Za rok. W 40-lecie gdyńskiej Operacji Żagiel: Operacja Żagle Gdyni

W 2014 roku minie 40. rocznica pierwszej gdyńskiej Operacji Żagiel, jak przyjęto u nas nazywać znane w świecie żeglarskim Cutty Sark Tall Ships’ Races. Z tej okazji Gdynia zorganizuje zlot żaglowców. Impreza pod nazwą Operacja Żagle Gdyni odbędzie się w dniach 15-18 sierpnia 2014 roku.

Rankiem, 21 sierpnia 1972 roku, 24 minuty po godzinie 8, Dar Pomorza na wysokości duńskiego Przylądka Skagen przekroczył linię mety regat Operacji Żagiel '72. Na pokładzie rozległ się krzyk radości, a komendant Kazimierz Jurkiewicz uśmiechnął się po raz pierwszy od pięciu dni. Zaledwie 5 minut później na mecie zameldował się niemiecki bark Gorch Fock, ale to Darowi Pomorza przypadły w udziale najwyższe laury - zwycięzca bierze wszystko! Biała fregata wzięła udział w Operacji Żagiel jako pierwsza jednostka zza żelaznej kurtyny i w debiucie odniosła błyskotliwe zwycięstwo. Dzięki temu Gdynia - macierzysty port żaglowca - uzyskała prawo, a zgodnie z zasadą przyjętą w Cutty Sark Tall Ships’ Races obowiązek, organizacji zlotu w ramach kolejnej Operacji Żagiel - dwa lata później.

Operacja Żagiel, która odbyła się w Gdyni w 1974 roku, była pierwszym tego typu wydarzeniem za żelazną kurtyną - bezprecedensowym, wspominanym do dziś, spotkaniem żeglarskiego zachodu ze wschodem. Poprzecinany granicami, podzielony na dwa wrogie bloki świat nie widział jeszcze czegoś podobnego. Przez cztery letnie dni przy gdyńskich kejach, burta w burtę, stały jednostki z całego globu - czasem nawet z państw, które nie utrzymywały ze sobą stosunków dyplomatycznych. Żaglowce ze Związku Radzieckiego cumowały obok jachtów ze Stanów Zjednoczonych, jednostki z Republiki Federalnej Niemiec obok jednostek z NRD, statki polskie obok brytyjskich, francuskich czy duńskich. A wszystko w doskonałej atmosferze międzynarodowego porozumienia. Było to trudną do przecenienia zasługą Janki Bielak, mieszkającej w Anglii siostry znanego dowódcy ORP Iskra komandora Juliana Czerwińskiego, zaangażowanej do pomocy przez Sail Training Association wieloletniego organizatora Cutty Sark Tall Ships’ Races - światowych zlotów wielkich żaglowców. Opowie o tym szczegółowo film dokumentalny „Janka Bielak Morska Księżniczka” jaki pokaże TVP Polonia w swojej międzynarodowej sieci 19 listopada o 22.45 oraz 20 listopada o 13.55.

Gdynia - pierwszy polski port w historii imprezy, gościła flotyllę żaglowców i jachtów w dniach 18-21 lipca 1974 roku. Najpiękniejsze „ptaki oceanów" z całego świata zachwycały swoją urodą mieszkańców miasta i przybyłych tłumnie turystów. Największe wrażenie zrobiła oczywiście, transmitowana na cały kraj w kolorze przez Telewizję Polską, parada jednostek na wodach Zatoki Gdańskiej, które przepływały przed trybuną na statku badawczym MIR Profesor Siedlecki. Paradę prowadził Kruzensztern - jednostka flagowa imprezy, za nim płynął Towariszcz - absolutny zwycięzca regat, Gorch Fock i Dar Pomorza, francuskie bliźniaki La Belle Poule i Étoile, które razem, burta w burtę wyszły z portu. Żeglarską elegancję prezentowały: Otago i Copernicus - polskie jachty, które właśnie wróciły z wokółziemskich regat The Whitebread Round the World Race. Kapitanem Mestwina była późniejsza pierwsza kobieta, która samotnie okrążyła świat, Krystyna Chojnowska-Liskiewicz. Po raz pierwszy w historii wręczono „Cutty Sark Trophy" - główną nagrodę przyznawaną za „budowanie międzynarodowego braterstwa", którą kilka lat później zdobyły w1980 roku Dar Pomorza a w 1989 roku ORP Iskra. W czasie imprezy zostało także zawiązane Bractwo Kaphornowców, którego pierwszym Grotmasztem wybrano kpt. Krzysztofa Baranowskiego. Swoje 40-lecie bractwo będzie także świętowało w czasie Operacji Żagle Gdyni 2014.

- W kraju za żelazną kurtyną zlot najpiękniejszych żaglowców był rzeczą niezwykłą. Pamiętam tamto wydarzenie i to, w jak niezwykły sposób wpływało na życie miasta, także w późniejszych latach. Operacja Żagle Gdyni przyciągnie największe żaglowce, jednak tą imprezą chcemy przede wszystkim bardzo nisko pokłonić się historii Polski na morzu, historii zlotów i wielkich żaglowców – powiedział Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni na konferencji prasowej we środę 6 listopada na statku-muzeum Dar Pomorza.

Tekst i zdjęcia: Bohdan Sienkiewicz