Będzie nowelizacja ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza

Ministerstwo Infrastruktury planuje nowelizację ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki. Nowe regulacje, wdrażające przepisy unijne, mają dotyczyć m.in.  systemu monitorowania emisji dodatkowych gazów cieplarnianych oraz uszczelnienia systemu gospodarowania odpadami ze statków.

W poniedziałek w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano informację o pracach nad projektem ustawy o zmianie ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki oraz niektórych innych ustaw.

Podstawowym celem projektu jest „zharmonizowanie przepisów prawa krajowego z prawem UE i wyraźne wskazanie w prawie krajowym kompetencji poszczególnych organów odpowiedzialnych za egzekwowanie obowiązków”, nałożonych przepisami krajowymi i unijnymi.

Chodzi o regulacje wprowadzone, od 1 stycznia 2024 r., rozporządzeniem PE i Rady (UE) 2023/957 dot. włączenia transportu morskiego do unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji dodatkowych gazów cieplarnianych i emisji z dodatkowych typów statków, a także rozporządzeniem „FuelEU Maritime”, również z roku 2023, w sprawie stosowania paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w transporcie morskim (te przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2025 r.).

Przygotowywany przez ministerstwo infrastruktury projekt nowelizacji ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza odnosi się też do ustawy Prawo ochrony środowiska (z 2001 r.) oraz ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (2009 r.)

Przepisy obejmują kwestie związane z: systemem monitorowania emisji gazów cieplarnianych ze statków zawijających do portów na terenie UE, generowaniem popytu na paliwa odnawialne i niskoemisyjne w transporcie morskim, wprowadzeniem obowiązku korzystania z zasilania energią elektryczną z lądu lub korzystania z technologii bezemisyjnej w portach UE.

Nowelizacja ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza określa m.in. że za koordynację działań związanych z zamiarem przyłączenia się statku do zasilania energią elektryczną z lądu oraz rejestrowanie w bazie danych FuelEU wyjątków z tym związanych odpowiada terenowa administracja morska, tj. dyrektorzy urzędów morskich.

Zadania związane z monitorowaniem emisji realizować będą niezależni weryfikatorzy akredytowani przez Polskie Centrum Akredytacji, natomiast zadania w zakresie rozliczania emisji realizował będzie, podobnie jak w odniesieniu do sektora transportu lotniczego, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE).

Zapowiadane rozwiązania przewidują, że „KOBiZE będzie realizował zadania związane z weryfikacją obliczeń dotyczących emisji gazów cieplarnianych ze statków oraz z nakładaniem i egzekwowaniem kar za deficyt zgodności z rozporządzeniem”. Projekt zakłada też „uzupełnienie katalogu kar za naruszenia przepisów w zakresie FuelEU Maritime”

Nowelizacja UOZZMPS ma zapewnić „wiarygodny system monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji gazów cieplarnianych”, który będzie podstawą do rozliczeń systemie ETS UE. Transport morski został włączony do unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych od 2024 r. Projektodawcy ustawy przypominają, że rozporządzenie PE 2023/957 zmieniło przepisy z 2015 r., wprowadzając wymóg monitorowania emisji dodatkowych rodzajów gazów cieplarnianych.

Dotychczas monitoring obejmował tylko dwutlenek węgla, teraz - także metan i podtlenek azotu. Ponadto wprowadzono obowiązek kontrolowania dodatkowych typów statków: drobnicowców i statków offshore o pojemności brutto od 400 do 5 tys. jednostek oraz statków offshore o pojemności brutto powyżej 5 tys. jednostek.

Nowelizacja przewiduje również „doprecyzowanie przepisów krajowych w zakresie gospodarowania odpadami ze statków zarówno po stronie podmiotów zarządzających portami lub przystaniami morskimi, jak i administracji morskiej Rzeczypospolitej Polskiej”. Chodzi o Ustawę o portowych urządzeniach do odbioru odpadów ze statków (2022 r.) oraz Ustawę z 2018 r. o rejestracji jachtów i innych jednostek pływających o długości do 24 m.

W nowej ustawie doprecyzowana ma zostać m.in. kwestia udzielania przez urzędy morskie „zwolnień z obowiązku wcześniejszego informowania o odpadach ze statku na statku, każdorazowego zdawania odpadów ze statków przed wypłynięciem z portu lub przystani morskiej oraz każdorazowego wnoszenia opłat pośredniej”. Uszczegółowiona ma zostać również kwestia tzw. „dostatecznej pojemności magazynowania” w kontekście gospodarowania odpadami przez statki.

Projektodawcy ustawy zwracają uwagę również na potrzebę „uszczelnienia systemu gospodarowania odpadami ze statków. Proponują zmianę przepisów, której "głównym założeniem jest ograniczenie możliwości zawierania przez armatorów umów w zakresie usług odbioru odpadów ze statków z firmami zewnętrznymi, które nie są włączone w portowe plany gospodarowania odpadami”.

Takie usługi będą mogły świadczyć tylko firmy posiadające „stosowne upoważnienia od zarządów portów”. Umożliwi to skuteczniejsze kontrole realizacji obowiązków wynikających z ustawy.

Za przygotowanie projektu ustawy o zmianie UOZZMPS odpowiada sekretarz stanu w ministerstwie infrastruktury Arkadiusz Marchewka. W informacji KPRM wskazano, że projekt nowelizacji ma trafić pod obrady Rady Ministrów w IV kw. br.