Najważniejsze postanowienia 107. sesji komitetu prawnego (Leg 107) IMO

W dniach 27 i 30 listopada oraz 1 grudnia br. odbyła się w formie zdalnej 107. sesja Komitetu Prawnego (Leg 107). Z ramienia PRS udział w sesji wzięła Karolina Sypion-Babś z Ośrodka ds. IMO - przewodnicząca Krajowej Sekcji Prawnej.

Sytuacja marynarzy podczas pandemii COVID-19

Komitet LEG omówił bieżącą sytuację marynarzy w obliczu pandemii COVID-19, w tym pilną potrzebę wymiany załóg na statkach.

Sekretariat IMO poinformował Komitet o swoich działaniach podjętych w tym temacie. Powołany w kwietniu br. przez Sekretarza Generalnego IMO, Zespół ds. Działań Kryzysowych dotyczących marynarzy (IMO Seafarer Crisis Action Team (SCAT)), jest zaangażowany w około 300 spraw i bezpośrednio podejmuje działania wobec kilku tysięcy marynarzy. W większości przypadków podejmowane interwencje dotyczą konkretnych osób lub małych grup od 3 do 15 marynarzy, jednak niektóre sprawy dotyczą statków wycieczkowych, na pokładzie których pracuje od 250 do 500 marynarzy.

Sekretarz Generalny IMO oraz Członkowie SCAT odbyli ponad 20 spotkań dwustronnych, podczas których omawiano specyficzne dla danego kraju kwestie dotyczące kryzysu związanego z wymianą załóg oraz poznawano najlepsze praktyki w tych krajach, w których takie wymiany są przeprowadzane. IMO zorganizował cykl regionalnych seminariów internetowych, w celu zidentyfikowania rozwiązań i rozpowszechniania najlepszych praktyk. Członkowie SCAT uczestniczyli w ponad 100 seminariach internetowych, w celu przedstawienia problemów i pracy IMO na rzecz zażegnania wspomnianego kryzysu. Komitet LEG wyraził uznanie dla prowadzonych prac.

Komitet zachęcił zainteresowane delegacje do przedłożenia na LEG 108 propozycji dotyczących stosowania „klauzul zakazu wymiany załóg” w umowach czarteru, po tym jak kilka delegacji złożyło oświadczenia potępiające ich stosowanie, jako narzędzie zaostrzające globalny kryzys w tym zakresie .

W dniu 1 grudnia br., Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło rezolucję w sprawie współpracy międzynarodowej, mającej na celu sprostanie wyzwaniom stojącym przed marynarzami w obliczu pandemii COVID-19, aby zapewnić wsparcie globalnych łańcuchów dostaw.

Sprawiedliwe traktowanie marynarzy zatrzymanych w związku z podejrzeniem popełnienia przez nich przestępstw na morzu

Na wniosek kilku państw członkowskich i organizacji pozarządowych oraz po dogłębnej dyskusji, Komitet zgodził się na włączenie powyższego tematu do swojego programu prac. Decyzja ta podkreśla globalny charakter żeglugi, obejmujący wiele jurysdykcji krajowych oraz uznaje prawa marynarzy do rzetelnego procesu prowadzonego na mocy i w granicach prawa.

Komitet stwierdził, że kryminalizacja i niesprawiedliwe traktowanie marynarzy zatrzymanych w związku z podejrzeniem popełnienia przez nich przestępstw na morzu jest kwestią praw człowieka i dlatego konieczne jest podjęcie tego tematu. Zatrzymani marynarze powinni mieć zapewnioną reprezentację prawną, dostęp do opieki medycznej, pomocy konsularnej oraz powinni być traktowani sprawiedliwie. Ponadto powinni być uznawani za niewinnych do czasu udowodnienia im winy oraz powinni móc korzystać z przysługujących im praw człowieka, niezależnie od obywatelstwa czy bandery statku.

Dodatkowo, rozważając kwestię sprawiedliwego traktowania marynarzy, należy wziąć pod uwagę istniejące międzynarodowe ramy prawne, a odniesienie do sprawiedliwego traktowania należy rozumieć jako równe traktowanie, o którym mowa we wszystkich instrumentach dotyczących praw człowieka.

Komitet odnotował dyskusje między sekretariatami IMO i ILO dotyczące potencjalnego powołania wspólnej grupy roboczej ds. sprawiedliwego traktowania marynarzy zatrzymanych w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstw na morzu. Komitet zgodził się zwrócić się w trybie pilnym do Specjalnego Trójstronnego Komitetu ILO (STC), zgodnie z Konwencją o pracy na morzu z 2006 r., o zezwolenie na ustanowienie trójstronnej grupy roboczej ILO-IMO, w celu zidentyfikowania i zajęcia się kwestiami marynarzy i czynnika ludzkiego. Grupa robocza następnie będzie musiała zostać zatwierdzona przez Organ zarządzający ILO, podczas posiedzenia w listopadzie 2021 r. Komitet LEG zachęcił Komitet MSC do złożenia podobnej prośby do Rady.

Warto przypomnieć iż w 2006 r. IMO przyjęło wytyczne dotyczące sprawiedliwego traktowania marynarzy w przypadku wystąpienia zdarzenia morskiego (link do ww. wytycznych znajduje się tutaj).

Problem porzucania marynarzy

Komitet zgodził się włączyć do swojego programu prac nowy temat dotyczący opracowania wytycznych dla organów państwa portu i państwa bandery, dotyczący sposobu postępowania w przypadkach porzucania marynarzy. Takie wytyczne mogą stanowić solidną podstawę dla wprowadzenia ujednoliconej procedury, mającej na celu przyspieszenie i ułatwienie procesu repatriacji marynarzy. Proponowany termin zakończenia prac to 2022 r. Komitet zwrócił się z prośbą o nadsyłanie konkretnych propozycji dotyczących zakresu prac nad tym zagadnieniem na LEG 108.

Komitet LEG we współpracy z ILO oraz ITF od lat zajmuje się tematem porzucania marynarzy.

IMO i ILO utworzyły wspólną bazę danych (dostępna tutaj: (www.ilo.org/dyn/seafarers/seafarersbrowse.home) na temat zgłoszonych przypadków porzucenia marynarzy (obejmuje ona wszystkie przypadki zgłoszone po 1 stycznia 2004 r.). W 2020 r. liczba zgłoszonych (do tej pory) przypadków wynosi 65, co stanowi znaczny wzrost w stosunku do 40 zgłoszonych w 2019 r. Spośród spraw zgłoszonych w 2020 r. na chwilę obecną 18 zostało zakończonych, a 17 spraw zgłoszonych od 13 grudnia 2019 r., dotyczyło konsekwencji pandemii COVID-19.

ILO poinformowało Komitet, że świadomość tego problemu się zwiększa z powodu większej ilości raportowania przypadków porzucania marynarzy. Niestety, nadal w wielu przypadkach, to państwo portu utrudniało repatriację marynarzy, wbrew obowiązkowi wynikającemu z Konwencji o pracy na morzu (MLC).

Komitet zachęcił państwa członkowskie do zgłaszania w bazie danych przypadków porzucenia, gdy mają one miejsce w ich portach lub na statkach pływających pod ich banderą i wezwał je do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu zmniejszenia liczby przypadków porzucenia, w szczególności tych będących następstwem pandemii COVID-19.

Niedozwolone praktyki związane z nieuczciwą rejestracją i fałszywymi rejestrami statków

Nieuczciwa rejestracja i związane z nią bezprawne praktyki obejmują rejestrację statków bez wiedzy lub zgody odpowiedniej krajowej administracji morskiej. Uniemożliwia to legalnym rejestrom sprawowanie skutecznej jurysdykcji i kontroli nad statkami na morzu oraz pozbawia je możliwości uzyskiwania legalnego dochodu. Co więcej prowadzenie niedozwolonej działalności przez statki ukrywane przez takie nielegalne podmioty szkodzi reputacji państw, których flagę wykorzystano. Ponadto fałszywie zarejestrowane statki mogą nie spełniać norm bezpieczeństwa i ochrony środowiska, stanowiąc podwyższone zagrożenie zarówno dla załogi statku jak i środowiska morskiego.

Prace w tym temacie będą kontynuowane w trybie międzysesyjnym, a sprawozdanie z tych prac zostanie przedłożone na LEG 108.

Komitet zgodził się opracować projekt rezolucji, aby zachęcić państwa członkowskie i wszystkie zainteresowane strony do promowania konkretnych działań na rzecz zapobiegania i zwalczania oszustw w sektorze morskim. Utworzona międzysesyjna grupa robocza będzie pracować w trybie zdalnym nad tym projektem.

Komitet zauważył, że na dzień 17 listopada 2020 r. w specjalnym module w systemie GISIS, było wymienionych 50 statków pod fałszywymi flagami, które po konsultacji z odpowiednimi państwami bandery zweryfikowano jako fałszywie zarejestrowane.

Ujednolicona interpretacja dotycząca testu na wyłączenie uprawnienia właściciela do ograniczenia odpowiedzialności zgodnie z Konwencjami IMO

Komitet postanowił powołać międzysesyjną grupę roboczą, która będzie pracować w trybie zdalnym nad opracowaniem ujednoliconej interpretacji dotyczącej testu na wyłączenie uprawnienia właściciela do ograniczenia odpowiedzialności zgodnie z Konwencjami IMO dotyczącymi odpowiedzialności, aby odzwierciedlić stałe zagadnienia i zasady uwydatniające praktycznie nierozerwalną naturę testu. Grupa przedstawi wyniki swych prac na sesji Leg 108.

rel (Ośrodek ds. IMO w PRS)