Hellenic Coast Guard oraz Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna - Morskie Organy Ścigania (cz.3)

W dzisiejszej odsłonie tematyki opisującej, w sposób jak najbardziej przystępny dla odbiorcy, morskie organy ścigania na świecie, skupimy się na basenie morza śródziemnego. Będzie to całkiem naturalne po naszej ostatniej publikacji dotyczącej Japan Coast Guard (JCG) – Morskie Organy Ścigania (cz. 2) | PortalMorski.pl.

Kontynuując rejs przez Morze Arabskie i Czerwone oraz korzystając z dobrodziejstwa jakim jest Kanał Sueski wpływamy na Morze Śródziemne. Na tym akwenie natkniemy się najprawdopodobniej na Hellenic Coast Guard, a od niedawna również na Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną. To właśnie te dwie formacje będą tematem dzisiejszej odsłony Morskich Organów Ścigania.

Dyrekcja Marynarki Handlowej (D.M.H.)

Oficjalną datą, za którą uznaje się powstanie Greckiej Straży Przybrzeżnej, jest rok 1919. W tym roku na mocy art. 3 ustawy nr 1753/1919 ustanowiono Korpus Straży Przybrzeżnej, który początkowo wchodził w struktury Dyrekcji Marynarki Handlowej podlegającej Ministerstwu Marynarki Wojennej. Dekretem legislacyjnym z dnia 7 maja 1919 r. „W sprawie włączenia marynarki handlowej do Ministerstwa Gospodarki Narodowej” Dyrekcja Marynarki Handlowej wchodzi oficjalnie w struktury Ministerstwa Gospodarki Narodowej. Na mocy dekretu z dnia 30 grudnia 1920 r. zostaje powołany Główny Urząd Inspekcji Statków, co umożliwia D.M.H. rozpoczęcie realizacji powierzonych jej zadań. W tym celu, dekretem legislacyjnym, zezwolono na przeniesienie sześćdziesięciu sześciu oficerów z Marynarki Wojennej do Straży Przybrzeżnej. Tak więc nowo powołana formacja, około pięć miesięcy po jej utworzeniu, została zorganizowana w ten sposób, że prawie wszystkie stanowiska przewidziane w ustawie 1753 zostały obsadzone. Przeniesieni oficerowie posiadali wystarczające wykształcenie
i umiejętności językowe dodatkowo specjalizowali się w zagadnieniach uprawniających do pełnienia służby w Departamencie Marynarki Handlowej i Władzach Portu.

Kolejnym ważnym etapem w rozwoju D.M.H było powołanie Państwowego Ministerstwa Żeglugi Handlowej w 1936 r. Przynależność do tego samego organu rządowego nie tylko przypieczętowała niezależność Dyrekcji Marynarki Handlowej, ale jednocześnie dowiodła znaczenie, jakie przywiązuje się w państwie greckim do żeglugi handlowej, do administrowania którą powołano Straż Przybrzeżną.

Ostatnim etapem kształtowania Greckiej Straży Przybrzeżnej w formie znanej nam współcześnie jest rok 2011, a dokładnie 4 marca 2011 r. To m.in. na mocy art. 1 ustawy 3922/2011 nadano tej formacji nazwę znana nam współcześnie na arenie międzynarodowej, a mianowicie Hellenic Coast Guard. Dodatkowo ustawa ta określa szczegółowe zadania oraz uprawnienia funkcjonariuszy Greckiej Straży Przybrzeżnej, jak również jej strukturę organizacyjną. Obecnie Grecka Straż Przybrzeżna znajduje się w strukturach Ministerstwa Żeglugi i Polityki Wyspiarskiej.

Hellenic Coast Guard (Ελληνική Ακτοφυλακή Ellinikí Aktofylakí)

Powierzchnia Grecji (132 049 km2) położona jest na części kontynentalnej oraz na ponad 2 tyś. wysp, z których około 170 jest zamieszkanych. Linia brzegowa Grecji liczy 17 400 km, a w jej jurysdykcji pozostaje 114 507 km2 obszarów morskich. Niektóre z nich, wysunięte najdalej na wschód Morza Egejskiego, leżą zaledwie kilka kilometrów od wybrzeży Turcji. Jak wiadomo, wschodnie rejony Morza Egejskiego, są zarzewiem wieloletniego konfliktu pomiędzy tymi dwoma państwami.

Hellenic Coast Guard, w celu realizacji powierzonej jej ustawowo zadań, dysponuje około 8 tyś. personelem, wspomaganym przez ponad 200 jednostek wszelkiego typu (od morskich statków patrolowych o długości 45-60 metrów i wyporności 300-450 ton, do szybkich łodzi typu RIB) oraz przez niewielką flotę złożoną z helikopterów typu Eurocopter Super Puma i Eurocopter AS365 Dauphin, jak również samolotów typu Cessna 406 Caravan II i Cessna 172 Skyhawk.

Strukturalnie Hellenic Coast Guard jest dość rozbudowaną formacją. Na jej czele stoi Komendant Główny H.C.G., który jest zawsze w randze wiceadmirała. Do swojej dyspozycji ma on dwóch zastępców w randze kontradmirałów. Następnie w strukturze wyróżnić można cztery główne sektory, na których czele stoją dyrektorzy również w randze kontradmirała. Sektor A: Dyrekcja generalna ds. bezpieczeństwa i policji: dba o zapobieganie i zwalczanie wszelkich naruszeń prawa na wodach jurysdykcyjnie podległych Grecji oraz dba o ochronę granic morskich. Ponadto zapewnia gotowość i wykorzystanie dostępnych środków do prowadzenia wszelkiego rodzaju operacji i misji, w tym poszukiwania i ratownictwo. Sektor B: Dyrekcja Generalna ds. Żeglugi: zajmuje się planowaniem polityki żeglugowej i załatwianiem spraw związanych z żeglugą morską, w szczególności w zakresie rejestracji statków do greckiego rejestru, zakładania i funkcjonowania przedsiębiorstw żeglugowych, zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi; tworzenia, eksploatacji i obsługi systemów monitorowania ruchu morskiego w obszarach odpowiedzialności H.C.G., podejmowania działań prewencyjnych i represyjnych w zakresie ochrony środowiska morskiego. Sektor C: Dyrekcja Generalna ds. Kontroli Statków: odpowiada za kontrolę Organizacji Uprawnionych (Klasyfikatorów), kontrolę bezpiecznego zarządzania armatorami i statkami, kontrolę zarządzania ochroną, kontrolę zatwierdzeń oraz badania i monitorowanie statków budowanych, remontowanych lub poddanych wstępnej inspekcji, zatwierdzanie materiałów i wyposażenia do budowy statków, wydawanie wymaganych rządowych certyfikatów bezpieczeństwa. Sektor D: Dyrekcja Generalna ds. Administracji i e-administracji: zajmuje się sprawami związanymi ze statusem służbowym personelu H.C.G., jego organizacją, kształceniem i szkoleniem zgodnie ze szczególnym charakterem korpusu, będącego w przypadku zagrożenia militarnego, do dyspozycji dowódcy greckiej marynarki wojennej. Sektor ten zajmuje się również sprawami związanymi z wdrażaniem nowoczesnych wymagań w zakresie obsługi środowiska
e-administracji. Dodatkowo istnieje szereg agencji bezpośrednio podporządkowanych szefom sztabów H.C.G., takich jak: inspekcja ogólna, agencja ds. zdrowia, transport powietrzny, elektroniczny nadzór granic, siły specjalne, służby ratownicze, agencja utrzymania ruchu, szkoły H.C.G. i ośrodki szkoleniowe.

Jak widać z przedstawionego podziału, zakres działania H.C.G. obejmuje zarówno role przypisane organom ścigania, jak również zadania przypisane np. w naszym rodzimym systemie prawnym organom administracji morskiej.

Podstawy prawne funkcjonowania Hellenic Coast Guard

Głównym aktem prawnym, regulującym zasady funkcjonowania oraz główne obowiązki i uprawnienia H.C.G., jest wspomniana już wcześniej Ustawa 3922/2011 z dnia 4 marca 2011 r. To właśnie ten akt prawny, jak już było to wspomniane wcześniej, w art. 1 nadaje nazwę tej formacji na obecnie nam znaną oraz szczegółowo określa obowiązki i uprawnienia, jak również strukturę Hellenic Coast Guard.

Art. 2 Ustawy 3922/2011, określa zadania oraz wynikające z nich uprawnienia H.C.G. I tak podstawowym zadaniem Hellenic Coast Guard jest zapewnienie porządku publicznego, w tym m.in. sprawowanie zadań organów ścigania. W związku z tym H.C.G uprawniona jest m.in. do:
- utrzymywania porządku w miejscach publicznych;
- ściganie zbrodni przeciwko życiu, wolności osobistej oraz własności;
- ściganie przemytu, nielegalnego używania i handlu narkotykami, cyberprzestępczości oraz prób legalizacji dochodów z nielegalnej działalności;
- poszukiwania osób zaginionych oraz przedmiotów, które zostały zgubione lub skradzione;
- gromadzenia i wykorzystywania dostarczonych informacji w sprawach bezpieczeństwa publicznego;
- zwalczania aktów piractwa w obszar swojej odpowiedzialności;
- kontroli podmiotów wykonujących działalność rynkową pod względem jej prawidłowości oraz
wszelkich niezbędnych zezwoleń z tym związanych;
- monitorowania przestrzegania przepisów dotyczących rybołówstwa, a także funkcjonowania Centrum Monitorowania Rybołówstwa;
- regulacji, monitorowania i kontroli działalność związaną z rekreacją morską;
- wdrażania niezbędnych środków dotyczących nagłego wypadku lub innego poważnego incydentu na morzu, współpracy w tym celu z innymi właściwymi organami, władzami
i służbami;
- kontroli działalność profesjonalnych podmiotów wykonujących usługi portowe, a w szczególności legalność wykonywania przez nie usług na rzecz osób prywatnych;
- stosowania przepisów dotyczących policji greckiej w obszarze swojej odpowiedzialności.
Kolejnym zadaniem wynikającym z przytoczonego powyżej przepisu ustawy z 2011 r., jest zapobieganie i zwalczanie przestępczości, a w szczególności zorganizowanych aktów zagrażających bezpieczeństwu publicznemu i państwowemu. Wykonywanie tego zadania obejmuje m.in.:
- ochronę państwa oraz jego demokratycznego ustroju przed jakimkolwiek aktem sabotażu;
- zapobieganie i reagowanie na akty przemocy oraz terroryzm;
- kontrola przestrzegania przepisów dotyczących broni i materiałów wybuchowych;
- kontrola przestrzegania przepisów dotyczących przemieszczania się, pobytu i pracy cudzoziemców;
- gromadzenie i wykorzystywanie dostarczonych informacji dotyczących kwestii bezpieczeństwa państwa.

Następnym ustawowym zadaniem Hellenic Coast Guard jest organizacja, zapewnienie bezpieczeństwa i kontrola realizacji warunków bezpiecznej żeglugi. Obejmuje to w szczególności:
- podejmowanie kontroli statków niezależnie od ich bandery, kontrola ta również dotyczy członków załogi. Zakresem kontroli objęte są zagadnienia związane z przestrzeganiem przepisów, krajowych i międzynarodowych, dotyczących zdolności do żeglugi statku, bezpieczeństwa nawigacji, ochrony środowiska morskiego. Ponadto kontroli podlega przestrzeganie przepisów międzynarodowych dotyczących pracy na morzu, kwalifikacji członków załogi oraz prawidłowym obsadzeniem stanowisk na statku;
- podejmowanie działań w celu monitorowania i kontroli ruchu morskiego, a także zarządzanie nim;
- gromadzenie danych i informacji mających na celu zapobieganie kolizjom na morzu, dochodzenie w sprawach wypadków morskich, kontrola stosowania warunków bezpiecznej nawigacji, a także monitorowanie wydarzeń międzynarodowych w sprawach legislacyjnych;
- zarządzanie wydarzeniami, które mają miejsce na obszarach morskich podlegających lokalnej jurysdykcji oraz obszarach odpowiedzialności greckiej straży przybrzeżnej.

Art. 2 ustawy nakłada na H.C.G. również zadania związane ze sprawowaniem ochrony na granicach morskich Grecji. Odbywa się to poprzez m.in.:
- organizację działań policyjnych i kontrolnych na granicach morskich w celu zapobiegania nielegalnej imigracji. Współpraca w tym zakresie z właściwymi władzami i służbami;
- udział i współpraca z odpowiednimi agencjami Unii Europejskiej, krajów trzecich
i organizacji międzynarodowych, zajmujących się projektowaniem i wdrażaniem wspólnych działań operacyjnych w odniesieniu do zwalczanie nielegalnej imigracji oraz ochrony granic morskich kraju. Udział greckiej straży przybrzeżnej w podobnych działaniach innych krajów − członków Unii Europejskiej.

Oprócz wymienionych powyżej zadań Hellenic Coast Guard, ustawa 3922/2011 określa ponadto misje H.C.G. w zakresie:
- prowadzenia poszukiwania i ratownictwa na morzu poprzez m.in. koordynację działań poszukiwawczo-ratowniczych i współpracę w tym zakresie ze Sztabem Generalnym Marynarki Wojennej i Sztabem Generalnym Lotnictwa;
- ochronę otaczającego środowiska morskiego poprzez opracowywanie i realizację projektu zwalczania zanieczyszczenia morza oraz wybrzeży jak również kontrolowanie i monitorowanie realizacji planu kontroli zanieczyszczeń,

Właściwość miejscową Hellenic Coast Guard, do wykonywania ustawowych obowiązków i uprawnień, określa art. 3 wspomnianej ustawy. Na mocy tego artykułu obszar działania H.C.G. rozciąga się na wszelkiego rodzaju typy statków, znajdujące się na obszarach morskich Grecji jak również obszarach jej portów łącznie z ich obszarami lądowymi, a także na inne lądowe, przybrzeżne lub morskie przestrzenie Grecji.

Należy również wspomnieć, iż na mocy art. 4 ustawy 3922/2011 Hellenic Coast Guard jest uzbrojonym korpusem bezpieczeństwa, zorganizowany pod względem wojskowym,
z umundurowanym personelem, który posiada uprawnienia wojskowe zgodnie z Wojskowym Kodeksem Karnym, wyposażonym w odpowiednie uzbrojenie i środki podczas wykonywania obowiązków. Uprawniony jest również do przeprowadzania koniecznych interwencji na zasadach przewidzianych w Wojskowym Kodeksie Karnym.

Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna

Od 2015 r. mamy do czynienia z tzw. „kryzysem migracyjnym”. Ze względu na swoje położenie, skutki zwiększonych, nielegalnych przepływów migracyjnych szczególnie dotkliwie odczuła Grecja. Do Grecji przez Morze Egejskie, które jest zewnętrznym odcinkiem granicy Unii Europejskiej, do dnia dzisiejszego, do strefy Schengen dostaje się setki tysięcy osób rocznie. Niekontrolowany napływ migrantów i uchodźców jest czynnikiem powodującym poważne trudności w prowadzeniu skutecznych kontroli na granicach zewnętrznych Unii Europejskiej oraz w przyjmowaniu przybywających migrantów i prowadzeniu procedur migracyjnych. Kryzys ten ujawniły poważne niedociągnięcia na niektórych odcinkach zewnętrznych granic Unii, które skutkują przepuszczaniem migrantów przez swoje terytorium przez niektóre państwa członkowskie. W wyniku tej sytuacji powstały trzy szlaki, którymi migrujący kierują się od razu na północ: wschodnia część Morza Śródziemnego, Bałkany Zachodnie i część środkowa regionu śródziemnomorskiego. Kryzys uchodźczy powoduje po pierwsze masowy napływ osób na granicach zewnętrznych, czego następstwem są znaczące ruchy wtórne w obrębie strefy Schengen. Wynika to z faktu, iż osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową kontynuują podróż do preferowanych państw członkowskich.

Mając na uwadze powyższe 14 września 2016 r., na mocy Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624, została powołana do życia Europejska Straż Graniczna
i Przybrzeżna. Formacja ta została powołana w celu zapewnienia europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami na granicach zewnętrznych, które ma na celu skuteczne zarządzanie przekraczaniem granic zewnętrznych. Powyższe przedsięwzięcie ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego w Unii przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych oraz zagwarantowaniu swobodnego przepływu osób w Unii Europejskiej.

Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną tworzą Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (FRONTEX) oraz organy krajowe państw członkowskich odpowiedzialne za zarządzanie granicami, w tym straże przybrzeżne w zakresie realizowanych przez nie zadań kontroli granicznej.

Dodatkowo od stycznia br. na granicach zewnętrznych UE rozpoczął działania Korpus Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej. Po raz pierwszy Unia Europejska dysponuje własną służbą mundurową – stałym korpusem Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej. Funkcjonariusze tej służby nie są reprezentantami ich władz krajowych, ale całej Europy.

Członkowie korpusu FRONTEXu mają wiele uprawnień krajowych funkcjonariuszy straży granicznej. Mogą sprawdzać tożsamość i obywatelstwo danej osoby, zezwolić na jej wjazd do UE lub odmówić takiego wjazdu oraz patrolować granicę pomiędzy przejściami granicznymi.

Podsumowanie

Największy kryzys uchodźczy z jakim mam do czynienia od czasów II wojny światowej spowodowany konfliktem i sytuacją kryzysową w Syrii oraz w innych państwach tego regionu spowodował napływ do Unii Europejskiej rekordowej liczby uchodźców i migrantów. W związku z tym zadania Hellenic Coast Guard skupione są obecnie głównie wokół kontroli legalności przepływu osób na morzu śródziemnym i często akcjami ratowniczymi wynikającymi z zadań H.C.G. w zakresie poszukiwania i ratownictwa na morzu, jak również nierzadko z prowizorycznym rodzajem jednostek pływających na których osoby próbują w sposób nie do końca legalny przedostać się na terytorium UE.

Dodatkowo ciągle napięta sytuacja pomiędzy Grecją a Turcją, będąca wynikiem trwającego od dłuższego już czasu sporu o wyspy położone we wschodniej części Morza Egejskiego, będące obecnie w jurysdykcji greckiej, również mocno angażuje siły i środki Hellenic Coast Guard.

Mając właśnie na uwadze strategiczne, ze względu na bezpieczeństwo wewnętrzne całej Unii Europejskiej, znaczenie tego regionu swoją służbę, w celu wsparcia H.C.G., rozpoczął Korpus Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej. W związku z tym obecność funkcjonariuszy w błękitnych mundurach, operujących na jednostkach pływających oznaczonych barwami FRONTEXu, nie będzie w basenie Morza Śródziemnego niczym niezwykłym i należy się do tego przyzwyczajać oraz pamiętać, iż funkcjonariusze tej formacji będą mogli również dokonać kontroli na statkach przekraczających zewnętrzną granicę morską UE.