Via Carpatia to planowany, transeuropejski szlak międzynarodowy, który przebiegać będzie wzdłuż wschodniej granicy Unii Europejskiej, łącząc Litwę, Polskę, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię i Grecję. Na początku grudnia 2022 roku Via Carpatia została wpisana do sieci bazowej TEN-T, której celem jest stworzenie spójnej sieci transportowej w Unii Europejskiej.
Inicjatywa nowego szlaku zrodziła się w 2006 roku, a jej priorytetem od początku była integracja systemów transportowych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, a w dalszej perspektywie zwiększenie atrakcyjności tej części Europy, która wciąż musi nadrabiać opóźnienia w zakresie nowoczesnej infrastruktury transportowej.
Na terenie Polski trasa będzie miała około 700 km długości. W skład szlaku drogowego Via Carpatia wchodzą odcinki dróg ekspresowych S61, S16 i S19 przebiegające przez teren pięciu województw: podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego, lubelskiego i podkarpackiego.
Droga ekspresowa S19 w województwie podlaskim, rozpoczynająca się na granicy z Białorusią, będzie miała ponad 177 km długości. W realizacji są odcinki o długości 92 km, w przygotowaniu jest 40 km trasy, a na etapie przetargu zadania o długości 46 km.
W województwie podkarpackim S19 będzie miała docelowo długość ok. 169 km. Kierowcy korzystają już z 81,8 km tej trasy na odcinku Lasy Janowskie – Rzeszów Południe. Mieszkańcy Podkarpacia uzyskali również szybkie połączenie z Warszawą poprzez S19 i S17, a kierowcy z woj. lubelskiego z autostradą A4. Kolejne 72,9 km trasy Via Carpatia są w realizacji, czyli w budowie, na etapie uzyskiwania decyzji ZRID lub opracowywania dokumentacji do ZRID. Na etapie przetargu, przed wyborem najkorzystniejszej oferty, są ostatnie dwa odcinki S19 o łącznej długości 11,6 km.
Trasa ma zostać ukończona w swoim głównym kształcie do 2030 roku, a razem ze wszystkimi odnogami – do roku 2040.
Choć Via Carpatia swój początek będzie miała w litewskim porcie Kłajpeda i to ten nadbałtycki port kreowany jest na największego beneficjenta tej inwestycji, to przebieg nowego europejskiego szlaku transportowego wzdłuż wschodniej Polski pozytywnie wpłynie nie tylko na mobilność obywateli, ale również na wymianę handlową poprzez wzrost atrakcyjności dla lokowania inwestycji w tej części Polski. Z kolei, jak pokazują ostatnie miesiące, również polskie porty widzą swoją szansę w tym przedsięwzięciu i dążą do tego, by na trwałe wpisać się w przebieg Via Carpatii.
Na początku września przedstawiciele Portu Gdańsk oraz Portu Saloniki, przy udziale Artura Lomparta, ambasadora RP w Grecji, oraz przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury, podpisali porozumienie, które pozwoli obu stronom na rozwój, wymianę doświadczeń, a także otworzy nowe możliwości dla transportu ładunków między Polską i Grecją właśnie w ramach szlaku Via Carpatia. Zamiarem obu portów jest budowa partnerskich relacji biznesowych oraz promowania innowacyjności jako kluczowego element rozwoju biznesu z podmiotami gospodarczymi.
Jak informował Port Gdańsk, do podpisania listu intencyjnego między portami doszło podczas Thessaloniki International Fair (TIF), największej imprezy handlowej w Europie Południowo-Wschodniej, która skupia ok. 1500 wystawców i ponad 200 tys. gości z całego świata. 9 września na stoisku Portu w Salonikach podpisy pod porozumieniem złożyli po stronie polskiej Łukasz Malinowski, prezes Zarządu Morskiego Portu Gdańsk (ZMPG), po stronie greckiej – Thanos Liagkos, prezes Wykonawczego Zarządu i Dyrektor Zarządzający Portu Saloniki (THPA).
Akces Grecji do Inicjatywy Trójmorza jest kluczowym momentem dla wzmocnienia politycznej i ekonomicznej współpracy regionów Europy Centralnej i Wschodniej. Porozumienie pomiędzy polskimi i greckimi portami otwiera nowe możliwości dla logistyki, co w dalszej kolejności zwiększy wolumen towarów wymienianych między naszymi regionami. Trasy łączące Gdańsk i inne polskie porty z Grecją, dzięki Via Carpatii stworzą nowe arterie komunikacyjne, które ostatecznie wesprą integrację i dynamikę rozwoju obu stron łączących tę trasę – mówił podczas ceremonii podpisania Listu Intencyjnego Łukasz Malinowski, prezes Portu Gdańsk.
Z kolei Thanos Liagkos, prezes Portu Salonik, mówił o wymianie doświadczeń na wielu płaszczyznach, co ma w przyszłości przyczynić się do wspólnego osiągania celów na poziomie lokalnym, krajowym, a także podczas prac nad inicjatywami realizowanymi w ramach projektów unijnych.
To niezwykle ważne by mówić wspólnym głosem, ponieważ sukces portów to sukces naszych regionów – powiedział podczas spotkania Thanos Liagkos, cytowany przez Port Gdańsk.
Podczas wizyty w Grecji przedstawiciele gdańskiego portu mieli okazję spotkać się nie tylko z władzami Portu Saloniki, ale również przedstawicielami Regionu Centralnej Macedonii, a także przedstawicielami Uniwersytetu Arystotelesa. Jak czytamy na stronie Portu Gdańsk, spotkania miały na celu m.in. wymianę doświadczeń wszystkich grup interesariuszy Via Carpatii oraz Inicjatywy Trójmorza, do której we wrześniu dołączyła również Grecja.
Szczególnie omawianą kwestią było ustanowienie odnogi Via Carpatii prowadzącej do polskich portów i wskazanie jej jako kolejnej z efektywnych dróg w korytarzu transportowym między Grecją a Polską.
Z kolei na początku października w kapitanacie Portu Gdańsk odbył się panel dyskusyjny pt. „Via Carpatia – strategiczny szlak handlowy”. Wzięli w nim udział m.in. przedstawiciele wspomnianego Uniwersytetu Arystotelesa w Salonikach – prof. Christine Boutsouki i prof. Grigoris Zarotiadis, którzy od lat pracują nad projektem „Via Carpatia”. Ich analizy wykorzystane były podczas prac koncepcyjnych przy tworzeniu tego korytarza transportowego. Do Gdańska przyjechała również ambasador Republiki Greckiej, Niki Kamba.
Cieszymy się z przystąpienia Grecji do inicjatywy Trójmorza. Podjęliśmy tę decyzję, ponieważ jesteśmy bardzo zainteresowani współpracą z Polską w zakresie budowy połączeń – także tych biznesowych – pomiędzy naszymi krajami i regionami. Via Carpatia będzie siłą napędową dla Europy Środkowej i Wschodniej, szlakiem łączącym północ i południe naszego kontynentu, a także szansą dla naszych portów morskich – mówiła Niki Kamba.
Zdaniem prof. Grigorisa Zarotiadisa, Via Carpatia już dzisiaj przynosi wymierne efekty.
Gdyby nie Via Carpatia, prawdopodobnie nigdy nie doszłoby do podpisania umowy o współpracy pomiędzy portem w Salonikach i portem w Gdańsku. Już samo podpisanie tej umowy jest pierwszym sygnałem, jak duży potencjał drzemie w tym transeuropejskim szlaku – mówił prof. Grigoris Zarotiadis.
Zdaniem prof. Christine Boutsouki, Via Carpatia może być silnym bodźcem do rozwoju regionów, przez które wiedzie jej trasa, niezwykle ważne jest jednak, aby promować ten projekt i mówić o możliwościach, jakie ze sobą niesie dla całego regionu – od Bałtyku aż po Morze Egejskie.
W trakcie wydarzenia podpisano list intencyjny między Instytutem Międzymorza a Uniwersytetem Arystotelesa w greckich Salonikach, dotyczący współpracy przy budowaniu połączenia między Gdańskiem i greckimi portami z wykorzystaniem szlaku Via Carpatia. Dokument został podpisany przez prof. Grigorisa Zarotiadisa oraz Aleksandrę Jankowską, która przewodniczy Radzie Programowej Instytutu Międzymorza.
Via Carpatia, obok korytarza transportowego Bałtyk – Adriatyk, daje nowe możliwości portom Trójmiasta. Jak podkreślano w trakcie dyskusji – port w Salonikach, może być zarówno portem wejścia, jak i wyjścia w kierunku Morza Czarnego, a zarazem bramą do euroazjatyckich szlaków transportowych.
Port Saloniki jest jednym z największych greckich portów morskich oraz jednym z największych portów na Morzu Egejskim. Roczna przepustowość portu wynosi 16 mln ton. Armatorzy obsługujący port to m.in. BULCON, CMA/CGM, Contship, Ecu-Line, Empros, Evergreen, Hapag Lloyd, K-Line, Lloyd Triestino, LPS, MSC, Norasia, Yang Ming, ZIM.
OPR. LEW
Fot.: Sławomir Lewandowski / PortalMorski.pl
USD
EUR
CHF
GBP