Praktyczne problemy w certyfikowaniu marynarzy - aspekt prawny

W czerwcu 2010 roku, podczas Konferencji Dyplomatycznej, która odbyła się w Manili na Filipinach, przy udziale wysokich rangą przedstawicieli członkowskich IMO (International Maritime Organization - Międzynarodowej Organizacji Morskiej), uchwalone zostały nowe przepisy dotyczące wymagań kompetencyjnych jakie stawiane są marynarzom. Akt końcowy z tejże Konferencji Dyplomatycznej podpisało 85 państw będących stronami Konwencji STCW (International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping), w tym również Rzeczpospolita Polska.

Na skutek uchwalenia nowych przepisów międzynarodowych, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2012 roku, polskie Ministerstwo Infrastruktury rozpoczęło proces ratyfikacji zmian do Konwencji STCW. Ratyfikacja miała na celu umożliwienie wprowadzenia zmian do polskiego systemu szkolenia oraz certyfikowania marynarzy, w taki sposób aby był on zharmonizowany z systemem uchwalonym podczas Konferencji Dyplomatycznej w Manili z czerwca 2010 roku. Harmonizacja przepisów nastąpiła poprzez wydanie przez Ministerstwo Infrastruktury rozporządzenia z dnia 19 sierpnia 2013 roku (Dz. U. 2013. 937) , które miało na celu dostosować polskie regulacje z zakresu wydawania dokumentów kwalifikacyjnych i kwalifikacji zawodowych marynarzy do zmienionych przepisów międzynarodowych. Wspomnieć należy, że wydanie nowego rozporządzenia, było także skutkiem implementowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/106/WE z dnia 19 listopada 2008 roku, w sprawie minimalnego poziomu wyszkolenia marynarzy. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego wymagała bowiem, aby szkolenia jakie odbywają marynarze były zgodne z postanowieniami Konwencji STCW.

Zmiany wprowadzone rozporządzeniem

Wprowadzając nowe rozporządzenie z dnia 19 sierpnia 2013 roku (Dz. U. 2013. 937) dotyczące wydawania dokumentów kwalifikacyjnych i kwalifikacji zawodowych marynarzy, polski ustawodawca dokonał szeregu zmian w dotychczasowych przepisach określających warunki ubiegania się o dyplomy, czy inne uprawnienia w szeroko rozumianej branży morskiej. Poprzez wprowadzenie nowych regulacji prawnych, harmonizujących regulacje międzynarodowe, dokonano między innymi następujących zmian:

• poszerzono wymogi niezbędne do wydania świadectw starszego motorzysty i elektromontera,
• zmieniono wymogi ubiegania się o świadectwa marynarza wachtowego i starszego marynarza oraz motorzysty wachtowego,
• wprowadzono nowe zasady ubiegania się o dyplomy na poziomie operacyjnym i zarządzania w żegludze międzynarodowej w dziale pokładowym w żegludze przybrzeżnej, a także w żegludze krajowej w dziale pokładowym i – nowo ustanowionym – maszynowym,
• zaproponowano likwidację dyplomu oficera mechanika i zastąpienie go nowoutworzonym stanowiskiem starszego motorzysty,
• wprowadzono świadectwo młodszego rybaka (analogicznie do żeglugi międzynarodowej),
• zmodyfikowano przepisy dotyczące bezpieczeństwa a także kwestii przeszkoleń w zakresie bezpieczeństwa i specjalistycznych wymagań na poszczególnych typach statków,
• uproszczono dotychczasowe wymogi obowiązkowych szkoleń dla osób pracujących na łodziach rybackich w żegludze krajowej.

Z uwagi na zmianę regulacji międzynarodowych, uchwalonych podczas Konferencji Dyplomatycznej w Manili, konieczne było odpowiednie dostosowanie polskich aktów prawnych nie tylko w aspekcie samych wymagań czy szkoleń ale także dostosowania pozostałych aktów prawnych odnoszących się do szkolenia marynarzy, np. w zakresie opracowania wzorów dokumentów kwalifikacyjnych wykorzystywanych przez administrację morską. Ponadto, w efekcie wprowadzenia nowych regulacji nieodzowne było zaktualizowanie programów szkoleń przez ośrodki szkolące marynarzy w odniesieniu do aktualnych wymogów kompetencyjnych.

Praktyka stosowania nowych regulacji

Zgodnie z założeniami ustawodawcy wejście w życie nowego rozporządzenia miało wywrzeć pozytywny wpływ na morski rynek pracy. Natomiast, w praktyce, wprowadzenie do polskiego porządku prawnego nowych unormowań obejmujących wydawanie dokumentów kwalifikacyjnych spowodowało duże utrudnienia dla marynarzy, którzy wymieniali dotychczasowe dyplomy czy zaświadczenia. Marynarze dopiero w trakcie składania dokumentów bądź po ich złożeniu byli informowani o niemożności uzyskania dyplomów i uprawnień na dotychczasowych warunkach. Brak stosownego doinformowania marynarzy o zaistniałych zmianach powoduje wiele utrudnień zarówno w trakcie aplikowania o dokumenty jak i w trakcie ich wydawania. W tym zakresie powinny zostać wydane odpowiednie instrukcje zarówno dla marynarzy jak i pracowników urzędów.

Na marginesie warto wskazać, że w myśl art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz. U. z 2013 r. , poz. 267) organy administracji publicznej są zobowiązane aby działać w oparciu o obowiązujące prawo w dacie orzekania – co oznacza, że urzędy zobowiązane są do wydawania zaświadczeń zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zasada działania zgodnie z obowiązującym prawem wiąże organy administracji publicznej, jakimi są urzędy morskie, nie tylko do przestrzegania prawa ale również do działania na podstawie prawa i w jego granicach. Wobec powyższego terenowe organy administracji (np. urzędy morskie) nie mogą w sposób swobodny czy uznaniowy wymieniać dokumentów, ponieważ wszelkie decyzje podejmowane przez organy administracji, wyznaczane są przez przepisy obowiązującego prawa. W związku z powyższym, urzędy morskie nie posiadają jakichkolwiek uprawnień do uznaniowego decydowania o wymianie dokumentów, czy dyplomów i w tym względzie ich decyzje uwarunkowane są obowiązującymi regulacjami prawnymi, który kształt znacząco się zmienił na przestrzeni ostatnich lat. Oznacza to, że zgodnie z przepisami urzędnicy nie mogą w oparciu o nieobowiązujące przepisy prawa wydawać zaświadczeń, dlatego tak ważne jest zaznajomienie się marynarzy z obecnymi wymogami prawnymi. Niestety w niektórych przypadkach, ku zaskoczeniu marynarzy, trzeba odbyć ponowne szkolenie w celu przedłużenia niektórych certyfikatów, co dotychczas nie było obwarowane takimi wymogami.

Oczywistym jest, iż nowe dokumenty kwalifikacyjne wydawane na podstawie zmienionej Konwencji STCW i uznawane przez armatorów na świecie, potrzebne są marynarzom w celu znalezienia pracy, o którą obecnie coraz trudniej. W praktyce, zmiany regulacji międzynarodowych przyczyniły się do znacznej dezorganizacji w środowisku marynarskim, co przede wszystkim związane było z brakiem jasnych informacji dla marynarzy o zaistniałych zmianach i potencjalnych skutkach tych zmian.

Na skutek wprowadzenia nowych regulacji prawnych, w niektórych przypadkach nastąpiła likwidacja (z uwagi na definicje ustawowe) zajmowanych przez marynarzy stanowisk pracy, o czym zinteresowani dowiadują się w urzędzie morskim podczas próby odnawiania posiadanych certyfikatów. W konsekwencji powoduje to konieczność wymiany dokumentów kwalifikacyjnych uprawniających do zajmowania określonego stanowiska, które niekiedy jest stanowiskiem niższym od dotychczas zajmowanego. Taka sytuacja z perspektywy marynarzy jest wysoce niekorzystna, bowiem wymiana dokumentów kwalifikacyjnych na niższe, nie odpowiada posiadanemu doświadczeniu i nabytemu wykształceniu. Nadto, w praktyce prowadzi do faktycznego obniżenia wynagrodzenia i konieczności ukończenia dodatkowych odpłatnych szkoleń, w celu „podniesienia” kwalifikacji zawodowych.

Wnioski

Oceniając zmiany w ww. zakresie należy przede wszystkim wskazać, iż zmiany te zostały wdrożone bez należytego doinformowania środowiska marynarskiego. W efekcie powyższego, wymiana dokumentów kwalifikacyjnych na nowe przez marynarzy wygenerowała liczne problemy, a także przyczyniła się do powstania znacznych kosztów po stronie marynarzy.

Z uwagi na powyższe rekmendujemy, aby marynarze z pewnym wyprzedzeniem występowali o nowe dokumenty, z uwagi na fakt, iż ich pozyskanie może być bardziej czasochłonne i kosztowne niż dotychczas.
 

www.facebook.com/Legal.Marine.Mateusz.Romowicz

Autorzy pracują w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.