Najwyższa Izba Kontroli twierdzi, że Polska wciąż nie może uruchomić gazoportu w Świnoujściu, bo spółki Gaz-System oraz Polskie LNG nieprawidłowo realizowały część swoich zadań. Również nadzór nad budową terminalu LNG ze strony właściwych ministerstw okazał się – według NIK – niewystarczający.
Najwyższa Izba Kontroli przypomina, że gazoport nie został oddany do użytkowania ani na koniec czerwca 2014 r. (czyli w terminie przyjętym w umowie z głównym wykonawcą), ani też do końca 2014 r. (jak wynikało z aneksu do umowy). Brak skuteczności w terminowej realizacji inwestycji NIK ocenia negatywnie.
– Opóźnienia w realizacji inwestycji terminalu w Świnoujściu przesuwają termin rozpoczęcia odbioru dostaw gazu LNG z Kataru oraz rodzą ryzyko utraty środków UE, wykorzystanych do współfinansowania inwestycji – alarmuje NIK.
Budowa terminalu w Świnoujściu została zainicjowana na podstawie uchwały Rady Ministrów w roku 2006. Jednak do roku 2009 nie podjęto prac legislacyjnych niezbędnych do usunięcia barier przeszkadzających w realizacji inwestycji. Była to, zdaniem NIK, jedna z szeregu przyczyn prowadzących do opóźnień w budowie gazoportu.
Zapoznaj się ze stanowiskiem Polskiego LNG w sprawie kontroli NIK
Kolejną okazał się też spór między Transportowym Dozorem Technicznym a wykonawcą inwestycji. NIK z niepokojem zauważa, że w trakcie realizacji inwestycji TDT występował w podwójnej roli, co stwarzało sytuację konfliktu interesów. Ministrowie nadzorujący inwestycję nie potrafili doprowadzić do zakończenia przedłużającego się sporu o zakres kompetencji nadzoru technicznego nad budową terminalu.
Następną ważną przyczyną powstania opóźnień było ogłoszenie upadłości spółek wchodzących w skład Grupy PBG, jednego z członków konsorcjum budującego terminal oraz ogłoszenie upadłości bezpośredniego wykonawcy robót spawalniczych gazociągu Świnoujście-Szczecin.
NIK stwierdza, że spółki Gaz-System oraz Polskie LNG realizowały swoje zadania niezgodnie z przyjętym harmonogramem. Dwa zostały znacznie opóźnione na skutek wielu nieprawidłowości, które głównie polegały na nieskutecznym nadzorze w stosunku do wykonawców, nieskutecznym egzekwowaniu od nich wywiązywania się z umów oraz błędach popełnionych przy zawieraniu aneksów do umów.
– Wyspecjalizowane kadry umożliwiłyby aktywny nadzór nad inwestycją, rozpoznawanie zagrożeń, ocenę i weryfikację podejmowanych przedsięwzięć zaradczych, przecinanie sporów, wyjaśnianie stanowisk, szybkie reagowanie na zaistniałe problemy – podkreśla NIK. – Wyposażenie koordynatora w instrumenty prawne pozwalające na skuteczną egzekucję wypracowanych rozwiązań prowadziłoby zaś do sprawniejszego pokonywania pojawiających się przeszkód. Niestety, obu tych elementów – kluczowych dla inwestycji strategicznych – w przypadku budowy gazoportu zabrakło.
(ek)
***
Spółka Polskie LNG przysłała swoje stanowisko dotyczące raportu NIK:
"Polskie LNG przyjmuje do wiadomości wyniki kontroli pn. „Realizacja inwestycji dotyczących budowy terminalu do odbioru skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu”, realizowanej przez Najwyższą Izbę Kontroli i obejmującej lata 2009-2014, w szczególności w zakresie pozytywnej oceny Izby dotyczącej podpisania w 2013 r. Aneksu nr 1 do umowy z Wykonawcą. NIK, uwzględniając znaczenie budowy terminalu LNG w Świnoujściu jako kluczowego elementu strategii zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski, potwierdził, że wybrane kompromisowe podejście do rozstrzygnięcia sporu było celowe.
Spółka podtrzymuje swoje stanowisko o aktywnym wykonywaniu nadzorczych obowiązków inwestora. Dokłada należytych i adekwatnych starań wymaganych od inwestora, uwzględniających obowiązujące uwarunkowania prawne, w tym określone umową zawartą z GRI, jak też bierze pod uwagę aktualną sytuację w jakiej znajduje się projekt, w zakresie skutecznej realizacji inwestycji. Reaguje w sposób zdecydowany wobec przypadków naruszania przez GRI warunków umowy, korzystając przy tym z narzędzi i środków, w których jest posiadaniu. Należy mieć na względzie, że zdecydowana większość działań Spółki i Nadzoru Inwestorskiego wobec GRI, ma za zadanie egzekwowanie prawidłowej realizacji umowy, przy zastosowaniu dostępnych umową i przepisami środków.
Biorąc pod uwagę ustalenia kontroli, NIK w wystąpieniach pokontrolnych wnioskowała do Spółki o podjęcie następujących działań: spowodowanie opracowania przez GRI Planu Awaryjnego, wzmocnienie mechanizmów nadzoru i kontroli nad realizacją projektu oraz wystąpienie do PGNiG w sprawie ryzyka zagrożenia terminu rozpoczęcia dostaw gazu dla tej spółki z dniem 1 stycznia 2015 r. Spółka poinformowała NIK o uwzględnieniu, mając na uwadze dobro projektu, wniosków sformułowanych w wystąpieniach pokontrolnych. W zakresie wskazanego przez Izbę ryzyka utraty przyznanego dofinansowania z Funduszy Europejskich, Spółka informuje, że podjęła skuteczne działania mające na celu wydłużenie okresu kwalifikowania wydatków, zarówno w ramach programu EEPR, jak i POIiŚ.
Spółka podkreśla, że budowa terminalu LNG jest realizowana w formule „generalny realizator inwestycji”, w której to Wykonawca, na czele z włoska firmą Saipem, ponosi pełną odpowiedzialność za ryzyka projektowe, z ryzykiem osiągnięcia rezultatu końcowego włącznie. Jest to rozwiązanie korzystne, z uwagi na przeniesienie na GRI większości ryzyk, związanych z ww. procesem, a zarazem standardem w dużych projektach inwestycyjnych, gdzie fundamentalną rolę odgrywają kwestie związane z zapewnieniem spójności rozwiązań technicznych i jasnych warunków odpowiedzialności za prawidłowe wykonanie wszystkich elementów inwestycji. Z drugiej jednak strony rozwiązanie to implikuje ograniczony zakres możliwości wpływu inwestora na przebieg inwestycji, z uwagi na powierzenie GRI zarządzania i koordynacji całości prac. Niezakłócona realizacja inwestycji jest więc uwarunkowana właściwym zarządzaniem przez GRI szeregiem kluczowych ryzyk, m.in. utrzymaniem zakładanego tempa prac, zapewnieniem odpowiednich zasobów ludzkich na budowie, uzyskaniem wymaganych pozwoleń i decyzji administracyjnych oraz współpracą z organami administracji państwowej, w tym Transportowym Dozorem Technicznym. Organem uprawnionym do egzekwowania od GRI obowiązków określonych w przepisach ustawy o dozorze technicznym. Z uwagi na konstrukcję zawartej umowy z GRI, to na GRI spoczywa obowiązek dokonywania uzgodnień z jednostkami dozorowymi, jak i status TDT – niezależnego organu administracji.
Podkreślenia wymaga fakt, że NIK pozytywnie ocenił działania Spółki podejmowane w sytuacji kryzysu budowlanego. Działania Spółki, które polegały głównie na mobilizowaniu GRI w celu nadrabiania opóźnień w projekcie wywołanych problemami z płynnością finansową niektórych jego współwykonawców, okazały się skuteczne. Izba nie zgłosiła ponadto uwag do sposobu finansowania projektu, w tym zabezpieczenia źródeł finansowania, jak i poniesionych dotychczasowych kosztów. Nie stwierdzono również nieprawidłowości w wykonywaniu przez Spółkę obowiązków wynikających z przyjętych zasad nadzoru i koordynacji.
Zaawansowanie ogólne Projektu, zgodnie z raportami wykonawcy, wyniosło w styczniu br. 95,7 proc. Dostawy i montaż wszystkich urządzeń na terenie terminalu zostały zrealizowane w 100 proc. Trwa końcowy etap prac budowlanych we wszystkich obszarach. Na obecnym etapie budowy, prace koncentrują się głównie na dokończeniu prób ciśnieniowych rurociągów technologicznych, na podłączeniach i testowaniu okablowania branży elektrycznej i automatycznej oraz na próbnych testach poszczególnych zespołów urządzeń, czyli tzw. czynnościach przedrozruchowych.
Spółka nie komentuje aktualnie prowadzonych rozmów handlowych i negocjacji z wykonawcą."
USD
EUR
CHF
GBP