W 2019 roku nowe przepisy dotyczące wymiany informacji podatkowych pomiędzy państwami

W dniu 11 kwietnia 2019 r. Prezydent podpisał nowelizację ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami i niektórych innych ustaw. Konieczność weryfikacji ustawy i dokonania określonych zmian podyktowana była potrzebą dostosowania przepisów obowiązującego prawa do dyrektyw unijnych.

Ustawa modyfikuje zasady i tryb wymiany informacji podatkowych, obowiązki instytucji finansowych w zakresie automatycznej wymiany informacji podatkowych oraz kontrolę ich wykonywania, a także obowiązki w zakresie automatycznej wymiany informacji pochodzących z informacji o jednostkach wchodzących w skład grupy podmiotów. W uzasadnieniu do projektu zmian ustawy wskazano, iż podstawowym celem jest wyeliminowanie wątpliwości związanych ze stosowaniem pierwotnie przyjętych rozwiązań legislacyjnych, w tym także w kontekście prawodawstwa Unii Europejskiej i wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

Nowelizacja przepisów dotyczących wymiany informacji podatkowych wymusiła konieczność dostosowania regulacji także w:

1) Ordynacji podatkowej, gdzie przewiduje się wprowadzenie obowiązku podania przez wnioskodawcę występującego z wnioskiem o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, odpowiednio państwa lub terytorium miejsca zamieszkania osoby fizycznej, danych identyfikujących osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, jak również państw lub terytoriów, w których wystąpiły lub mogą wystąpić skutki transgraniczne; ponadto proponuje się usunięcie przepisów skutkujących podwójnym raportowaniem w odniesieniu do rachunków prowadzonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,

2) Kodeksie karnym skarbowym, gdzie przewiduje się wprowadzenie typu uprzywilejowanego czynu zabronionego w przypadku działań wbrew przepisom ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami,

3) Ustawie o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA, gdzie przewiduje się wydłużenie zwolnienia z obowiązku raportowania informacji o amerykańskim NIP oraz wprowadzenie obowiązku składania oświadczenia o rezydencji podatkowej pod rygorem odpowiedzialności karnej,

4) Ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy –Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, gdzie proponuje się zmianę okresu, w którym banki będą obowiązane do przekazywania informacji dotyczących rachunków lokaty terminowej podmiotu kwalifikowanego.

Najważniejsze zmiany w zakresie inicjowana wymiany informacji podatkowych

Ustawa o zmianie ustawy wymianie informacji podatkowych z innymi państwami i niektórych innych ustaw modyfikuje zasady i tryb wymiany informacji oraz nakłada na konkretne instytucje raportujące dodatkowe obowiązki. Zgodnie z ustawą z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami, wymiana informacji podatkowych jest inicjowana na wniosek właściwego organu państwa członkowskiego. Złożenie wniosku jest elementem obligatoryjnym wszczęcia postępowania zmierzającego do wymiany informacji podatkowych. Zgodnie z nowelizacją przepisów w celu uzyskania tych informacji organy będą mogły przeprowadzić postępowanie dowodowe, a do udziału w nim mogą zostać dopuszczeni przedstawiciele organu państwa członkowskiego, który wystąpił z wnioskiem. W toku postępowania mogą być przeprowadzane dowody w celu uzyskania informacji podatkowych objętych wnioskiem (art. 11 ust. 3 a ustawy). Szef Krajowej Administracji Skarbowej, w celu wymiany informacji podatkowych, może zawierać z właściwym organem państwa członkowskiego porozumienia w zakresie przebywania upoważnionych przedstawicieli właściwego organu państwa członkowskiego w siedzibach organów podatkowych oraz ich obecności w toku postępowań w sprawie udzielenia informacji podatkowych, postępowań podatkowych i czynności kontrolnych (art. 19 ustawy w nowym brzmieniu)
Nadto upoważnieni przedstawiciele właściwego organu państwa członkowskiego obecni w toku postępowania w sprawie udzielenia informacji podatkowych, postępowania podatkowego lub w toku czynności kontrolnych mogą w ramach zawartego porozumienia:

1) zadawać pytania świadkowi oraz stronie w ramach przeprowadzanego dowodu z zeznań świadka lub przesłuchania strony,
2) przeglądać i utrwalać dokumenty i inne dowody związane ze sprawą
- w zakresie, w jakim służy to wymianie informacji podatkowych (art. 19 ust. 4 ustawy).

Ponowna weryfikacja posiadaczy rachunków

Z punktu widzenia podatników istotną zmianą jest ponowna weryfikacja posiadaczy rachunków. Polska instytucja finansowa o statusie raportującej zobowiązana będzie do 16 września 2019 r. do wystąpienia do posiadacza rachunku prowadzonego w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej, a otwartego w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 30 kwietnia 2017 r. z żądaniem złożenia oświadczenia o rezydencji podatkowej. Oświadczenie to będzie musiało zawierać dane aktualne na dzień otwarcia rachunku. W przypadku nieuzyskania oświadczenia o rezydencji podatkowej raportująca instytucja finansowa w rozumieniu art. 24 ust. 1 pkt 44 ustawy zmienianej w art. 1 w celu uzyskania tego oświadczenia kontynuuje rzeczywiste działania zmierzające do nawiązania kontaktu z posiadaczem rachunku w rozumieniu art. 24 ust. 1 pkt 33 ustawy zmienianej w art. 1, w formie pisemnej, telefonicznie, osobiście lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Do dnia uzyskania oświadczenia na podstawie ust. 1 lub 2 raportująca instytucja finansowa traktuje posiadacza rachunku jako rezydenta do celów podatkowych zgodnie z dotychczasową identyfikacją.

Nowe obowiązki dla podatników występujących o interpretacje

Ustawa o zmianie ustawy wymianie informacji podatkowych z innymi państwami i niektórych innych ustaw nakłada nowe obowiązki na podatników występujących o interpretację podatkową. Podatnik występujący o wydanie interpretacji będzie zobligowany wskazać miejsce zamieszkania osoby fizycznej, dane identyfikujące osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej lub państw czy też terytoriów, gdzie wystąpiły lub mogą wystąpić skutki transgraniczne. W przypadku, gdy przedstawiony we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe obejmuje transakcję, zespół transakcji lub inne zdarzenia:

1) z udziałem osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej:
a) które mają miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
b) które prowadzą działalność gospodarczą poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej za pośrednictwem zagranicznego zakładu, a transakcja, zespół transakcji lub inne zdarzenia stanowią część lub całość działalności gospodarczej zagranicznego zakładu, lub
c) będących stronami transakcji, zespołu transakcji lub uczestnikami zdarzenia mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w więcej niż jednym państwie lub terytorium, lub
2) mające skutki transgraniczne
– składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej jest obowiązany również do wskazania odpowiednio państwa lub terytorium miejsca zamieszkania tej osoby fizycznej, danych identyfikujących tę osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, w tym państwa lub terytorium ich siedziby, zarządu lub położenia tego zagranicznego zakładu, lub państwa lub terytorium, w których te skutki transgraniczne wystąpiły lub mogą wystąpić.
Obowiązek uszczegółowienia danych zawartych we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie obejmuje wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej:
1) dotyczących wyłącznie indywidualnej sprawy osoby fizycznej;
2) w zakresie podatku akcyzowego oraz podatku od towarów i usług.

Nowelizacja z dnia 4 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw, przewiduje sankcje karne za podanie przez podatnika nieprawidłowych danych o rezydencji podatkowej. Zgodnie z nowymi regulacjami oświadczenia o rezydencji podatkowej są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń i zawierają klauzulę o następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.". Klauzula ta zastępuje pouczenie o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń Złożenie podpisu pod tą klauzulą oznacza więc, że osoba podpisująca potwierdza prawidłowość danych zawartych w oświadczeniu.

Definicja trustu

Znowelizowana ustawa o wymianie informacji podatkowych wprowadza także pojęcie trustu. Pojęcie to należy rozumieć zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 2 pkt 24 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z dokonaną zmianą: w przypadku trustu będącego instytucją finansową – udział w kapitale rozumiany jako udział posiadany przez osobę traktowaną jako założyciel lub beneficjent trustu lub inną osobę fizyczną sprawującą ostateczną lub faktyczną kontrolę nad trustem; osoba raportowana będzie traktowana jako beneficjent trustu, jeżeli taka osoba raportowana posiada prawo do otrzymywania bezpośrednio lub pośrednio, w tym za pośrednictwem pełnomocnika, obowiązkowej wypłaty z trustu lub może otrzymywać, bezpośrednio lub pośrednio, wypłaty uznaniowe z trustu (art. 24 ust. 1 pkt 38 lit. d ustawy)

Raportowanie w przypadku grupy kapitałowej

Podpisana przez Prezydenta ustawa o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami w dotychczasowym brzmieniu definiowała grupę podmiotów jako grupę kapitałową w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Zgodnie z nowelizacją przepisów zobowiązana do raportowania na temat grupy kapitałowej będzie jednostka dominująca, mająca siedzibę lub zarząd zagranicą, wskazana przez polską jednostkę, lub jej spółki zależne. Będzie miała na to 3 miesiące od dnia zakończenia sprawozdawczego roku obrotowego grupy podmiotów. Dotąd termin ten upływał wraz z ostatnim dniem sprawozdawczego roku obrotowego. Automatyczna wymiana informacji o jednostkach wchodzących w skład grupy podmiotów będzie obowiązkowa dla grup kapitałowych, których skonsolidowane przychody w poprzednim roku obrotowym przekroczyły kwotę progową 750 000 000 euro. Nowelizacja określa równowartość tej kwoty w złotych polskich w wysokości 3 250 000 000 zł, a gdy rok obrotowy obejmuje okres inny niż 12 miesięcy, kwotę tę ustala się w wysokości 1/12 za każdy rozpoczęty miesiąc roku obrotowego.

Podsumowanie

Wprowadzenie zmian w ustawie o zmianie ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw jest ściśle powiązane z koniecznością ujednolicenia polskich przepisów i dostosowania ich do wymogów unijnych. Kierunek zmian jest także zbieżny z uchwałą Rady Ministrów w sprawie Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, w którego założeniach wskazano konieczność pozyskania od państw członkowskich UE oraz innych współpracujących państw informacji o rachunkach finansowych posiadanych przez polskich rezydentów podatkowych w zagranicznych instytucjach finansowych, interpretacjach podatkowych o charakterze transgranicznym, decyzji w sprawach cen transakcyjnych oraz jednostkach wchodzących w skład grupy podmiotów oraz ich wykorzystanie w procedurach ukierunkowanych na walkę z unikaniem opodatkowania, ukrywaniem dochodów. Dodatkowo wskazano, iż podejmowane działania mają na celu zwalczanie erozji bazy podatkowej i zniechęcanie do stosowania praktyk unikania opodatkowania.