W jakich sytuacjach marynarz musi się rozliczać w Polsce?

Z uwagi na zbliżający się okres rozliczeń podatkowych i liczne zmiany w przepisach, w poniższym artykule opisujemy sytuacje, w których marynarz będący polskim rezydentem podatkowym, który uzyskuje dochody z pracy na rzecz zagranicznych armatorów będzie zobligowany do złożenia zeznania rocznego w Polsce. Kancelaria świadczy, między innymi, usługi w zakresie rozliczania polskich marynarzy w Polsce wraz z reprezentacją przed Urzędem Skarbowym.

Regulacje umów o unikaniu podwójnego opodatkowania

Marynarz musi rozliczyć swoje dochody w przypadku, w którym umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania to przewiduje. Taka sytuacja ma miejsce, gdy umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z danym państwem wskazuje na wyłączne opodatkowanie dochodów marynarza w Polsce albo wprowadza metodę proporcjonalnego odliczenia jako metodę unikania podwójnego opodatkowania.

Niektóre umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują wyłączne opodatkowanie osiągniętych dochodów na terytorium Polski przez wzgląd na miejsce zamieszkania marynarza np. umowa z Holandią, z Chile, umowa z Kanadą od 2014 roku. W takiej sytuacji marynarz z polską rezydencją podatkową podlega opodatkowaniu w Polsce od całości swoich dochodów bez możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej. 

Niekorzystnym rozwiązaniem dla marynarzy jest również zastosowanie, do ich zagranicznych dochodów, regulacji umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w których ustanowiono metodę odliczenia proporcjonalnego (zaliczenia podatku zapłaconego za granicą). W takim przypadku polskiemu marynarzowi, poza możliwością odliczenia podatku zapłaconego za granicą, przysługuje możliwość skorzystania z tzw. ulgi abolicyjnej. Podkreślenia wymaga fakt, iż nawet jeśli polski marynarz uzyskuje tylko dochody z zagranicy, do których znajdzie zastosowanie ww. metoda, będzie obowiązany do złożenia zeznania podatkowego w Polsce, które powinno uwzględniać dochody z ww. źródeł.

Co więcej, marynarz w przypadku zaistnienia pewnych okoliczności jest zobowiązany złożyć zeznanie podatkowe, nawet w przypadku, gdy umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania która znajduje zastosowanie w jego przypadku przewiduje jako metodę unikania podwójnego opodatkowania – metodę wyłączenia z progresją. 

Wśród polskich marynarzy dominuje dość powszechny pogląd, że skoro marynarz wykonuje pracę na statkach eksploatowanych przez zagraniczne przedsiębiorstwa, które mają faktyczne (rzeczywiste) zarządy lub siedziby prawne usytuowane w korzystnych podatkowo państwach, lub gdy jego dochody zagraniczne są jedynymi dochodami w roku podatkowym, to nie ma on obowiązku deklarowania w Polsce tych dochodów. Niestety w wielu przypadkach przeświadczenie to jest błędne.

Wydawać by się mogło, iż dochody uzyskane przez marynarza, do których znajdzie zastosowanie metoda wyłączenia z progresją nie będą podlegać ujawnieniu w Polsce. Natomiast, istnieje szereg sytuacji, w których ww. dochód z zagranicy, będzie podlegał obowiązkowemu ujawnieniu w Polsce z uwagi na inne źródła dochodu marynarza, które zostaną wskazane poniżej. Nadmienić należy, iż poniższa lista przypadków nie ma charakteru zamkniętego.

Poniżej zostały przedstawione sytuacje, w których marynarz bezwzględnie jest zobowiązany do rozliczenia swoich dochodów z zagranicy, co nie zawsze jest równoznaczne z ich faktycznym opodatkowaniem w Polsce.

Zastosowanie dwóch różnych metod unikania podwójnego opodatkowania

Sytuacja polskiego marynarza może skomplikować się w przypadku wykonywania pracy dla różnych armatorów w trakcie trwania danego roku. Jeżeli do dochodu marynarza zastosowanie znajduje zarówno metoda wyłączenia z progresją jak i metoda proporcjonalnego odliczenia (z możliwością zastosowania ulgi abolicyjnej) marynarz będzie musiał ujawnić oba dochody w zeznaniu rocznym w Polsce i prawdopodobnie marynarz będzie zobowiązany zapłacić podatek w Polsce (dochód do którego zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresja podwyższa stopę procentową do wyliczenia podatku od dochodu do którego zastosowanie znajduje metoda odliczenia proporcjonalnego). 

Przychód ze stosunku pracy w Polsce

W przypadku zatrudnienia marynarza w Polsce, w oparciu o umowę o pracę, marynarz osiągnie dochód ze źródeł położonych w Polsce, który będzie opodatkowany na zasadach ogólnych. Pracodawca, do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, w którym ten dochód został uzyskany, ma obowiązek wydać pracownikowi PIT-11, w którym wskaże wysokość uzyskanego przychodu oraz pobranych zaliczek i składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne odprowadzone przez pracodawcę w imieniu pracownika. Jeżeli oprócz ww. dochodu z pracy w Polsce, marynarz osiągnie dochód zagraniczny, jest obowiązany go wykazać w rozliczeniu rocznym (PIT-36).

Przychód z umów cywilno-prawnych oraz praw autorskich 

Analogiczne uregulowania jak wyżej opisane w przypadku uzyskiwania przychodów z pracy w Polsce mają również zastosowanie w przypadku osiągnięcia przez marynarza dochodów z umów zlecenia, umów o dzieło oraz umów przenoszących prawa autorskie. Dochody te należy rozliczyć łącznie z zagranicznymi dochodami z pracy na morzu. 

Dochody z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych

Marynarz, który w Polsce uzyskuje dochody z jednoosobowej działalność gospodarczej, która objęta jest ogólnymi zasadami opodatkowania oraz w tym samym roku podatkowym uzyskuje dochody z zagranicy musi pamiętać, iż w takiej sytuacji podatnik jest obowiązany do ujawnienia dochodów zagranicznych w jednym zeznaniu rocznym wraz z dochodami uzyskanymi z prowadzonej działalności gospodarczej.

 Emerytury, renty oraz wszelkie świadczenia z ZUS (także wojskowe) oraz zasiłki

Osiągnięcie przez marynarza będącego polskim rezydentem podatkowym przychodu w Polsce z tytułu emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty, renty socjalnej oraz innych świadczeń z ZUS rodzi konieczność złożenia zeznania podatkowego do polskiego US (pomimo rozliczenia przez ZUS) uwzględniającego zagraniczne dochody marynarza. 

Najem lokalu mieszkalnego w Polsce na zasadach ogólnych

Wynajem lokalu mieszkalnego rodzi po stronie polskiego marynarza przychód. Jeżeli marynarz nie wybierze ryczałtowej formy opodatkowania przychodów z najmu to opodatkowanie przychodu z ww. źródła nastąpi w oparciu o zasady ogólne (tj. według skali podatkowej 18% i 32%). Jeżeli opodatkowanie najmu następuje na zasadach ogólnych to marynarz w rozliczeniu rocznym zobowiązany będzie również uwzględnić dochody z zagranicy. 

Kary umowne i inne świadczenia 

Uwagi wymaga fakt, iż wszelkiego rodzaju kary umowne, które polscy marynarze otrzymują w Polsce np. z tytułu niewykonania albo nienależytego wykonania umowy stanowią przychód, który należy w Polsce opodatkować. Jako przykład należy wskazać karę umowną wypłacaną przez dewelopera w zawiązku ze zwłoką w oddaniu lokalu mieszkalnego w terminie. W takiej sytuacji przychody z zagranicy będą również wymagały ujawnienia na formularzu PIT-36 wraz z przychodem z tytułu kary umownej.

Dotacje z gminy np. na panele solarne, wymianę pieców 

Z kolei w przypadku uzyskania przez marynarza dotacji na panele solarne z gminy i inne dotacje, dojdzie do sytuacji, w której ww. dotacja zostanie uznana podatkowo za przychód na zasadach ogólnych, co z kolei spowoduje obowiązek ujawnienia dochodów zagranicznych uzyskanych przez marynarza w tym samym roku podatkowym, w którym doszło do wypłaty na jego rzecz dotacji. 

Wspólne rozliczenie z współmałżonkiem

Jeżeli po stronie marynarza nie powstał obowiązek opodatkowana dochodów zagranicznych w Polsce, marynarz nie powinien decydować się na wspólne rozliczenie z małżonką. Wybór tej formy opodatkowania złudnie daje możliwość zmniejszenia kwoty podatku do zapłaty (podział podstawy opodatkowania na dwa, a marynarze bardzo często wykazują błędnie dochód zerowy w takim zeznaniu). Jednakże, fakt złożenia wniosku do US w zakresie wspólnego opodatkowania małżonków rodzi konieczność uwzględnienia dochodów z pracy na morzu, nawet w sytuacji, w której marynarz nie byłby do tego zobowiązany, gdyby nie złożył wniosku o wspólne opodatkowanie z małżonkiem. Takie rozwiązanie może prowadzić do podwyższenia stawki podatkowej, która znajdzie zastosowanie do polskich dochodów małżonki przez wzgląd na zagraniczne dochody marynarza, co z kolei podwyższy podatek do zapłaty od ww. dochodów. 

Wnioski

Powyższej przedstawione sytuacje mają charakter przykładowy. W praktyce mogą pojawić się różne czynniki lub sytuacje, które spowodują powstanie obowiązku zadeklarowania zagranicznych dochodów w Polsce, dlatego też podjęcie przez marynarza jakichkolwiek decyzji, np. dotyczących wynajmu mieszkania lub przyjęcia pieniędzy tytułem kary umownej, powinno być poprzedzone konsultacją prawną pod kątem podatkowym. 

Jeżeli marynarz, będący rezydentem podatkowym w Polsce uzyska dochody opodatkowane w Polsce na zasadach ogólnych lub objętych metodą proporcjonalnego zaliczenia będzie w każdym przypadku zmuszony uwzględnić te dochody w zeznaniu rocznym oraz te dochody zagraniczne, które są w Polsce zwolnione z opodatkowania.

Zeznanie roczne w takiej sytuacji powinno być złożone na formularzu PIT-36 do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym ww. dochody zostały uzyskane przez polskiego marynarza.

Z uwagi na liczne pytania kierowane do Kancelarii wskazać należy, iż świadczenia wypłacane z programu 500+ nie są objęte opodatkowaniem w Polsce, tak więc nie rodzą negatywnych skutków podatkowych dla marynarza, jeśli chodzi o ewentualny obowiązek ujawnienia jego dochodów zagranicznych w Polsce.