Raje podatkowe, a rozliczenie marynarza w Polsce

Wielu polskich marynarzy funkcjonuje w błędnym przekonaniu, że praca najemna na statkach eksploatowanych przez armatorów/pracodawców posiadających faktyczne zarządy w tzw. „rajach podatkowych” (np. Hongkong, Bahrajn, Monako, Liberia etc.) skutkuje dla nich brakiem powstania obowiązku podatkowego w Polsce. 

Niestety z uwagi na fakty, iż kraje/terytoria te są szczególnymi reżimami prawno-podatkowymi, w których funkcjonują liczne regulacje mające umożliwić podatnikom uzyskującym dochody lub zyski z tych krajów jak najniższe obciążenia podatkowe lub całkowite zwolninie tzw. zachęty podatkowe, polski fiskus na przestrzeni ostatnich lat zwrócił szczególną uwagę na ww. terytoria lub kraje.

W efekcie powyższego zawarto liczne umowy o wymianie informacji podatkowej i unikaniu podwójnego opodatkowania, które znacząco skróciły tę listę m.in. usunięto z omawianej listy rajów podatkowych Wyspę Man, Wyspę Jersey i Wyspę Guernsey. Należy pamiętać, iż dalszym ciągu „raje podatkowe” są niekorzystne dla polskich marynarzy i skutkują każdorazowo obowiązkiem rozliczenia w Polsce dochodów uzyskanych z „rajów podatkowych”, a co za tym idzie większości przypadków marynarze muszą opłacić podatek w Polsce w związku z pracą na statkach u armatorów z efektywnymi zarządami w rajach podatkowych.

Nowa lista rajów podatkowych

Dnia 4 maja 2015 r. w Dzienniku Ustaw ogłoszono Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2015 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

W tym rozporządzeniu Ministerstwa Finansów usunięto kolejnych 6 krajów i terytoriów z listy “rajów podatkowych” tj.: Belize, Bermudy, Gibraltar, Kajmany, Montserrat, oraz Turks i Caicos.

Obecnie lista „rajów podatkowych” niekorzystnych podatkowo dla marynarzy (pełne opodatkowanie w Polsce bez możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej) kształtuje się następująco:

1) Księstwo Andory;
2) Anguilla – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i
Irlandii Północnej;
3) Antigua i Barbuda;
4) Saint-Maarten, Curacao – kraje wchodzące w skład Królestwa Niderlandów;
5) Wspólnota Bahamów;
6) Królestwo Bahrajnu;
7) Barbados;
8) Brytyjskie Wyspy Dziewicze – Terytorium Zamorskie Zjednoczonego Królestwa
Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej;
9) Wyspy Cooka – Samorządne Terytorium Stowarzyszone z Nową Zelandią;
10) Wspólnota Dominiki;
11) Grenada;
12) Sark – Terytorium Zależne Korony Brytyjskiej;
13) Hongkong – Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej;
14) Republika Liberii;
15) Księstwo Liechtensteinu;
16) Makau – Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej;
17) Republika Malediwów;
18) Republika Wysp Marshalla;
19) Republika Mauritiusu;
20) Księstwo Monako;
21) Republika Nauru;
22) Niue – Samorządne Terytorium Stowarzyszone z Nową Zelandią;
23) Republika Panamy;
24) Niezależne Państwo Samoa;
25) Republika Seszeli;
26) Federacja Saint Kitts i Nevis;
27) Saint Lucia;
28) Saint Vincent i Grenadyny;
29) Królestwo Tonga;
30) Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych – Terytorium Nieinkorporowane
Stanów Zjednoczonych;
31) Republika Vanuatu.

Raje podatkowe, a ulga abolicyjna w Polsce

Ponieważ Polska nie zawarła umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowaniu z żadnym z ww. państw, wypłacone wynagrodzenie z tytułu pracy najemnej wykonywanej na statku morskim zarządzanym przez przedsiębiorstwo z efektywnym zarządem w "raju podatkowym" będzie podlegać opodatkowaniu w Polsce na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z praktyką organów podatkowych zastosowanie w tym przypadku znajduje reguły wynikające z przepisów art. 27 ust. 9a w powiązaniu z art. 27 ust. 9 ustawy o PIT.

Zgodnie z ww. przepisami, jeżeli podatnik (marynarz), osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody określonej w ust. 8 (metody wyłączenia z progresją), dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym. Co więcej, rozliczenie przy zastosowaniu metody proporcjonalnego zaliczenia, stosuje się odpowiednio także w przypadku podatnika (marynarza), uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Polski marynarz, który uzyska przychody z tytułu pracy najemnej wykonywanej na statku morskim eksploatowanym przez przedsiębiorstwo z efektywnym zarządem w "raju podatkowym" będzie podlegał obowiązkowi podatkowemu w Polsce, przy czym do obliczenia podatku należnego za dany rok będzie w tym przypadku miała zastosowanie ww. metoda proporcjonalnego zaliczenia (odliczenia podatku zapłaconego za granicą).
Ponadto, w przypadku „rajów podatkowych” zgodnie z art. 27g ust. 3 ustawy o PIT wyłączono możliwość zastosowania ulgi abolicyjnej, która na przestrzeni ostatnich lat umożliwiła wielu polskim marynarzom uniknięcie zapłaty podatku w Polsce np. praca na rzecz armatora singapurskiego, norweskiego, katarskiego, australijskiego etc.

Uwagi wymaga fakt, iż w związku z powyższym dochody uzyskane przez marynarza z "raju podatkowego", podlegać będą opodatkowaniu na zasadach ogólnych w Polsce bez możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej.
Od obliczonej w powyższy sposób podstawy opodatkowania za dany rok podatkowy, obejmującej uzyskane przychody ze źródeł położonych w "raju podatkowym" należy obliczyć podatek wg obowiązującej w Polsce skali podatkowej. Następnie należy od tego podatku odliczyć kwotę równą podatkowi zapłaconemu w "raju podatkowym", jeżeli w ogóle został tam zapłacony jakikolwiek podatek i podatnik (marynarz) uzyskał stosowny dokument poświadczający ten fakt. Jeżeli podatnik (marynarz) nie posiada takiego dokumentu lub nie zapłacił podatku w "raju podatkowy" (co jest dość powszechne), wtedy jest on zobowiązany do zapłaty całej wyliczonej kwoty podatku w Polsce w oparciu o polską skalę podatkową (18% lub 32%) w danym roku podatkowym np. do 02 maja 2017 roku za rok 2016.

Należy pamiętać, iż polscy marynarze zatrudnieni w ww. modelu w danym roku podatkowym, będą zobowiązani do wpłacania zaliczek na poczet PIT do polskiego Urzędu Skarbowego właściwego przez ich miejsce zamieszkania, w wysokości 18% uzyskanych faktycznie dochodów, w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym wrócili do kraju z kontraktu lub po miesiącu, w którym uzyskali dochód będąc w Polsce. Zaliczki te następnie rozlicza się w zeznaniu rocznym po zakończeniu danego roku podatkowego.

Wnioski

Jak z powyższego wynika tzw. "raje podatkowe" nie są korzystne podatkowo dla marynarzy posiadających rezydencję podatkową w Polsce. Uwagi wymaga również fakt, iż w wielu przypadkach, gdy dane kraje/terytoria zostały usunięte z listy „rajów podatkowych”, ale nie zawarły z Polską umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, polskie organy podatkowe w dalszym ciągu, wbrew przepisom, próbują odmawiać ulgi abolicyjnej marynarzom warunkując ją od zapłaty podatku zagranicą np. Kajmany, Gibraltar. Powyższe stanowiska są nieprawidłowe, gdyż zgodnie z przepisami w przypadku usunięcia danego państwa lub terytorium z listy „rajów podatkowych” i braku umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z ww. państwem marynarzowi, który wykonuje pracę dla armatora z faktycznym zarządem w takim państwie/terytorium, przysługuje ulga abolicyjna w Polsce. 

www.facebook.com/Legal.Marine.Mateusz.Romowicz

Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.