UWAGA: Podwyższenie kar za wykroczenia karno-skarbowe-projekt

Aktualnie w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. Projekt wprowadza zmiany w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 722, z późn. zm.).

Głównym założeniem projektu jest wyeliminowanie nieprawidłowości w obszarze opodatkowania akcyzą wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych, poprzez uszczelnienie obrotu tymi wyrobami. Projekt ustawy dodatkowo implementuje postanowienia dyrektywy Rady (UE) 2019/475 z dnia 18 lutego 2019 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE i 2008/118/WE w odniesieniu do włączenia włoskiej gminy Campione d’Italia oraz włoskich wód jeziora Lugano do obszaru celnego Unii i do terytorialnego zakresu stosowania dyrektywy 2008/118/WE (Dz. Urz. UE L 83 z 25.03.2019, str. 42) (dalej „dyrektywa Rady (UE) 2019/475”).

Projekt zakłada także, trochę „przy okazji”, zmiany w kodeksie karno-skarbowym, w tym podwyższenie mandatów za wykroczenia skarbowe, co z kolei będzie miało bardzo daleko idące implikacje finansowe dla wielu polskich podatników.

Aktualne regulacje

Zgodnie z art. 53 § 3 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy, dalej: k.k.s., „wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.” Brzmienie przepisu wskazuje na jedno z kryteriów decydujących o kwalifikacji danego czynu jako wykroczenie skarbowe, którym jest rodzaj grożącej kary. Wskazać należy, iż wykrocznie skarbowe jest zagrożone wyłącznie grzywną. Wykroczenia skarbowe podlegają karze grzywny, która jest określana kwotowo. Jej wysokość waha się w granicach od 1/10 do 1/20 wielkości aktualnego minimalnego wynagrodzenia, chyba że Kodeks karny skarbowy stanowi inaczej.

Aktualnie mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (art. 48 § 2 k.k.s.). Natomiast kara grzywny w postaci wyroku nakazowego może wynosić maksymalnie dziesięciokrotność minimalnej należności za pracę. Minimalne wynagrodzenie ma w Kodeksie karnym skarbowym różnorodne znaczenie prawne. Jednakże zgodnie z art. 53 § 3 k.k.s. wskaźnik ten jest również ustawowym kryterium rozdziału przestępstw od wykroczeń skarbowych polegających na uszczupleniu należności publicznoprawnej lub istotą których są dobra lub prawa o określonej wartości. Wskaźnik minimalnego wynagrodzenia za pracę jest czynnikiem zmiennym, a zatem w praktyce ulega on corocznemu wzrostowi. Czynnikiem mającym wpływ na wysokość kary grzywny stanowi dochód uzyskiwany przez podatnika, jego możliwości zarobkowe, stosunki majątkowe i rodzinne.

Kary w projektowanych przepisach

W rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw zaproponowano zmianę treści art. 48 § 2 k.k.s. zgodnie z projektem „mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.”

Ustawodawca proponuje podniesienie wysokości górnej granicy kary grzywny orzekanej w postępowaniu mandatowym. W uzasadnieniu do projektu ustawy podniesiono, iż jest to realizacja postulatów praktyki, która dostrzega konieczność objęcia tym postępowaniem szerszego zakresu czynów zabronionych kwalifikowanych jako wykroczenie skarbowe. Zmiana ta powinna również posłużyć odciążeniu sądów w sprawach o wykroczenia skarbowe, gdy weźmie się pod uwagę, że brak możliwości zastosowania adekwatnej do czynu sankcji przez organ mandatowy skutkuje koniecznością występowania do sądu z aktem oskarżenia lub z wnioskiem o wyrażenie zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami najwyższy mandat karny w przypadku wykroczenia skarbowego może wynosi 5600 zł, tj. stanowił podwójną wysokość minimalnego wynagrodzenia. Według proponowanego przez rząd projektu kwota to wzrośnie do wysokości pięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia. W praktyce oznacza to wzrost kwoty mandatu karnego aż do 14000 zł.

W myśl kodeksu karnego skarbowego, karę grzywny w drodze mandatu karnego można nałożyć jedynie, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości i nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej. Aktualna propozycja podwyższenia górnej granicy kary grzywny orzekanej w postępowaniu mandatowym jest uzasadniana właśnie chęcią stosowania wyższej kary bez konieczności występowania do sądu z aktem oskarżenia lub z wnioskiem o wyrażenie zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej.

Na kanwie ww. „pomysłów” rządowych warto zapoznać się z naszymi dwoma wcześniejszymi publikacjami, które w naszej ocenie doskonale odwiedzają faktyczne rządowe
plany względem polskich podatników:

1. UWAGA: karalność za przestępstwa karnoskarbowe bez przedawnienia? - projekt przepisów

2. Marynarze rozliczający się z ulgą abolicyjną są „oszustami podatkowymi”?!– niepokojąca praktyka organów skarbowych

Wnioski

Podsumowując wskazać należy, iż podjęcie próby odciążenia sądów w sprawach o wykroczenia skarbowe jest w swej istocie pomysłem rozsądnym. Jednakże w praktyce możliwość nałożenia na podatnika mandatu karnego w wysokości nieprzekraczającej pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia może stanowić pole do bardzo wielu nadużyć.

Podatnicy będą musieli borykać się z wieloma próbami nałożenia przez urzędników, którzy sami w praktyce pozostają bezkarni, kar w wyższym wymiarze za drobne uchybienia, stanowiące wykroczenia skarbowe.

Dodatkowo wyższa sankcja karna może skłonić administrację skarbową do częstszego nakładania mandatów karnych, korzystania z szybszych procedur i rezygnacji z występowania do sądów z aktem oskarżenia.