zakresie budowy statku lub przebudowy statku.

Z dobrodziejstwa podatku ryczałtowego może skorzystać tylko przedsiębiorca okrętowy jedynie w zakresie budowy statku lub przebudowy statku. Budowa statku została zdefiniowana jako budowa nowego, kompletnego i zdolnego do żeglugi statku. Natomiast, w przypadku przebudowy statku – ustawa ma zastosowanie do przebudowy o dużej wartości i wymagającej określonego czasu (jej wartość całkowita powinna wynosić co najmniej 5 milionów euro lub polegać na zmianie przeznaczenia statku lub zmianie źródła napędu). Dodatkowo przepis wprowadza konieczność stwierdzenia, w formie certyfikatu, faktu budowy statku oraz jej zakończenia, a także faktu przebudowy statku oraz jej zakończenia zgodnie z treścią tego przepisu. Takie rozwiązanie jest niezbędne do weryfikacji możliwości podjęcia decyzji o wyborze zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji oraz zabezpiecza pewność obrotu i działalności gospodarczej.

Stawka podatku wynosi 1% podstawy opodatkowania.

Wybór opodatkowania zryczałtowanym podatkiem następuje przez złożenie właściwemu organowi podatkowemu przez przedsiębiorcę okrętowego oświadczenia, według ustalonego wzoru, o wyborze takiego opodatkowania w terminie do 20. dnia pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego okresu opodatkowania. Zgodnie z art. 15 ustawy wyboru opodatkowania zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji można dokonać w okresie obowiązywania pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności zryczałtowanego podatku z rynkiem wewnętrznym.

Podstawą opodatkowania zryczałtowanym podatkiem jest przychód należny ze sprzedaży statku lub przebudowy statku osiągnięty w roku podatkowym, z wyłączeniem podatku od towarów i usług. Co więcej, ustawa określa również datę powstania przychodu należnego. Jest to dzień wydania rzeczy lub wykonania usługi, ale nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania płatności w całości. Oznacza to, że przedsiębiorcy okrętowi nie będą obowiązani do opłacania podatku w przypadku płatności częściowych, poprzedzających ostateczne uregulowanie płatności. Takie rozwiązanie pozwoli na dysponowanie przez przedsiębiorców okrętowych większą ilością środków finansowych na prowadzenie działalności. Co więcej, przychodu należnego przedsiębiorcy okrętowego nie łączy się z innymi przychodami tego przedsiębiorcy podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym na podstawie odrębnych ustaw.

Nieuzyskanie wymaganego certyfikatu wskazanego w art. 4 ust 1 ustawy powoduje opodatkowanie przychodu należnego zgodnie z przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych albo podatku dochodowym od osób prawnych od pierwszego dnia miesiąca roku podatkowego, w którym przedsiębiorca okrętowy wybrał opodatkowanie w formie zryczałtowanego podatku.

Okres opodatkowania przedsiębiorcy okrętowego zryczałtowanym podatkiem wynosi 3 kolejne lata podatkowe. W okresie opodatkowania nie jest możliwa zmiana formy opodatkowania. W zadeklarowanym przez przedsiębiorcę okresie opodatkowania nie będzie możliwa rezygnacja z systemu zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji. Natomiast, w przypadku zakończenia działalności w zakresie budowy statku lub przebudowy statku w okresie opodatkowania ponowny wybór opodatkowania zryczałtowanym podatkiem może nastąpić nie wcześniej niż po upływie roku podatkowego, licząc od końca roku podatkowego, w którym przedsiębiorca okrętowy zakończył tę działalność.

Przedsiębiorca okrętowy jest obowiązany za każdy miesiąc roku podatkowego obliczać zryczałtowany podatek od przychodu należnego i wpłacać ten podatek, bez wezwania, na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego wykonuje swoje zadania, w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za ostatni miesiąc roku podatkowego - w terminie złożenia zeznania. Ponadto, przedsiębiorca okrętowy jest obowiązany złożyć w urzędzie skarbowym, zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości zryczałtowanego podatku od przychodu należnego, za dany rok podatkowy do końca pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego.

PIT i CIT:

Ustawa przewiduje wprowadzenie zmiany do ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) w zakresie wyłączenia stosowania ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do przychodów przedsiębiorcy opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Ponadto uzupełniony został katalog wynikający z zastosowania określonych ustaw do małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka oraz wyłączeń wynikających z konieczności zachowania spójności systemu podatkowego. Podatnicy będący przedsiębiorcami prowadzącymi działalność opodatkowaną zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji oraz inną działalność opodatkowaną podatkiem dochodowym będą obowiązani w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych wyodrębnić przychody i związane z nimi koszty na poszczególne rodzaje działalności podlegającej opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji i podatkiem dochodowym. Ponadto wprowadzono zmianę w zakresie przepisów dotyczących amortyzacji w celu dostosowania regulacji do rozwiązań przewidzianych w ustawie.

Ustawa wprowadza również zmiany do ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm.). Zmiany te wynikają z wprowadzenia zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji oraz możliwości dokonania wyboru między tym podatkiem a podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT). Analogicznie jak w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych wyłączono stosowanie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych. Konieczne jest także zobowiązania podatnika do wyodrębnienia przychodów i związanych z nimi kosztów na poszczególne rodzaje działalności podlegającej opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji i podatkiem dochodowym. Podobnie, wprowadzono zmianę w zakresie przepisów dotyczących amortyzacji w celu dostosowania regulacji do rozwiązań przewidzianych w ustawie.

VAT:

Artykuł 20 ustawy wprowadza zmiany do art. 83 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. poz. 1054, z późn. zm.). Zmianie ulegają przepisy ust. 1 pkt 1–4. Zmiana przewiduje rozszerzenie katalogu jednostek pływających, dla budowy i wyposażenia których zastosowanie będzie miała stawka podatku od towarów i usług w wysokości 0%.

W myśl uzasadnienia projektu ustawy, dla przemysłu okrętowego najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby objęcie stawką VAT w wysokości 0% maksymalnie szerokiego zakresu tej produkcji. Nowe brzmienie jak najpełniej oddaje możliwości wynikające z treści dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.), w szczególności art. 148. Pozwoli to na jak najszersze skorzystanie z możliwości zastosowania stawki podatku VAT w wysokości 0%, jednocześnie pozostając w zgodzie z prawem UE. W aktualnie obowiązujących przepisach typy statków objęte stawką VAT w wysokości 0% są enumeratywnie wymienione w art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. a–g ustawy o podatku od towarów i usług.
Po zmianach, stawkę 0% zastosuje się do:

"1) dostaw:

a) jednostek pływających używanych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów lub używanych do celów handlowych, przemysłowych lub do połowów, w tym w szczególności:
– pełnomorskich liniowców pasażerskich, pełnomorskich statków wycieczkowych i tym podobnych jednostek pływających do przewozu osób; pełnomorskich promów wszelkiego typu (PKWiU ex 30.11.21.0),
– pełnomorskich tankowców do przewozu ropy naftowej, produktów przerobu ropy naftowej, chemikaliów oraz gazów skroplonych (PKWiU ex 30.11.22.0),
– pełnomorskich chłodniowców, z wyłączeniem tankowców (PKWiU ex 30.11.23.0),
– pozostałych statków pełnomorskich do przewozu ładunków suchych (stałych), z wyłączeniem barek morskich bez napędu (PKWiU ex 30.11.24.0),
– pełnomorskich statków rybackich, pełnomorskich statków przetwórni oraz pełnomorskich pozostałych jednostek pływających do przetwarzania lub konserwowania produktów rybołówstwa (PKWiU ex 30.11.31.0),
– pchaczy pełnomorskich i holowników pełnomorskich (PKWiU ex 30.11.32.0),
– pełnomorskich lodołamaczy (PKWiU ex 30.11.33.0),

b) używanych na morzu statków ratowniczych morskich i łodzi ratunkowych (PKWiU ex 30.11.33.0),

c) jednostek pływających używanych do rybołówstwa przybrzeżnego (PKWiU ex 30.11.31.0);

2) importu:

a) jednostek pływających używanych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów lub używanych do celów handlowych, przemysłowych lub do połowów, w tym w szczególności:
– pełnomorskich liniowców pasażerskich, pełnomorskich łodzi wycieczkowych oraz podobnych jednostek pływających, zaprojektowanych głównie do przewozu osób; pełnomorskich promów wszelkiego rodzaju (CN 8901 10 10),
– pełnomorskich tankowców (CN 8901 20 10),
– pełnomorskich chłodniowców, innych niż objęte podpozycją 8901 20 (CN 8901 30 10),
– pozostałych jednostek pływających pełnomorskich do przewozu towarów oraz pozostałych jednostek pływających pełnomorskich do przewozu zarówno osób, jak i towarów, z wyłączeniem barek morskich bez napędu (CN ex 8901 90 10),
– pełnomorskich statków rybackich, pełnomorskich statków przetwórni oraz pełnomorskich pozostałych jednostek pływających do przetwarzania lub konserwowania produktów rybołówstwa (CN 8902 00 10),
– pchaczy pełnomorskich (CN 8904 00 91) i holowników pełnomorskich (CN ex 8904 00 10),
– pełnomorskich lodołamaczy (CN ex 8906 90 10),
b) używanych na morzu statków ratowniczych morskich (CN ex 8905 90 10) i łodzi ratunkowych (CN ex 8906 90 10),

c) jednostek pływających używanych do rybołówstwa przybrzeżnego (CN ex 8902 00 90);

3) dostaw części do jednostek pływających, o których mowa w pkt 1, i wyposażenia tych jednostek, jeżeli są w nie wbudowywane lub służą ich eksploatacji;

4) importu części do jednostek pływających, o których mowa w pkt 1, i wyposażenia tych jednostek, jeżeli są w nie wbudowywane lub służą ich eksploatacji;";

Ustawa, rozszerzając z dniem 01.01.2017 listę, uwzględnia ograniczenia wynikające z ww. dyrektywy 2006/112/WE. Ta zmiana będzie korzystna dla przemysłu okrętowego, ponieważ budowanych jest wiele innych typów jednostek niż wymienionych w polskich przepisach, które obecnie nie korzystają z obniżonej stawki VAT. Jednocześnie ograniczenia te nie wynikają bezpośrednio z dyrektywy.

Uzasadnienie do projektu ustawy wprost wskazuje korzyści jakie mają płynąć z rozszerzenia zastosowania preferencyjnej zerowej stawki VAT, a są nimi przede wszystkim:

1. doprecyzowanie listy statków do pojęcia „jednostek przeznaczonych do celów handlowych, przemysłowych” - sformułowanie „jednostek do celów handlowych, przemysłowych” przeznaczonych do żeglugi na pełnym morzu, zawarte w art. 148 dyrektywy ma znacznie szersze zastosowanie niż aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o VAT. Przykładowo w chwili obecnej stawka VAT w wysokości 0% nie obowiązuje dla dostaw holowników, równocześnie obowiązując dla dostaw pchaczy pełnomorskich. Ustawa obejmuje tą stawką m.in. takie jednostki jak holowniki pełnomorskie czy lodołamacze pełnomorskie.
2. odejście od warunku dostawy jednostek pływających na rzecz armatorów morskich, który to warunek nie wynika wprost z ww. dyrektywy 2006/112/WE i powoduje ograniczenie w stosowaniu preferencyjnej stawki podatku VAT. Istotą tej preferencji jest bowiem używanie danej jednostki do określonych celów, tj. do żeglugi na pełnym morzu i przewożenia odpłatnie pasażerów lub w celach handlowych, przemysłowych lub do połowów, jak również do celów ratowniczych i udzielania pomocy na morzu oraz do rybołówstwa przybrzeżnego. Zatem tylko takie wykorzystanie jednostek jest warunkiem skorzystania z 0% stawki VAT przy ich dostawie.
3. rozszerzając katalog jednostek pływających mieszczących się w art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, umożliwia się skorzystanie z preferencyjnej stawki VAT dostawcom części oraz wyposażenia do tego typu jednostek, zarówno nowo budowanych, jak i eksploatowanych. Ustawa doprecyzowuje przepis art. 83 ust. 1 pkt 3, w którym stawka VAT w wysokości 0% stosowana będzie do dostawy części i wyposażenia, jeżeli są one wbudowywane w te jednostki lub służą ich eksploatacji. Jednocześnie ustawa zawiera analogiczne rozwiązania w zakresie importu jednostek pływających, ich części i wyposażenia (zmiana do art. 83 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy o podatku od towarów i usług).

Specjalne strefy ekonomiczne:

Ustawa przewiduje wprowadzenie zmian do ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 282) które maja polegać na objęciu specjalną strefą ekonomiczną gruntów, na których prowadzona jest produkcja okrętowa i komplementarna.

Celem zmiany ustawy, o specjalnych strefach ekonomicznych, zwanej dalej „ustawą o sse”, jest, w szczególności:
 umożliwienie objęcia specjalną strefą ekonomiczną gruntów stanowiących własność podmiotów innych niż Skarb Państwa, jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego albo związku komunalnego lub będących w użytkowaniu wieczystym zarządzającego albo jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, jeśli w wyniku inwestycji będzie prowadzona działalność w zakresie budownictwa okrętowego lub przemysłów komplementarnych,
 dodanie możliwości zwiększenia obszaru strefy na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki złożony na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej, w przypadku gdy ma to na celu rozwój budownictwa okrętowego lub przemysłów komplementarnych.

Dlatego, w celu zabezpieczenia interesów podmiotów z branży stoczniowej, do katalogu wyjątków dodano inwestycje, w wyniku których będzie prowadzona działalność w zakresie budownictwa okrętowego lub przemysłów komplementarnych.

Wspieranie działalności innowacyjnej:

Ustawa wprowadza zmiany do ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1710) w zakresie możliwości korzystania z kredytu technologicznego oraz premii technologicznej przez branżę produkcji okrętowej.

Zmiany te wynikają z konieczności dopuszczenia branży budownictwa okrętowego do możliwości korzystania z pomocy regionalnej, w ramach kredytu na innowacje technologiczne. W chwili obecnej, w związku z przepisem art. 3 ust. 2 tej ustawy, premia technologiczna nie może zostać udzielona na działalność w sektorze budownictwa okrętowego. Jest to wynikiem ujęcia w treści tego przepisu jako jedynego punktu odniesienia rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1 – GBER). W oparciu o Wytyczne w sprawie pomocy regionalnej na lata 2014 – 2020 (Dz. Urz. UE C 209 z 23.07.2013, str. 1), które dopuszczają, po notyfikacji KE, możliwość wsparcia sektora budownictwa okrętowego, Rada Ministrów będzie mogła wydać rozporządzenie określające warunki udzielania kredytu technologicznego oraz premii technologicznej przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie budownictwa okrętowego.

Wprowadzenie takiego rozwiązania zwiększy możliwość pozyskiwania wsparcia z funduszy UE bezpośrednio w dziedzinie budownictwa okrętowego.

Podsumowanie:

Uregulowania zawarte w ustawie o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych stwarzają wiele możliwości dla efektywnego rozwoju branży stoczniowej w Polsce. Wprowadzenie 1% zryczałtowanego podatku na potrzeby budowy lub przebudowy statku stanowi niejako ułatwienie dla przedsiębiorców, jednakże wiąże ich z tą formą opodatkowania na określony czas, który nie zawsze może być tożsamy z np. czasem trwania budowy lub przebudowy statku. Swoim modelem, wprowadzenie podatku zryczałtowanego przypomina wprowadzenie w Polsce podatku tonażowego, który nie został zbyt optymistycznie przyjęty przez armatorów. Natomiast, dla spółek branży stoczniowej posiadających odpowiedni portfel klienta, rozwiązanie to zdecydowanie przyczyni się do wypracowania zysku oraz utrwalenia pozycji na rynku.

W treści ustawy o podatku od towarów i usług przewiduje się szersze niż obecnie stosowanie 0% stawki w zakresie podatku od towarów i usług (VAT) w odniesieniu do szeroko rozumianej produkcji okrętowej i komplementarnej. Przy budowie nowych jednostek pływających możliwie rozszerzono katalog (nie zamknięty, o czym świadczy słowo „w szczególności”) rodzajów jednostek, do których będzie można stosować stawkę preferencyjną VAT. W przypadku stoczni zmiana będzie bardzo korzystna, ponieważ poprawi się ich płynność finansowa (zamawiane części i wyposażenie do większej liczby statków będzie kupowane przez stocznie w cenach netto).

Co więcej, objęcie specjalną strefą ekonomiczną inwestycji (niekoniecznie prowadzonych na terytorium SP), w wyniku których będzie prowadzona działalność w zakresie budownictwa okrętowego lub przemysłów komplementarnych rozszerza możliwości rozpowszechnienia korzystnych uregulowań prawnych na inwestycje przemysłu stoczniowego prowadzone na terenach prywatnych.

Natomiast, możliwość dofinansowania inwestycji ze środków pochodzących z UE powinno przyczynić się do rozwoju technologii i innowacyjności w zakresie budowy nowych typów statków i ich wyposażenia w materiały najnowszych technologii.

Zmiany wprowadzone przez ustawę należy uznać za korzystne, natomiast ocena i funkcjonalność zawartych w niej uregulowań będzie możliwa faktycznie po upływie co najmniej 1 roku od wejścia w życie ustawy.

Współautorem jest radca prawny Ewelina Zgódka.

http://www.kancelaria-gdynia.eu

www.facebook.com/Legal.Marine.Mateusz.Romowicz

Autorzy pracują w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.