Minister obrony Australii Richard Marles poinformował w poniedziałek, że rząd w Canberze podpisał umowę zezwalającą na wymianę tajemnic i materiałów nuklearnych z USA i Wielką Brytanią, co jest ważnym krokiem do pozyskania okrętów podwodnych o napędzie atomowym. Krytycy zwracają uwagę na zapisy zwalniające sojuszników z "wszelkiej odpowiedzialności".
Porozumienie zostało osiągnięte w ramach paktu AUKUS, podpisanego we wrześniu 2021 r. z Waszyngtonem i Londynem, który przewiduje, że Canberra zakupi od USA trzy okręty podwodne klasy Virginia, a następnie rozpocznie własną produkcję w stoczni Osborne w Australii Południowej.
Projekt, którego realizacja będzie kosztować 368 mld dolarów australijskich (222 mld EUR), zakłada, że do 2050 roku w służbie australijskiej marynarki znajdzie się osiem takich jednostek. Wymiana technologii obejmie wykorzystanie reaktorów jądrowych potrzebnych do ich budowy - powiedział Marles.
Przeciwnicy porozumienia zwracają jednak uwagę, że najnowsza umowa - podpisana w Waszyngtonie w zeszłym tygodniu i złożona w australijskim parlamencie w poniedziałek - zawiera artykuł, który zwalnia USA i Wielką Brytanię "z wszelkiej odpowiedzialności" za ryzyko związane z atomem, w tym szkody materialne i zdrowotne.
Co więcej, każda ze stron może wycofać się ze współpracy z zaledwie rocznym okresem wypowiedzenia.
David Shoebridge z partii Australian Greens, który ocenił porozumienie jako warty "miliardy zakład za pieniądze podatników", podkreślił, że "ta umowa wyjaśnia czarno na białym: jeśli Stany Zjednoczone w dowolnym momencie uznają, że nie mają wystarczającej liczby okrętów podwodnych dla siebie, mogą wycofać się z AUKUS 2.0" - mówił w parlamencie. "Dlaczego rząd (premiera Anthony'ego) Albanese nie jest szczery co do skali tego ryzyka?" - pytał.
Pakt trójstronny AUKUS jest postrzegany jako strategiczna odpowiedź na chińskie ambicje wojskowe w regionie Pacyfiku.
Chiński minister spraw zagranicznych Wang Yi ostrzegł podczas kwietniowej wizyty w Australii, że program AUKUS stwarza "poważne ryzyko rozprzestrzeniania broni jądrowej", twierdząc, że jest on sprzeczny z traktatem Południowego Pacyfiku, zakazującym broni jądrowej w regionie.
Krzysztof Pawliszak
USD
EUR
CHF
GBP