W piątek 14 czerwca br., w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku odbył się wernisaż wystawy pt. „Ci, którzy na statkach ruszyli na morze… Mistrzowie niderlandzkiego malarstwa marynistycznego XVII i XVIII w. w zbiorach polskich”. To największa i najbardziej wielowątkowa wystawa niderlandzkiego malarstwa marynistycznego w Polsce.
"Ci, którzy na statkach ruszyli na morze… Mistrzowie niderlandzkiego malarstwa marynistycznego XVII i XVIII w. w zbiorach polskich” jest pierwszą w historii rodzimego muzealnictwa tak obszerną prezentacją holenderskich i flamandzkich marin epoki baroku – mówił dr Marcin Westphal, zastępca dyrektora ds. merytorycznych. – Związki Polski z Niederlandami na przestrzenie XVI, XVII i XVIII wieku były bardzo silne – podkreślał.
Obok najcenniejszych dzieł ze zbiorów własnych Narodowego Muzeum Morskiego publiczność może zobaczyć obrazy m.in. z Muzeum Narodowego w Warszawie, Zamku Królewskiego w Warszawie, Zamku Królewskiego na Wawelu, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Muzeum Narodowego w Gdańsku. Wyjątkowym uzupełnieniem ekspozycji są trzy wybitne dzieła niderlandzkiej marynistyki sprowadzone specjalnie na tę okazję z Rijksmuseum i Het Scheepvaartmuseum w Amsterdamie.
Bitwy morskie, walka z żywiołem, wyprawy ku nieznanym lądom i bezpieczne porty
– Siedemnastowieczne Niderlandy północne są kolebką malarstwa marynistycznego; to właśnie tamtejsi malarze wypracowali schematy kompozycyjne, paletę barw i repertuar tematów, które po dziś dzień stanowią wzorzec i inspirację dla marynistów. Uważa się, że tak doniosły rozwój gatunku właśnie w Republice Zjednoczonych Prowincji wynikał z wszechobecności morza we wszystkich aspektach życia jej mieszkańców, od gospodarki i codziennego funkcjonowania po wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania polityczne. Od morza, umiejętności obłaskawienia jego żywiołu, ale również od przewagi floty holenderskiej nad hiszpańską i angielską zależało przetrwanie państwa. – Ambiwalencja żywiołu wody, czasem przedstawianego jako źródło dobrobytu, kiedy indziej jako śmiertelne zagrożenie, jest podstawą narracji naszej wystawy – mówi dr Monika Jankiewicz-Brzostowska, kierownik Działu Sztuki Marynistycznej w Narodowym Muzeum Morskim. – Ekspozycja obejmuje cztery obszary tematyczne, dotyczące zasadniczych aspektów doświadczenia kontaktu z morzem, jakie było udziałem społeczeństwa Niderlandów. Odwołują się one do emocji i potrzeb głęboko zakorzenionych w psychice każdego człowieka, takich jak poczucie bezpieczeństwa i sytości, a z drugiej strony tęsknota za przygodą czy obawa o życie. – dodaje kuratorka.
Motywami przewodnimi wystawy są: Bitwy morskie – nawiązujące do permanentnej konieczności walki najpierw o zdobycie, a potem utrzymanie niepodległości przez Republikę Zjednoczonych Prowincji; Bezpieczny i zasobny port – malarskie wizje ruchliwych portów związane z wyobrażeniami o zamożności i potędze, ale też wizerunki małych rybackich przystani pojmowanych jako miejsca schronienia i pokoju; Wyprawy w nieznane – obrazy przedstawiające żeglugę po otwartym morzu lub egzotyczne porty, odwołujące się do odwiecznej tęsknoty człowieka za przygodą; Groza na morzu – przedstawienia rzeczywistych i symbolicznych niebezpieczeństw czyhających podczas żeglugi.
Największa prezentacja dzieł mistrzów niderlandzkiego malarstwa marynistycznego w Polsce
Narrację wystawy tworzą m.in. dzieła mistrzów takich jak Simon de Vlieger, Ludolf Bakhuizen, Jan i Julius Porcellisowie, Jan Abrahamszoon Beerstraaten, malarze z rodziny Willaertsów, Lieve Verschuier czy Thomas Heeremans – ich obrazy pochodzą ze zbiorów muzeów polskich. Z Amsterdamu do Gdańska został sprowadzony obraz „Cisza” autorstwa Willema van de Velde Młodszego, uznawanego za najwybitniejszego holenderskiego marynistę, oraz dzieła Abrahama Storcka i Reiniera Noomsa przedstawiające żeglugę na rzece IJ w Amsterdamie.
Dla Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku ekspozycja jest sposobnością do zaprezentowania gromadzonej przez dziesiątki lat kolekcji marin niderlandzkich. Składają się na nią przede wszystkim dzieła autorów już zidentyfikowanych, jak obraz „Na redzie” sygnowany przez Jana Abrahamszoona Beerstraatena, przedstawiający redę portu Vlissingen, gdzie mieściła się jedna z dwóch najważniejszych stoczni Admiralicji Zelandii oraz baza jednostek należących do Kompanii Wschodnioindyjskiej.We wspomnianej kolekcji są też prace, które przypisano konkretnym autorom na podstawie analiz stylistycznych, jak „Sztormujący żaglowiec” Jacoba Adriaenszoona Bellevois. Są też takie, których autorzy wciąż pozostają nierozpoznani, jak „Płonący okręt” – obraz przedstawiający nocny pożar w amsterdamskim porcie.
Na wystawę „Ci, którzy na statkach ruszyli na morze… Mistrzowie niderlandzkiego malarstwa marynistycznego XVII i XVIII w. w zbiorach polskich” Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku zaprasza do Spichlerzy na Ołowiance od 15 czerwca do 15 września 2024 r.
Ekspozycji towarzyszy katalog. Bilet normalny: 23 zł., ulgowy: 17 zł.
Zespół kuratorski: dr Monika Jankiewicz-Brzostowska, Zuzanna Mikołajek-Kiełb.
Patronat honorowy nad wystawą objęła Ambasada Królestwa Niderlandów.
Rel: NMM w Gdańsku
Fot. Sławomir Lewandowski / PortalMorski.pl
USD
EUR
CHF
GBP