Ulga abolicyjna w 2017 roku?

Na samym wstępie należy podkreślić, iż żadne przepisy dotyczące ulgi abolicyjnej nie uległy zmianie w 2017 roku, tak więc w dalszym ciągu marynarze oraz osoby pracujące poza granicami Polski, którzy są polskimi rezydentami podatkowymi, powinni zweryfikować swoją sytuację podatkową pod kątem powstania po ich stronie obowiązku podatkowego w Polsce i możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej w roku 2017.

Obowiązek podatkowy w Polsce powstaje m.in. w przypadku uzyskania dochodów z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem między: Norwegii, Singapurze, Arabii Saudyjskiej, Katarze, Egipcie, Australii, Brazylii oraz innych państwach gdzie zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia. Fakt zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych uprawnia każdego marynarza lub osobę wykonującą pracę zagranicą do zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia wiąże się z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym, które w przypadku roku 2017 będzie trzeba złożyć do właściwego US do 30 kwietnia 2018 roku. By zaliczek finalnie nie płacić, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, istnieje możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w 2017 roku

Najważniejszą kwestią dla podatnika jest ustalenie terminu złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek. Wniosek należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:

1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (przelewu);
2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.

Opcje pierwszą stosujemy, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz pozostaje w domu. Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz jest zamustrowany na statku termin płatności pierwszej zaliczki mija w terminie wskazanym w punkcie drugim.

W zakresie dokumentów i uzasadnienia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w celu zabezpieczenia swojej sytuacji podatkowej rekomenduje się skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego uprawnienia radcy prawnego, adwokata lub doradcy podatkowego, gdyż liczne organy podatkowe w Polsce bezzasadnie utrudniają podatnikom uzyskanie pozytywnej decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek.

Zeznanie podatkowe za rok 2016

Zeznanie podatkowe należy złożyć do 30 kwietnia bieżącego roku – z uwagi na fakt, iż 30 kwietnia wypada w niedzielę, 1 maja poniedziałek to dzień ustawowo wolny od pracy – termin na złożenie PIT za rok 2016 upływa 2 maja 2017 roku.

Marynarze, zatrudnieni na statkach zarządzanych przez przedsiębiorstwa z zarządem usytuowanym w państwie w relacjach, z którym zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia, mają obowiązek rozliczenia swoich dochodów w zeznaniu podatkowym za rok 2016.

Jeżeli marynarze uzyskali jedynie dochód związany z pracą dla ww. przedsiębiorstwa to kwota ulgi abolicyjnej przysługującej do odliczenia jest równa kwocie wyliczonego podatku do zapłaty, co doprowadzi do „wyzerowania” zobowiązania podatkowego w Polsce.
Natomiast w sytuacji, w której marynarz oprócz ww. dochodów uzyska dochód z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Państwie gdzie zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresją – dochód ten nie będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce ale będzie miał wpływ na wysokość stopy procentowej mającej zastosowanie do dochodu np. z Norwegii, co finalnie, po odliczeniu ulgi abolicyjnej, skutkuje zapłatą różnicy wyliczonego podatku w Polsce.

Tak samo, w przypadku osiągniecia dochodu w Polsce albo z pracy na statku zarządzanym z państwa, z którym zawarta umowa przewiduje opodatkowanie w miejscu zamieszkania marynarza np. Holandia – połączenie tych dochodów również skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku w Polsce (po potrąceniu ulgi abolicyjnej).

Należy również zwrócić uwagę na kwoty wolne od podatku np. diety oraz inne odliczenia które gwarantują obowiązujące przepisy prawa.

Kwestia interpretacji i stosowania ulgi abolicyjnej przez organy podatkowe w 2016 roku

Organy uprawnione do wydawania interpretacji indywidualnych w sprawach podatkowych nie mają wątpliwości w zakresie zastosowania ulgi abolicyjnej w przypadku zatrudnienia na statkach eksploatowanych przez podmioty z faktycznym zarządem m.in. w Norwegii, Singapurze, Arabii Saudyjskiej, Katarze, Australii i innych państw gdzie zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia.

Co więcej, w dniu 31 października 2016 roku Minister Rozwoju i Finansów wydał interpretację ogólną nr DD10.8201.1.2016.GOJ w sprawie stosowania ulgi, o której mowa w art. 27 g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w stosunku do marynarzy mających miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujących dochody z tytułu pracy najemnej na pokładach statków morskich eksploatowanych w transporcie międzynarodowym w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w której to wskazał wprost, iż „marynarz mający miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujący dochód z tytułu pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym, którego dochód, zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania może być opodatkowany w drugim państwie – lecz faktycznie nie jest z uwagi na szczególne rozwiązania prawa wewnętrznego – i do dochodu tego, zgodnie z właściwą umową ma zastosowanie metoda proporcjonalnego zaliczenia, jest uprawniony do rozliczenia się w Polsce na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 i 9a ustawy, a w konsekwencji przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi, o której mowa w art., 27 g ustawy, na zasadach określonych w tym przepisie.

Na szczególną uwagę zasługuje także treść orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 21 kwietnia 2015 r., wydanego w sprawie o sygnaturze I SA/Gd 198/15, gdzie Sąd wyraźnie stwierdził, że nie ma znaczenia okoliczność zapłaty podatku zagranicą dla możliwości skorzystania przez podatnika z ulgi abolicyjnej oraz ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy jako konsekwencja zastosowania ulgi. Kancelaria dysponuje również wyrokami NSA, w których Naczelny Sąd Administracyjny podzielił to stanowisko m.in. NSA w wyroku z dnia 2 grudnia 2015 r., II FSK 2406.

Również WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 05.12.2016 roku, I SA/Gl 820/16, w którym Kancelaria reprezentowała jednego z marynarzy, podzielił stanowisko prezentowane przez Kancelarię potwierdzając również prawo do ulgi abolicyjnej w przypadku Malezji lub Brazylii bez względu na okoliczność zapłaty podatku zagranicą: „Co więcej, skorzystanie z ulgi abolicyjnej jest (i będzie) możliwe także w przypadku nieodprowadzenia podatku za granicą. Wykładnia art. 27g u.p.d.o.f. prowadzi bowiem do jednoznacznej konkluzji, że zastosowanie metody proporcjonalnego odliczenia jest jedyną przesłanką zastosowania wspomnianej ulgi. Stąd też dla kwalifikacji tej nie ma znaczenia to, czy dochody osiągnięte za granicą zostały opodatkowane w państwie, w którym podatnik je uzyskał. Nieistotne jest również, czy Polska zawarła z tym państwem umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania (jak to miało miejsce przypadku Malezji), czy też do tego nie doszło (przypadek Brazylii). W rezultacie w sytuacji skarżącego nieuzyskującego dochodów w Polsce kwota ulgi abolicyjnej stanowić będzie równowartość podatku wyliczonego przy zastosowaniu metody zaliczenia i należny podatek nie wystąpi.”
Pomimo wydania interpretacji indywidualnych potwierdzających prawo do ulgi abolicyjnej oraz wydania interpretacji ogólnej Ministra Rozwoju i Finansów organy podatkowe znajdujące się w zasięgu terytorialnym Izby Skarbowej w Gdańsku odmawiają podatnikom ograniczenie poboru zaliczek na podatek. Organy argumentują swoje stanowisko albo brakiem prawa do ulgi (choć przepisy, indywidualne interpretacje i orzeczenia NSA w tym zakresie są jasne) albo z uwagi na brak uprawdopodobnienia, że zaliczki będą niewspółmiernie wysokie do wyliczonego podatku.

Z kolei, brak uprawdopodobnienia organy utożsamiają z badaniem wszystkich przesłanek z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z danym państwem, a mianowicie: wykonywanie pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez podmiot z faktycznym zarządem w danym państwie.

Co ciekawe, organy w trakcie prowadzenia postępowania pomijają definicje legalne a powołują się na definicje zawarte np. w Internetowych Słownikach Języka Polskiego bądź Internetowych Encyklopediach PWN, co stoi w sprzeczności z Konstytucją RP. Oczywiście nie bagatelizując definicji zawartych w ww. źródłach należy bezwzględnie wskazać, iż organy mają obowiązek działać na podstawie obowiązujących ich przepisów, w tym Konstytucji, która wskazuje katalog źródeł prawa, do których nie należą publikacje popularnonaukowe czy słowniki.

Organy badając fakt wykonywania przez statek transportu międzynarodowego pomijają dostarczane przez marynarzy wyciągi np. z Loog Booka, zaświadczenia od Kapitana w formie listy portów czy wpisy w Książeczce Żeglarskiej wskazującej porty zamustrowania/wymustrowania marynarza (choć sama Książeczka Żeglarska stanowi dokument urzędowy). Decyzje wydawane są w oparciu o wydruki z portali internetowych, które prowadzone są albo przez prywatne instytucje albo przez marynarzy, przy czym nie stanowią one źródła rzetelnej wierzy na temat statków/armatorów czy podmiotów eksploatujących dany statek. Bardzo często organy posiłkują się danymi z systemu AIS zainstalowanego na prywatnych portalach internetowych, który jako darmowy jest wersją demo – rzadko aktualizowaną i zawierającą szczątkowe informacje na temat ruchu statków.

W tym miejscu również należy wskazać, iż organy bagatelizują dokumenty rejestracyjne statku, certyfikaty statku oraz np. informacje o czarterze statku, co jest sprzeczne z przepisami regulującymi kwestie związane z certyfikacją statków.

Z uwagi na powyższe, trudno jednak przewidzieć jak organy podatkowe będą stosowały ww. przepisy w roku 2017, gdyż co roku pojawiają się różne interpretacje tych samych przepisów. W roku 2015 marynarze mieli problemy z ulgą abolicyjną w Szczecinie i Pucku, a w 2016 roku (na dużo szerszą skalę) na Pomorzu.

Negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek, a prawo do ulgi abolicyjnej

Na podstawie ww. nieprawidłowych praktyk niektórych organów podatkowych nie znajdujących pokrycia ani w przepisach prawa ani w dokumentach ani w stanie faktycznym sprawy, organy podatkowe w wielu przypadkach wydają negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek na podatek.

Z całą mocą należy podkreślić, iż negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek nie wpływają na prawo do ulgi abolicyjnej, które znajduje zastosowanie w rozliczeniu rocznym podatnika (marynarza). Powyższe znajduje zresztą potwierdzenie w treści większości uzasadnień do negatywnych decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek.

Uwagi wymaga fakt, iż pomimo licznych wezwań kierowanych przez pomorskie i szczecińskie organy podatkowe do marynarzy do złożenia korekt PIT za lata wcześniejsze, w których marynarze korzystali z prawa do ulgi abolicyjnej, w żadnym przypadku, w którym Kancelaria reprezentowała marynarza, organ podatkowy nie pobrał podatku z uwagi na odmowę prawa do ulgi abolicyjnej.

Podsumowanie

Na dzień dzisiejszy brak jest projektów zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie prawa do ulgi abolicyjnej.
Dzięki wydanej interpretacji ogólnej Ministerstwa Rozwoju i Finansów sądy administracyjne zmieniają swoje stanowisko w zakresie prawa do ulgi abolicyjnej – także w przypadku Brazylii (przytoczony wyrok WSA W Gliwicach).

Z uwagi na ww. problemy z organami podatkowymi na Pomorzu w rok 2016 w zakresie zastosowania przepisów dotyczących ograniczenia poboru zaliczek, wielu marynarzy rozważa nieskładanie ww. wniosków w roku 2017. Takie „rozwiązanie” problemu może rodzić liczne komplikacje prawne i obowiązek zapłaty przez podatnika zaliczek na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce. Niestety dla podatników, wymiana informacji podatkowej pomiędzy Polską, a państwami w przypadku których znajduje zastosowanie ulga abolicyjna poprawia się z roku na rok i coraz szersze grono marynarzy jest wzywanych z tego tytułu. Powyższe rodzi ryzyko, iż marynarz który nie złoży wniosku o ograniczenie poboru zaliczek w terminie zostanie wezwany, w roku podatkowym, do zapłaty zaliczek na poczet PIT.

Z kolei uporczywe odmawianie ograniczenia poboru zaliczek przez niektóre organy podatkowe w Polsce zdaje się być zabiegiem zmierzającym do zniechęcenia marynarzy i innych podatników pracujących zagranicą, którzy mają prawo do skorzystania z ulgi abolicyjnej w Polsce, do składania wniosków o ograniczenie poboru zaliczek.

Należy pamiętać, iż w przypadku wpłaty zaliczek na poczet PIT w danym roku podatkowym, podatnik korzystający z ulgi abolicyjnej musi liczyć się z tym, iż ich zwrot może nastąpić dopiero za kilka lat.

W dalszym ciągu rekomendujemy składanie zarówno wniosków o ograniczenie poboru zaliczek jak i zeznań rocznych w przypadku Państw w odniesieniu, do których znajduje zastosowanie ulga abolicyjna w Polsce. W celu zabezpieczenia swojego interesu prawnego rekomendujemy podatnikom skorzystanie w ww. zakresach z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego uprawnienia radcy prawnego, adwokata lub doradcy podatkowego. 

www.facebook.com/Legal.Marine.Mateusz.Romowicz

Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego Legal Consulting - Mateusz Romowicz.