Podczas konferencji "Nasz Ocean" na Malcie (w dniach 5-6 października) Unia Europejska, która jest gospodarzem tego wydarzenia, zobowiązała się do podjęcia 36 konkretnych działań, mających na celu poprawę stanu zdrowotnego, czystości i bezpieczeństwa oraz poziomu ochrony mórz.
Zobowiązania te, o wartości powyżej 550 mln euro i obejmujące działania na całym świecie, stanowią wyraz zdecydowanego dążenia UE do poprawy stanu mórz. Stanowią one zachętę dla reszty świata - zarówno dla rządów, jak i dla sektora prywatnego - do zmierzenia się z narastającymi wyzwaniami związanymi ze stanem oceanów i rozwiązania palących kwestii: od zanieczyszczeń tworzywami sztucznymi i ochrony życia morskiego po skutki zmiany klimatu i działalność przestępczą na morzach.
Poniżej opisano szczegółowo 36 zobowiązań podjętych przez Unię.
Bezpieczeństwo morskie stanowi podstawę światowego handlu i dobrobytu, ale zagraża mu wiele czynników negatywnych - od klęsk żywiołowych do piractwa, nielegalnego handlu i konfliktów zbrojnych. Aby poprawić ochronę oceanów i bezpieczeństwo na nich, Unia Europejska ogłosiła:
- Przeznaczenie 37,5 mln euro na zapewnienie bezpieczeństwa na morzu i zwalczanie piractwa wzdłuż południowo-wschodnich wybrzeży Afryki i na Oceanie Indyjskim. Środki te mają być wykorzystywane przez cztery organizacje regionalne (IGAD, COMESA, EAC i IOC) we współpracy z UNODC, Interpolem i FAO. Program służy do wspierania: inicjatyw w zakresie alternatywnych źródeł utrzymania mieszkańców trapionych przez piratów obszarów przybrzeżnych Somalii; zdolności w zakresie prowadzenia dochodzeń na szczeblu krajowym i regionalnym; reform więziennictwa; zdolności w zakresie ścigania i sądownictwa; zwalczania nielegalnych przepływów finansowych; walki z praniem pieniędzy oraz różnych innych zadań związanych z morzem, niezależnie od regionalnego mechanizmu koordynacji i wymiany informacji dotyczących morza.
- Zainwestowanie w 2017 r. 4 mln euro w program monitorowania satelitarnego (Copernicus), aby wesprzeć agencje UE i państwa członkowskie w monitorowaniu wycieków ropy naftowej oraz rybołówstwa przemysłowego na dużą skalę (w tym w walce z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami, tzw. połowami NNN) na północno-wschodnim Atlantyku, Morzu Śródziemnym, Bałtyku, Morzu Północnym, Morzu Czarnym, Oceanie Spokojnym oraz wokół Wysp Kanaryjskich. Copernicus wprowadzi również nowe usługi, by wspierać egzekwowanie prawa i zwiększać bezpieczeństwo żeglugi na wodach zalodzonych.
- Dalsze wsparcie na rzecz bezpieczeństwa na morzu w Zatoce Gwinejskiej, w tym za pośrednictwem międzyregionalnej sieci Zatoki Gwinejskiej, oraz wprowadzenie dwóch nowych programów: programu SWAIMS (Support to West Africa Integrated Maritime Security - wsparcia zintegrowanego bezpieczeństwa morskiego Afryki Zachodniej) o wartości 29 mln euro i programu mającego na celu poprawę bezpieczeństwa portów w Afryce Zachodniej i Środkowej o wartości 8,5 mln euro.
- Przeznaczenie miliona euro w 2017 r. na wsparcie usprawniania systemów teleinformatycznych używanych przez unijne organy morskie oraz ułatwianie im współpracy. Ponadto Unia Europejska ogłosiła, że przeznaczy 80 tys. euro na ułatwianie współpracy między organami straży przybrzeżnej w Europie.
- Uruchomienie we wrześniu 2017 r. prototypowego narzędzia nadzoru, które wykrywa statki, by pokazać zakres działalności człowieka na morzu. Wyszukiwarka niezidentyfikowanych obiektów pływających (SUMO - Search for Unidentified Maritime Objects) to oprogramowanie, które automatycznie analizuje dane z satelitów do przetwarzania obrazu radarowego, by móc znaleźć statki o długości nawet jednego metra, także przy dużym zachmurzeniu lub w nocy. SUMO to oprogramowanie otwarte, co sprzyja zainteresowaniu użytkowników i programistów oraz ułatwianiu międzynarodowej współpracy w zakresie mapowania tras statków, monitorowania intensywności transportu, identyfikowania statków zanieczyszczających środowisko, monitorowania działalności połowowej, zwalczania piractwa i przemytu oraz kontroli granic morskich.
Zanieczyszczenie mórz jest poważnym problemem, gdyż ponad 10 mln ton odpadów wyrzucanych jest corocznie do morza. Do 2050 r. w oceanach może się znaleźć więcej plastikowych śmieci niż ryb. Aby podołać tym wyzwaniom, UE ogłosiła:
- Uruchomienie WISE-Marine - portalu zawierającego informacje o europejskich wodach, przeznaczonego dla obywateli i zainteresowanych stron, którego celem jest propagowanie lepszego zarządzania oceanami opartego na podejściu ekosystemowym. Platforma ta w kolejnych latach będzie poszerzana i uzupełniana.
- Przeznaczenie w 2017 r. kwoty 2 mln euro na wsparcie wdrażania dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej przez państwa członkowskie i dalszych 2,3 mln euro na wspieranie regionalnej i międzyregionalnej współpracy prowadzącej do zrealizowania tego celu. Celem przepisów unijnych jest osiągnięcie do roku 2020 dobrego stanu środowiska w wodach państw członkowskich UE oraz ochrona zasobów, od których zależy działalność gospodarcza i społeczna powiązana z morzem.
- Przeznaczenie 2,85 mln euro na projekty w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska morskiego i gotowości do usuwania zanieczyszczeń oraz 2,5 mln euro na ćwiczenia na wypadek morskiej katastrofy ekologicznej, w celu wsparcia i uzupełnienia współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi UE oraz między nimi a wybranymi państwami sąsiadującymi.
- Opracowanie do końca 2017 r. projektu działań mających na celu zmniejszenie przedostawania się tworzyw sztucznych do środowiska jako element przyszłej strategii dotyczącej tworzyw sztucznych.
- Opracowanie w 2017 r. projektu środków prowadzących do ograniczenia zrzutów do morza odpadów wytwarzanych przez statki oraz pozostałości ładunków.
Przewiduje się, że skala zrównoważonej niebieskiej gospodarki podwoi się do 2030 r. w porównaniu z szacowaną obecnie wartością 1,3 biliona euro. UE dodała ten temat do programu tegorocznej konferencji „Nasz Ocean”, aby uzyskać silniejszy efekt synergii między zrównoważonymi rozwiązaniami dotyczącymi oceanów a wzrostem gospodarczym i wzrostem zatrudnienia w społecznościach zamieszkujących strefy przybrzeżne na całym świecie. W tym celu UE ogłosiła:
- Przeznaczenie ponad 250 mln euro na finansowanie badań morskich i związanych z morzem w 2017 r. Kwota ta obejmuje 40 mln euro na wspieranie niskoemisyjnych i zaawansowanych środków transportu wodnego oraz ponad 30 mln euro na prace w zakresie energii morskiej. Ponadto UE ogłosiła, że przeznaczy 12 mln euro na wparcie dwóch nowych innowacyjnych projektów, dotyczących oczyszczania mórz ze śmieci i innych zanieczyszczeń. Unia Europejska zapowiedziała też wsparcie w wysokości ponad 50 mln euro dla inicjatywy BlueMED dotyczącej współpracy na rzecz zdrowego, wydajnego i odpornego Morza Śródziemnego dzięki nauce i badaniom.
- Dalszą intensyfikację prac nad panatlantyckim oceanicznym sojuszem badawczym (AORA) poprzez wspieranie ulepszonych ram współpracy z partnerami wokół Atlantyku, takimi jak Brazylia czy Republika Południowej Afryki, w dziedzinie nauk o morzu, badań i innowacji zgodnie z oświadczeniem z Belém, oraz przeznaczenie na ten cel ponad 60 mln euro w latach 2018-2019. UE będzie też dalej wdrażać wspólnie z USA i Kanadą postanowienia przełomowej Deklaracji z Galway w sprawie oceanicznej współpracy badawczej. Unia Europejska poinformowała, że liczba zespołów badawczych, pracujących w międzynarodowych konsorcjach nad wyzwaniami stojącymi przed Oceanem Atlantyckim, do 2019 r. przekroczy 500.
- Rozpoczęcie w 2017 r. inicjatywy inwestycyjnej o wartości 14,5 mln euro w celu propagowania zrównoważonej niebieskiej gospodarki w Unii Europejskiej. Około 8 mln euro z tego funduszu przeznaczono na dotację na dofinansowanie nowych obiecujących projektów we wschodzących sektorach niebieskiej gospodarki w UE. Aby lepiej monitorować i zwalczać zaśmiecanie oceanów, dalsze 2 mln euro zostaną przeznaczone na wsparcie dla innowacyjnych technologii monitorowania śmieci w wodach otaczających Unię Europejską lub pozbywania się tych śmieci. Ponadto 3 mln euro zostaną przeznaczone na ułatwianie ustanawiania projektów partnerskich w basenie Morza Śródziemnego, takich jak współpraca między instytucjami kształcenia i szkolenia morskiego, przedsiębiorstwami działającymi w obrębie niebieskiej gospodarki i lokalnymi społecznościami rybackimi. Wreszcie 1,5 mln euro ma zostać wydatkowane na przywrócenie stanu ekosystemów morskich i przybrzeżnych w Morzu Śródziemnym.
- Zainicjowanie programu partnerstwa morskiego między regionem Pacyfiku a Unią Europejską (PEUMP) o wartości 45 mln euro. Szwecja zadeklarowała, że jej wkład w ten program wyniesie 10 mln euro. Celem programu jest wspieranie zrównoważonego zarządzania łowiskami i ich rozwoju z pożytkiem dla bezpieczeństwa żywnościowego i wzrostu gospodarczego, przy jednoczesnym zajęciu się odpornością na zmianę klimatu i ochroną różnorodności biologicznej w środowisku morskim.
- Działania na rzecz przyspieszenia procesów planowania przestrzennego obszarów morskich na całym świecie we współpracy z Międzyrządową Komisją Oceanograficzną UNESCO (IOC-UNESCO) zgodnie ze wspólnym zobowiązaniem z 24 marca 2017 r. Planowanie przestrzenne obszarów morskich (PPOM) funkcjonuje ponad granicami i sektorami, by umożliwić prowadzenie działalności człowieka na morzu w sposób wydajny, bezpieczny i zrównoważony. W oparciu o wspólny plan działania UE przyzna IOC-UNESCO dotację w wysokości 1,4 mln euro na opracowanie międzynarodowych wytycznych dotyczących planowania przestrzennego obszarów morskich. W ramach tego przedsięwzięcia na początku 2018 r. rozpocznie się realizacja dwóch projektów pilotażowych z zakresu PPOM: jednego na Morzu Śródziemnym, a drugiego na południowym Pacyfiku. Ponadto powołane zostanie międzynarodowe forum na rzecz planowania przestrzennego obszarów morskich, by ułatwić dyskusje na temat sposobów stosowania PPOM, w tym w ramach działań międzysektorowych, na całym świecie. Pierwsze warsztaty na ten temat mają się odbyć wiosną 2018 r.
- Przeznaczenie 3 mln euro na wspieranie w państwach członkowskich UE projektów mających na celu ustanowienie współpracy transgranicznej w dziedzinie planowania przestrzennego obszarów morskich. Planowanie przestrzenne obszarów morskich funkcjonuje ponad granicami i sektorami, by umożliwić prowadzenie działalności człowieka na morzu w sposób wydajny, bezpieczny i zrównoważony.
- Zainwestowanie 23 mln euro w usługi w zakresie monitorowania środowiska morskiego w ramach programu monitorowania satelitarnego (Copernicus) w latach 2017 i 2018. Usługi te skupiają się na problematyce zmiany klimatu, rybołówstwie i ochronie mórz. Zapowiedziano również, że Copernicus po raz pierwszy stworzy wskaźniki monitorowania oceanu, w tym wskaźniki biochemiczne. Wskaźniki te, istotne dla pomiaru stanu oceanu, zostaną podane do publicznej wiadomości w raporcie o stanie oceanów, który będzie dostępny w internecie pod koniec roku 2018.
- Zobowiązanie do dalszych postępów w zawieraniu umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów z państwami nadbrzeżnymi. Umowy te już pomagają niektórym państwom w rozwijaniu zrównoważonego rybołówstwa, skutecznym zarządzaniu systemami monitorowania i kontroli oraz walce z połowami NNN. Nowa generacja umów musi się cechować bardziej zintegrowanym podejściem, w tym propagowaniem zrównoważonej niebieskiej gospodarki oraz zaawansowanych inwestycji w sektorze rybołówstwa. To nowe podejście powinno umożliwić krajom partnerskim odniesienie większych korzyści z gospodarki morskiej w sposób zrównoważony.
- Przeznaczenie 8,5 mln euro na ochronę różnorodności biologicznej w środowisku morskim i przybrzeżnym w basenie Morza Karaibskiego, z korzyścią dla społeczności, których utrzymanie zależy od tych ekosystemów. Działanie to jest ukierunkowane w szczególności na obszary naturalne zagrożone niewłaściwym użytkowaniem, nadmierną eksploatacją, zanieczyszczeniem oraz skutkami zmiany klimatu.
- Przeznaczenie prawie 6 mln euro na wspieranie w państwach członkowskich UE projektów mających na celu ustanowienie współpracy transgranicznej w dziedzinie planowania przestrzennego obszarów morskich. Planowanie przestrzenne obszarów morskich funkcjonuje ponad granicami i sektorami, by umożliwić prowadzenie działalności człowieka na morzu w sposób wydajny, bezpieczny i zrównoważony.
- Sfinansowanie w 2017 r. prób pierwszych europejskich elektrowni napędzanych siłą fal i pływów, przy czym 1,5 mln euro zostanie przeznaczone na wsparcie organów administracji i realizatorów projektu zaangażowanych w monitorowanie środowiska.
- Zamiar opracowania pilotażowej inicjatywy dotyczącej przetwarzania danych morskich w chmurze (Blue Science Cloud), która ma zmodernizować proces dostępu do danych o morzach, zarządzania tymi danymi i ich wykorzystywania, w celu usprawnienia przetwarzania dużych ilości danych morskich i związanych z morzem przy użyciu technologii przetwarzania w chmurze. Ponadto projekt Blue Cloud ma również dalej usprawniać współpracę między naukowcami z UE a ich międzynarodowymi partnerami. Technologia przetwarzania w chmurze może usprawnić obserwacje oceanu na poziomie globalnym i regionalnym oraz prognozowanie, propagowane w ramach inicjatywy grupy G7 pt. „Przyszłość mórz i oceanów” (Future of the Sea and Oceans) oraz jako element globalnych wysiłków na rzecz zbudowania sprawniejszej Globalnej Sieci Systemów Obserwacji Ziemi (GEOSS).
- Przeznaczenie co najmniej miliona euro na wsparcie globalnego programu Banku Światowego na rzecz rybołówstwa (PROFISH). Celem tego programu jest poprawa równoważności środowiskowej, dobrobytu ludzi oraz wyników gospodarczych światowego rybołówstwa i akwakultury, ze szczególnym uwzględnieniem poziomu zamożności osób ubogich w społecznościach zajmujących się hodowlą ryb i połowami w krajach rozwijających się.
Zmiana klimatu ma bezpośrednie skutki dla oceanów, a najbardziej niepokojące z nich to podnoszenie się poziomu mórz i rosnące zakwaszenie wód. Dlatego Unia Europejska ogłosiła:
- Zainicjowanie projektu o wartości 10 mln euro z udziałem Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) dotyczącego łagodzenia skutków zmiany klimatu w sektorze transportu morskiego. Celem tego projektu jest stworzenie pięciu ośrodków współpracy w dziedzinie technologii morskiej (MTCC – Maritime Technology Cooperation Centres), po jednym w każdym z regionów docelowych – w Afryce, Azji, na Karaibach, w Ameryce Łacińskiej i w regionie Pacyfiku – które tworzyłyby światową sieć. Zadaniem tej sieci jest umożliwienie krajom rozwijającym się w tych regionach opracowania środków poprawy efektywności energetycznej w transporcie morskim.
- Przeznaczenie 1,5 mln euro na ograniczenie emisji sadzy węglowej w Arktyce. Projekt ten ma na celu zacieśnienie współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony środowiska arktycznego.
- Przeznaczenie w dwóch najbliższych latach 600 tys. euro na zintegrowany projekt arktyczny skupiający się na trzech priorytetowych obszarach polityki UE wobec Arktyki: zmianie klimatu i ochronie środowiska naturalnego Arktyki; zrównoważonym rozwoju regionu Arktyki i jego okolic; oraz współpracy międzynarodowej w kwestiach dotyczących Arktyki.
Ochrona mórz: Niespełna 5 proc. obszarów morskich i przybrzeżnych na świecie jest obecnie objęte ochroną prawną, a w odniesieniu do jeszcze mniejszego odsetka przepisy te są egzekwowane, mimo założonego przez ONZ celu 10 proc. do 2020 r. Dlatego Unia Europejska ogłosiła:
- Stopniową likwidację do końca 2017 r. wszystkich kubków jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w automatach do sprzedaży i dystrybutorach wody pitnej we wszystkich swoich budynkach i podczas wszystkich posiedzeń. UE zobowiązała się również do złożenia w czasie konferencji „Nasz Ocean” w 2018 r. sprawozdania ze wszystkich swoich działań służących dalszemu ograniczeniu stosowania innych jednorazowych przedmiotów z tworzyw sztucznych we wszystkich budynkach i podczas wszystkich wydarzeń. Prowadzące do tego działania będą obejmować doskonalenie ekologicznych zamówień publicznych, ograniczenie stosowania naczyń z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku w stołówkach i kawiarniach, propagowanie wykorzystywania wody z kranu, zainicjowanie szerszej kampanii informacyjnej wśród pracowników na temat ograniczenia ilości odpadów, ich sortowania i recyklingu oraz nadawanie wydarzeniom organizowanym przez Komisję bardziej ekologicznego charakteru.
- Przeznaczenie 20 mln euro na wspieranie zarządzania morskimi obszarami chronionymi w państwach Afryki, Karaibów i Pacyfiku w ramach BIOPAMA II (programu zarządzania różnorodnością biologiczną i obszarami chronionymi).
- Wspólne z Niemcami poparcie ustanowienia do 2020 r. międzysektorowej i transgranicznej wielostronnej platformy umożliwiającej regionalne zarządzanie oceanami. Platforma ta zostanie opracowana w ramach partnerstwa na rzecz regionalnego zarządzania oceanami (PROG), zainicjowanego w 2015 r. przez Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP), Instytut Zaawansowanych Studiów nad Zrównoważonym Rozwojem (Institute for Advanced Sustainability Studies – IASS), Instytut Zrównoważonego Rozwoju i Stosunków Międzynarodowych (Institut du Développement Durable et des relations Internationales – IDDRI) oraz ośrodek analityczny w dziedzinie zrównoważonego rozwoju (Think Tank for Sustainability – TMG). Opracowanie platformy zostało zgłoszone przez Niemcy podczas konferencji ONZ w sprawie oceanów (5–9 czerwca 2017 r.) jako ich dobrowolne zobowiązanie w ramach realizacji celu zrównoważonego rozwoju nr 14. Forum PROG stanie się źródłem nowej wiedzy w zakresie zintegrowanego zarządzania oceanami na trzech różnych poziomach: 1. w poszczególnych regionach; 2. na poziomie międzyregionalnym; oraz 3. pomiędzy szczeblem regionalnym a globalnym. UE i Niemcy zorganizują pierwsze posiedzenie w 2019 r. w oparciu o doświadczenia ze współpracy z międzynarodowymi partnerami w 2018 r..
- Zainwestowanie kwoty 1,5 mln euro w analizę ekosystemów i działalności gospodarczej w obszarze Grzbietu Śródatlantyckiego i Wyniesienia Rio Grande, w celu wsparcia określenia spójnego zestawu obszarów szczególnego zainteresowania środowiskowego.
- Zamiar wsparcia Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego w ustanowieniu obszaru ograniczonych połowów o powierzchni co najmniej 2 700 km² w celu ochrony stad dennych w siedlisku uznanym za bardzo istotne tarlisko i obszar dojrzewania narybku szeregu gatunków morskich poza wodami terytorialnymi Włoch i Chorwacji w obszarze głębi Jabuka/Pomo na Adriatyku. Decyzja o uznaniu głębi Jabuka/Pomo za obszar ograniczonych połowów zostanie podjęta na corocznej sesji Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego, która odbędzie się w dniach 16–19 października 2017 r.
Zrównoważona działalność połowowa jest warunkiem wstępnym stałego dostępu do wystarczającej ilości pełnowartościowej żywności pochodzenia morskiego dla przyszłych pokoleń. Aby zagwarantować zrównoważoną działalność połowową na całym świecie, UE ogłosiła:
- Przeznaczenie w ramach programu PESCAO 15 mln euro na poprawę regionalnego zarządzania rybołówstwem w Afryce Zachodniej w celu stworzenia regionalnej polityki rybołówstwa, wprowadzenia regionalnej koordynacji zwalczania połowów NNN oraz ulepszenia zarządzania stadami ryb na poziomie regionalnym.
- Przeznaczenie w 2017 r. 5,7 mln euro na wsparcie prac Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) i Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego (GFCM) w dziedzinie poprawy zrównoważonego charakteru zasobów rybnych w Morzu Śródziemnym. Jest to działanie następcze po podpisaniu w dniu 30 marca 2017 r. deklaracji w ramach inicjatywy MedFish4Ever - zobowiązania do ratowania zasobów rybnych Morza Śródziemnego i ochrony ekologicznego i gospodarczego bogactwa regionu przez najbliższych 10 lat.
- Przeznaczenie w 2017 r. co najmniej miliona euro na ogólnoświatowy program FAO na rzecz wdrożenia przełomowej Umowy o środkach stosowanych przez państwo portu w celu zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania. Program ten obejmuje wsparcie polityczne, prawne i techniczne oraz pomoc w budowaniu zdolności, służące usprawnieniu egzekwowania umowy. Ponadto UE zapowiedziała, że w 2020 r. będzie gospodarzem międzynarodowej konferencji poświęconej ocenie i przeglądowi umowy o środkach stosowanych przez państwo portu. UE ogłosiła też, że w 2017 r. przekaże FAO kwotę 225 tys. euro na rozwój ogólnoświatowego rejestru, który obejmie statki rybackie, chłodniowce i statki zaopatrzeniowe na całym świecie.
- Wejście w życie do końca 2017 r. nowych zasad, dzięki którym możliwe będzie lepsze i bardziej zrównoważone zarządzanie zewnętrzną flotą rybacką. Nowe zasady pozwolą Unii Europejskiej lepiej monitorować i kontrolować swoją flotę oraz skutecznie rozwiązywać problemy dotyczące czarterowania i zmiany bandery, co wspomoże zwalczanie połowów NNN.
- Zobowiązanie do osiągnięcia wielostronnego porozumienia dotyczącego dotacji w dziedzinie rybołówstwa na 11. Konferencji ministerialnej WTO, która ma się odbyć w Buenos Aires w grudniu 2017 r. W tym celu UE przedłożyła Światowej Organizacji Handlu w lipcu 2017 r. zmieniony wniosek dotyczący zakazu tych form dotacji dla rybołówstwa, które przyczyniają się do nadmiernej zdolności połowowej i przełowienia, eliminacji dotacji, które przyczyniają się do połowów NNN oraz powstrzymania się od wprowadzania nowych dotacji tego rodzaju. Wniosek ten, wpisujący się w realizację celu zrównoważonego rozwoju nr 14.6, zawiera również postanowienia dotyczące większej przejrzystości oraz wytyczne dotyczące specjalnego i zróżnicowanego traktowania krajów rozwijających się i najsłabiej rozwiniętych. Ponadto UE dołoży wszelkich starań, by propagować prace nad tym porozumieniem oraz wspierać je zarówno na etapie negocjacji, jak i wdrażania.
Więcej informacji:
Strona internetowa konferencji "Nasz Ocean"
rel (Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce)
USD
EUR
CHF
GBP