Makieta XVII wiecznej stoczni, najcenniejsze modele historycznych statków, oryginalne narzędzia szkutnicze wydobyte z wraków statków, XVII wieczne obrazy - to jedne z najważniejszych elementów nowej wystawy stałej w Narodowym Muzeum Morskim, pokazującej rozwój europejskiego budownictwa okrętowego - od XVI do XVIII wieku.
"Polacy na morzach świata" to historyczna, przekrojowa wystawa o morskich dziejach Polski i Polaków od wczesnego średniowiecza aż po czasy współczesne. Ekspozycja stała została ostatnio uzupełniona o ważne ogniowo. Nowa część wystawy - ewolucja europejskiego budownictwa okrętowego - od XVI do XVIII wieku, pokazuje najważniejsze etapy i elementy budowy statków i wszystkie okoliczności z nim związane.
Częścią centralną i dominującym fragmentem ekspozycji jest makieta XVII wiecznej stoczni, wykonana w skali 1:50. Makietę można oglądać ze wszystkich stron i dokładnie prześledzić główne fazy budowy statku typu galeon. Na planszy znajduje się 150 figurek pracowników stoczni - cieśli, powroźników i szkutników - na różnych stanowiskach pracy.
Na wystawę stałą trafiły najcenniejsze i najstarsze modele historycznych statków ze zbiorów muzealnych, m.in. model osiemnastowiecznej fregaty Nayade oraz model trzymasztowego galeonu wykonany na początku XVIII wieku (najprawdopodobniej w 1719 r. - sugeruje to data na jedynym zachowanym żaglu) - Ofiara Abrahama - Ten model ma niezwykle ciekawą historię, ukazaną na rufie statku. Jest to miniaturowa płaskorzeźba, przedstawiająca scenę biblijną: Abrahama zamierzającego złożyć swego syna na ofiarę.
Wystawę uzupełniają cenne modele pozyskane niedawno do zbiorów Muzeum, m. in. model kadłuba francuskiego okrętu liniowego L’Artesien i angielskiej fregaty Juno oraz statków bałtyckich z XVIII wieku, takich jak galiot, fluita, hoker i kat. Na wystawę trafiły również inne modele z działu Historii Budownictwa Okrętowego oraz oryginalne narzędzia szkutnicze, wydobyte z wraków statków. Całość dopełniają wyjątkowe obrazy i odkryte przez archeologów talerze z sylwetkami gdańskich statków.
Z ekspozycji dowiadujemy się, jak ważnym momentem w historii budownictwa okrętowego było rozpoczęcie projektowania statków na papierze i tworzenie związanej z tym dokumentacji. Kopia obrazu "Portret budowniczego statku z żoną" autorstwa Rembrandta van Rijn (1606-1669), doskonale uzupełnia ten segment ekspozycji.
Inna część wystawy poświęcona jest typom śródziemnomorskich jednostek pływających. Ciekawym jej elementem jest też kopia obrazu wotywnego przedstawiającego turecką galerę z kościoła p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Szczepanowie (koło Tarnowa). Mało jest przekazów o żegludze Polaków po Morzu Śródziemnym w XVI-XVIII wieku. Nieliczni uczestniczyli w ramach Świętej Ligi w bitwie pod Lepanto (1577 r.). W XVI - XVII wieku Polacy, jako jeńcy wojenni i niewolnicy trafiali również na galery tureckie i piratów berberyjskich oraz algierskich. Czasem, wykupieni lub po szczęśliwie zakończonej ucieczce, przybywali do swych miast i składali w kościołach wota - obrazy i modele statków - w podziękowaniu Opatrzności za odzyskanie wolności.
Scenariusz i koncepcję wystawy opracował dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego, dr inż. Jerzy Litwin. Za projekt plastyczny ekspozycji i jej wykonanie odpowiada pan Marcin Matuszek. Komisarzem tej części wystawy jest dr Robert Domżał.
rel (Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku)