Ponad 200 uczestników z sektora transportu i logistyki zebrało się jak w Gdyni, 14 marca 2023 roku, na pierwszy dzień dorocznej konferencji Transport Week. Dyskusja dotyczyła głównych trendów wpływających na rozwój sektora transportowego w Regionie Morza Bałtyckiego (BSR), począwszy od geopolityki, poprzez inteligentne rozwiązania i kwestie cyberbezpieczeństwa, aż po wyzwania związane z projektami morskiej energetyki wiatrowej.
Zgodnie z tradycją, wydarzenie rozpoczęto od przedstawienia szerokiego obrazu sytuacji, który musiał oczywiście obejmować wpływ ostatnich zmian geopolitycznych na branżę transportu morskiego. Analiza przedstawiona przez dr Sönke Maatscha pozwala na pewien optymizm. Pomimo utraty połączeń z Rosją, porty w regionie Bałtyku były w stanie odnotować wzrost w wielu grupach ładunków w 2022 roku. Import ropy naftowej wzrósł ze względu na zastąpienie ropy dostarczanej rurociągami oraz przesunięcie źródła importu ropy do innych regionów, w przypadku Polski - Norwegii, Arabii Saudyjskiej, Wielkiej Brytanii i USA.
Przeładunki a wojna
Bardziej szczegółowe dane dla portów bałtyckich przedstawiła Monika Rozmarynowska-Mrozek (Actia Forum). W ruchu kontenerowym zarejestrowano ogólny wzrost, z naturalnym wyjątkiem portów o wysokim udziale połączeń opartych na Rosji, takich jak Gdynia i Gdańsk. Ten ostatni przekłada się na 7,2-procentowy spadek obrotów kontenerowych w 10 najwięszych bałtyckich portach kontenerowych.
Duże przesunięcia zaobserwowano również w przypadku importu węgla. Ilość węgla importowanego do Polski z Rosji spadła z 8,2 (2022 r.) do 2,6 mln ton (2023 r.), przy czym ogólny wolumen importowanego węgla wzrósł o 135 procent (20,9 mln ton). Wzrósł również import LNG, a terminale w Świnoujściu i Kłajpedzie odnotowały wzrost odpowiednio o 54,6 i 102,6 procenta. Dążenie UE do uzyskania niezależności energetycznej spowodowało również budowę trzech terminali FSRU - w Wilhelmshaven, Lubinie i Inkoo.
Biorąc pod uwagę nieustannie zdecydowane stanowisko UE w sprawie sankcji oraz wspomniane wcześniej dążenie do uzyskania niezależności energetycznej, porty europejskie będą musiały kontynuować poszukiwania nowych, niezawodnych źródeł przychodów oraz ewoluować swoje dotychczasowe modele biznesowe.
Bliska współpraca portów i miast portowych będzie bardzo korzystna dla obu stron, czego przykładem jest dyskusja przedstawicieli Portów Gdynia i Tallin z Miastem Gdynia. Estoński port planuje wejść w biznes nieruchomościowy, aby odzyskać przychody utracone w wyniku utraty ładunków z Rosji.
Paneliści byli również zgodni co do tego, że absolutnie niezbędna jest współpraca portów i miast oraz dalsze wzmacnianie połączeń z lądem, co jest konieczne dla zapewnienia konkurencyjności portów i otaczających je ekosystemów gospodarczych. Krótko mówiąc, przemysł morski musi być elastyczny, stale dążyć do wysokiego poziomu adaptacyjności i zawsze poszukiwać nowych możliwości i nisz rynkowych.
Pomimo ogólnego spowolnienia, porty bałtyckie rozwijają się w stałym tempie. Algis Latakas (Port w Kłajpedzie) stwierdził, że choć litewski port doznał znacznego spadku obrotów w związku z sankcjami nałożonymi na Rosję i Białoruś (utrata ok. 13 mln ton od 2022 r.), to prace nad infrastrukturą idą pełną parą. W ciągu ostatnich 10 lat w rozwój infrastruktury portowej zainwestowano ponad 1,1 mld euro, a na horyzoncie pojawiają się kolejne projekty, takie jak rekonstrukcja falochronów i pogłębianie toru wodnego, rekonstrukcja nabrzeży czy projekt morskiego portu instalacyjnego. Wartość tej ostatniej inwestycji zegara się na około 27 mln euro, a jej zakończenie planowane jest na początek 2026 roku.
W przypadku Portu Gdynia, co przedstawił Michał Tuszyński (Port Gdynia), wpływ ostatnich trudności związanych z globalną pandemią i niepewnością geopolityczną nie był tak silny. Wzrost gospodarczy został utrzymany w stałym tempie, ale pojawiły się inne wyzwania. W przeciwieństwie do Kłajpedy, Gdynia ma znacznie mniejszą przestrzeń do zagospodarowania. Dlatego też kluczowe dla portu jest zapewnienie pełnej i całkowitej dostępności poprzez rozbudowę i poprawę połączeń z lądem. Dzięki temu Gdynia będzie mogła dalej rozwijać się jako platforma logistyczna i transportu multimodalnego. Niektóre z ostatnich projektów to pogłębienie toru podejściowego, ukończenie budowy nowego publicznego terminalu promowego oraz najbardziej ambitny - Port Zewnętrzny. Również w tym przypadku kluczem do sukcesu jest długoterminowe myślenie strategiczne i ekspansja.
Gdańsk również ma się całkiem dobrze. Malcolm Gregory (Baltic Hub), podczas prezentacji projektu rozbudowy T3, poruszył również kwestię kluczowej roli połączeń z lądem, w szczególności połączeń kolejowych. Bezpośrednim efektem niedawnej rozbudowy terminalu kolejowego był wzrost ruchu kolejowego o 25 procent w skali roku. A rozbudowa T3? Prace budowlane nad projektem o wartości 450 mln EUR rozpoczęły się w październiku 2022 r., a uruchomienie terminalu planowane jest na koniec 2024 r.
Patrząc na tempo i skalę inwestycji w niektórych portach, łatwo można zapomnieć, że projekty te, ze względu na swój długoterminowy charakter i ogromne koszty finansowe, obarczone są wieloma ryzykami, które należy dokładnie rozważyć. Przedstawiciele Portu Hamburg Marketing, Portów Szczecin-Świnoujście oraz ESPO akcentowali i analizowali szereg tych ryzyk, w tym nieznany na razie długoterminowy wpływ inflacji, wyzwania związane z przestrzeganiem przepisów środowiskowych, a także dobre zrozumienie zawiłości funkcjonowania portów przez nie tylko lobbystów, ale i decydentów.
Hakerzy kontra porty i nie tylko
Jednym z czasem pomijanych, a coraz ważniejszych trendów wpływających na działalność portów jest kwestia cyberbezpieczeństwa. Co nie stanowiło zaskoczenia, Andrzej Gab (EY) sklasyfikował porty jako wysoce atrakcyjne cele ze względu na ich wyjątkowo połączony charakter, zawsze w kontakcie z ciągle zmieniającymi się stronami o zróżnicowanych standardach bezpieczeństwa. Dlatego porty są jedną z "najlepszych", najbardziej predystynowanych części łańcucha logistycznego do jak najszybszego wdrożenia i monitorowania cyberbezpieczeństwa, zwłaszcza biorąc pod uwagę, jak wyrafinowani stają się cyberprzestępcy. I jakie koszty przynoszą błędy w tym zakresie.
Na szczęście postęp informatyki, to nie tylko zagrożenia, co wyraźnie obrazuje Karno Tenovuo (Awake.AI). Jego firma jest liderem w zakresie wszelkiego rodzaju narzędzi, w tym do przewidywania ETA/ETD, monitorowania i śledzenia placów portowych oraz rozwiązań do symulacji pilotażu.
Morski wiatr to energia ...i wyzwanie dla portów
Morska energetyka wiatrowa - wielka szansa, ale i poważne wyzwanie
Nie ma wątpliwości, że branża morskiej energii wiatrowej stanowi jedną z największych szans dla portów w ostatnich latach. Obecna moc morskich farm wiatrowych w Europie wynosi 30 GW, co stanowi 3 procenty zapotrzebowania na energię elektryczną. Jednak słuchając Małgorzaty Bartosik (Wind Europe) szybko okazało się, że rządy chcą więcej. W planach jest zwiększenie do 2030 roku mocy na Morzu Północnym do 76 GW i 20 GW na Bałtyku. To bezprecedensowy wzrost i wielkie wyzwanie dla branży portowej, która jest kluczowa dla zaspokojenia tych poziomów zapotrzebowania.
Jakub Budzyński (Polskie Towarzystwo Morskiej Energetyki Wiatrowej - PTMEW) zaoferował więcej przemyśleń na ten temat, zgadzając się, że istnieje bardzo realne i wysokie ryzyko, że porty staną się wąskim gardłem w procesie rozwoju morskich farm wiatrowych. Rozbieżność pomiędzy popytem a podażą jest ogromna.
Obsługa ładunków związanych z morską energią wiatrową (takich jak łopaty, turbiny i wieże) jest ogromnym wyzwaniem logistycznym, podobnie jak wymagana przestrzeń magazynowa, która jak na razie jest niewystarczająca. Wzrost mocy morskiej energetyki wiatrowej musi iść w parze ze zwiększoną zdolnością przeładunkową portów, jeśli sektor ma w pełni czerpać korzyści związane z tymi projektami.
Jesper Bank (z portu Esbjerg, który jest uważany za siedzibę największego portu instalacyjnego offshore wind w Europie) scharakteryzował rynek morskiej energetyki wiatrowej jako wciąż w dużej mierze niedojrzały, napędzany ciągłym postępem technologicznym. Ten ciągle zmieniający się krajobraz, wraz z brakiem jasnych standardów lub list kontrolnych zapewniających sukces projektu związanego z morską energią wiatrową z perspektywy portów, może prowadzić do przyszłych niepowodzeń. Dlatego też współpraca i otwarty dialog pomiędzy różnymi zainteresowanymi stronami będzie zdecydowanym wymogiem.
rel (Actia Forum)
USD
EUR
CHF
GBP