Dnia 06 czerwca 2017 r. nowe przepisy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej

Dnia 6 czerwca 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej, implementująca do polskiego porządku prawnego dyrektywę Rady 2014/112/UE z dnia 19 grudnia 2014 r., wykonującą Umowę europejską dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy w transporcie śródlądowym, zawartą przez Europejskie Stowarzyszenie Żeglugi Śródlądowej (EBU), Europejską Organizację Kapitanów (ESO) i Europejską Federację Pracowników Transportu (ETF). 

Cel oraz przedmiot ustawy

Celem wdrożenia powyższej ustawy była konieczność usystematyzowania i usprawnienia systemu czasu pracy na statkach żeglugi śródlądowej. Niewątpliwe wprowadzona ustawa znacznie usprawni warunki pracy osób zatrudnionych na statkach żeglugi śródlądowej oraz ujednolici postanowienia dotyczące armatorów w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Wspomniana ustawa ma zastosowanie do osób wykonujących pracę na statku żeglugi śródlądowej, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę jako członkowie załogi lub personel pokładowy, który należy rozumieć jako osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, wykonujące pracę na statku pasażerskim, ale nie będące członkami załogi.    

W treści ustawy wspomniano również o dwóch rodzajach statków:

-  statku żeglugi śródlądowej – rozumianym jako urządzenie pływające o napędzie mechanicznym lub bez napędu mechanicznego, w tym również prom, wodolot i poduszkowiec, przeznaczone lub używane na śródlądowych drogach wodnych do przewozu osób lub rzeczy, pchania lub holowania, wykonywania prac technicznych, utrzymania szlaków żeglugowych lub eksploatacji złóż kruszyw;

- statku pasażerskim - rozumianym jako urządzenie pływające o napędzie mechanicznym lub bez napędu mechanicznego, przeznaczone do przewozu więcej niż dwunastu pasażerów. 

Czas pracy na statkach żeglugi śródlądowej 

Zgodnie z art. 3 ustawy czasem pracy na statku żeglugi śródlądowej jest czas, w którym pracownik na polecenie pracodawcy wykonuje pracę na statku. Pozostawanie w gotowości do wykonywania pracy na statku żeglugi śródlądowej wlicza się do czasu pracy. Czas pracy na statku żeglugi śródlądowej nie może przekraczać osiem godzin na dobę i przeciętnie czterdzieści godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym dwunastomiesięcznym okresie rozliczeniowym. Z kolei tygodniowy czas pracy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w okresie rozliczeniowym. Artykuł 6 ustawy precyzuje, iż czas pracy na statku żeglugi śródlądowej łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać 14 godzin w każdym okresie 24-godzinnym oraz 84 godzin w każdym okresie 7-dniowym. W przypadku, gdy rozkład czasu pracy przewiduje większą liczbę dni pracy niż liczba dni odpoczynku, wówczas przeciętny tygodniowy czas pracy na statku żeglugi śródlądowej w okresie 4 kolejnych miesięcy nie może przekraczać 72 godzin.

Okres odpoczynku na statku żeglugi śródlądowej

Omawiana ustawa określa dzień odpoczynku jako okres odpoczynku trwający nieprzerwanie 24 kolejne godziny, rozpoczynające się od godziny, w której pracownik zakończył pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Natomiast okres odpoczynku został sprecyzowany jako okres poza czasem pracy na statku żeglugi śródlądowej, który obejmuje okres odpoczynku na statku żeglugi śródlądowej podczas rejsu albo podczas postoju oraz okres odpoczynku na lądzie. 

Jeżeli rozkład czasu pracy przewiduje mniejszą lub równą liczbę dni pracy w stosunku do liczby dni odpoczynku, wówczas pracownikowi przysługuje bezpośrednio po kolejnych dniach pracy równoważna liczba kolejnych dni odpoczynku. Natomiast gdy rozkład czasu pracy przewiduje większą liczbę dni pracy w stosunku do liczby dni odpoczynku, wówczas pracownikowi przysługuje bezpośrednio po kolejnych dniach pracy 0,2 dnia odpoczynku za każdy dzień pracy. Przy ustalaniu liczby przysługujących pracownikowi dni odpoczynku niepełne dni odpoczynku uwzględnia się w całości.

Praca w sezonie na statku żeglugi śródlądowej

Zgodnie z niniejszą ustawą sezon należy rozumieć jako okres maksymalnie 9 kolejnych miesięcy w trakcie dwunastu miesięcy, w którym ze względu na okoliczności zewnętrzne, w szczególności warunki pogodowe lub popyt w sektorze turystyki, praca na statku pasażerskim jest wykonywana właśnie w tym okresie. W tym miejscu należy przywołać treść artykułu 8, w którym nadmieniono, iż czas pracy w sezonie na statku pasażerskim łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać 12 godzin w każdym okresie 24-godzinnym oraz 72 godzin w każdym okresie 7-dniowym. 

Praca w godzinach nocnych 

Praca w godzinach nocnych na statku żeglugi śródlądowej obejmuje siedem godzin między godzinami 2300 a 600 i nie może przekraczać 7 godzin w każdym okresie 24-godzinnym oraz 42 godzin w każdym okresie 7-dniowym. W przypadku, gdy pracownik wykonujący pracę w porze nocnej, który na podstawie świadectwa zdrowia, został uznany za niezdolnego do wykonywania pracy w porze nocnej, to pracodawca zobowiązany jest przenieść go do wykonywania pracy zgodnej z zajmowanym stanowiskiem, poza porę nocną.

Ewidencja czasu pracy na statku żeglugi śródlądowej

Ustawa nakłada na pracodawcę obowiązek założenia i prowadzenia odrębnie dla każdego pracownika ewidencji czasu pracy na statku, która zawiera między innymi: dane identyfikujące pracownika, nazwę statku oraz imię i nazwisko kapitana statku. Ewidencja powinna również zawierać dane dotyczące liczby dni pracy i odpoczynku pracownika, czas rozpoczęcia i zakończenia wykonywania pracy oraz okresu odpoczynku. Pracodawca, w terminie do 10. dnia każdego miesiąca, przedstawia pracownikowi ewidencję za miesiąc poprzedni, a pracownik potwierdza zgodność danych zawartych w ewidencji własnoręcznym podpisem.

Podsumowanie

Tytułem podsumowania nadmienić należy, iż obowiązujące do tej pory przepisy Kodeksu pracy nie zawsze odpowiadały w pełni potrzebom armatorów i pracownikom zatrudnionym w sektorze żeglugi śródlądowej.  Co więcej, ze względu na specyfikę pracy wykonywanej na statkach żeglugi śródlądowej, były trudne do zastosowania w praktyce. Niewątpliwie najistotniejszymi regulacjami w omawianej ustawie jest - zaliczenie gotowości do wykonywania pracy do czasu pracy na statkach żeglugi śródlądowej, wprowadzenie dla pracodawców dwunastomiesięcznego okresu rozliczeniowego, wprowadzenie limitów czasu pracy dla pracowników, zapewnienie odpowiedniego okresu odpoczynku dla pracowników oraz obowiązek prowadzenia przez pracodawcę ewidencji czasu pracy na statku żeglugi śródlądowej.