NIK skontrolował wydatkowanie funduszy PO RYBY 2014-2020

Przewlekłość w rozpatrywaniu wniosków o dofinansowanie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz urzędy marszałkowskie i nierównomierne wykorzystanie limitów w poszczególnych działaniach. To dwa najważniejsze problemy, które kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli wskazali podczas analizy wykorzystania unijnych z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego na lata 2014-2020.

Zdaniem kontrolerów tylko dzięki skutecznemu monitoringowi wydatków udało się zapobiec utracie części dofinansowania.

W ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Polsce przyznano 531 mln euro z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, co razem z wkładem z budżetu krajowego (ok. 179 mln euro) dało kwotę ponad 2,8 mld zł. To czwarta co do kolejności największa pula środków na ten cel w UE ( większe pieniądze na ten cel otrzymała tylko Hiszpania, Francja i Włosi). Program jest realizowany w ramach sześciu priorytetów oraz pomocy technicznej.

Jak czytamy w raporcie jednym z największych problemów było nierównomierne wykorzystywanie środków finansowych w poszczególnych priorytetach.

Na szczęście funkcjonujący w ramach programu monitoring przyczynił się do odpowiednio wczesnego zidentyfikowania zagrożenia i podjęcia działań naprawczych. W 2019 r. wykonanie zasady n+3 obciążone było ryzykiem, gdyż do sierpnia tego roku wydatkowano tylko 45,9 proc. limitu środków finansowych. Jednakże usprawniono obsługę wniosków o dofinansowanie, a także przyspieszono składanie wniosków o płatność przez beneficjentów - dzięki temu zawarto 221 aneksów do umów dotyczących zmian harmonogramów wydatków.

Kolejnym poważnym problemem dotyczącym wykorzystania funduszy była przewlekłość w przyjmowaniu i rozliczaniu wniosków.

NIK zwraca uwagę na znaczący odsetek wniosków odrzuconych i wycofanych. Na koniec czerwca 2019 r. było to blisko 1200 wniosków na łączną kwotę pół miliarda złotych, co stanowiło ponad 14 proc. wszystkich złożonych wniosków i 18 proc. kwot objętych tymi wnioskami. Przyczynami odrzucenia wniosków były głównie: niespełnienie warunków przyznania pomocy oraz nieuzupełnienie dokumentów przez wnioskodawców pomimo wezwań (wycofanie wniosku następowało często w związku z wezwaniem do uzupełnienia dokumentacji). Rozpatrywanie wniosków, które następnie odrzucono oraz wycofano, generowało znaczny nakład pracy i miało wpływ na sprawność obsługi Programu.

Wnioski

W związku z wynikami kontroli i wdrażaniem do 2023 r. Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze 2014-2020 oraz wobec perspektywy programowo-finansowej UE na lata 2021-2027, Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje:

Do Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej o

- wzmocnienie nadzoru nad instytucjami pośredniczącymi w zakresie rozpatrywania wniosków o dofinansowanie w terminie określonym w ustawie o EFMR w celu zapewnienia efektywności wdrażania środków Programu;
- podjęcie działań na rzecz zwiększenia wydatkowania środków o niskim stopniu wykorzystania limitu w ramach działań PO RYBY 2014-2020, z uwzględnieniem Priorytetu 6;
- przeprowadzenie, z udziałem instytucji pośredniczących, skutecznych działań informacyjno-promocyjnych w celu poprawy jakości dokumentacji składanej przez beneficjentów Programu.

Do Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o

- podjęcie działań na rzecz usprawnienia wdrażania działań PO RYBY 2014-2020, w tym wzmocnienia nadzoru w celu terminowego rozpatrzenia wniosków o dofinansowanie. Ma to być możliwe przez utrzymanie potencjału pracowników specjalizujących się w obsłudze PO RYBY 2014-2020 z uwzględnieniem systemu szkoleń dla zapewnienia ich zastępowalności oraz zintensyfikowanie szkoleń z udziałem podmiotów świadczących usługi doradcze dla beneficjentów Programu w celu zminimalizowania niepoprawnie składanych wniosków o dofinansowanie.

Tekst i fot.: Hubert Bierndgarski