Spółki komandytowe w 2021: ważne zmiany w prawie podatkowym

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw budzi spore emocje.

Jakkolwiek wciąż trwają prace nad ustawą to zgodnie z planem powinna ona obowiązywać już za trzy miesiące. Planowaną datą wejścia ustawy w życie jest 01 stycznia 2021 roku. W dniu 28 września 2020 roku Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, przedłożony przez ministra finansów. W przypadku uchwalenia ustawy, podatnicy nie będą mieli zbyt wiele czasu na dostosowanie się do nowych przepisów. Ustawa przewiduje przy tym zmiany obejmujące liczne grupy podatników, w tym szczególnie istotne zmiany obejmą spółki komandytowe.

Zgodnie z informacją udostępnioną na stronie internetowej spółce komandytowej nadany zostanie status podatnika podatku dochodowego. Zdaniem Rządu ma to służyć uszczelnieniu systemu podatkowego "w odpowiedzi na tworzone przez podatników struktury optymalizacyjne z wykorzystaniem spółek komandytowych”.

Zachęcamy do zapoznania się z planowanymi zmianami zarówno osoby prowadzące, jak i zamierzające prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki komandytowej. To ostatni dzwonek, aby przygotować spółkę na zmiany.

Spółka komandytowa podatnikiem CIT

Projekt przewiduje, że spółka komandytowa stanie się podatnikiem CIT. W konsekwencji przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mają mieć zastosowanie także do spółek komandytowych, a spółki komandytowe od 2021 roku będą zobowiązane do zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych.

Oznacza to, że spółka komandytowa będzie opodatkowana tak jak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czy spółki komandytowo – akcyjne. Dochody spółki będą opodatkowane zgodnie ze stawką w wysokości 19% albo według stawki preferencyjnej w wysokości 9%. Ze stawki preferencyjnej będą mogły skorzystać te spółki, których przychody nie przekroczą 2 mln euro.

Projekt ustawy przewiduje właśnie podwyższenie limitu przychodów z bieżącego roku podatkowego z 1,2 mln euro do 2 mln euro uprawniających do korzystania z obniżonej 9 proc. stawki podatku CIT.

Opodatkowanie wspólników

Pomimo, iż sama spółka zostanie opodatkowana CIT to opodatkowaniu będą podlegały również zyski spółki wypłacane wspólnikom. Opodatkowanie wspólników będzie różne w zależności od roli wspólnika w spółce komandytowej.

Opodatkowany komandytariusz będzie mógł skorzystać ze zwolnienia. Zwolnieniu od opodatkowania będą podlegały kwoty stanowiące 50% przychodów uzyskanych przez komandytariusza z tytułu udziału w zyskach w spółce komandytowej nie więcej jednak niż 60 000 zł (takich przychodów uzyskanych w roku podatkowym odrębnie z tytułu udziału w zyskach w każdej takiej spółce komandytowej, w której podatnik jest komandytariuszem).

Zwolnienie nie będzie jednak miało zastosowania do wszystkich komandytariuszy i nie obejmie komandytariuszy – mówiąc skrótowo – związanych z komplementariuszem będącym osobą prawną.

Zwolnienie nie będzie miało zastosowania do komandytariusza, który:
1) posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej lub
2) jest członkiem zarządu:
a) spółki posiadającej osobowość prawną lub spółki kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
b) spółki posiadającej bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
3) jest podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 z członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki posiadającej bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej.

Zwolnienie nie obejmie zatem sytuacji, gdy komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a komandytariuszem – wspólnik lub członek zarządu komplementariusza.

Co ciekawe, w uzasadnieniu projektu ustawy, spółki z o.o. spółki komandytowe zostały przedstawione jako niedozwolony zabieg optymalizacji podatkowej, podczas gdy z doświadczenia Kancelarii wynika, iż wybór takiej formy prowadzenia działalności gospodarczej wynika w dużej mierze ze sposobu ukształtowania podziału ról wspólników i ich odpowiedzialności. W praktyce dochód komandytariusza będzie często podlegał dwukrotnemu opodatkowaniu.

Korzystniej przedstawia się kwestia opodatkowania komplementariusza, która ma kształtować się podobnie do sytuacji komplementariusza w spółce komandytowo – akcyjnej.

Komplementariusz będzie mógł pomniejszyć podatek z tytułu udziału w zyskach spółki o kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku tej spółki i podatku należnego od dochodu tej spółki, przy czym kwota pomniejszenia nie może przekroczyć kwoty obliczonego podatku. Komplementariusz będzie mógł zatem odliczyć od podatku kwotę podatku zapłaconego przez spółkę komandytową proporcjonalnie do zysku komplementariusza. W przypadku komplementariusza, możemy zatem mówić o jednokrotnym opodatkowaniu.

Komplementariusz spółki komandytowej będący podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych będzie mógł obniżyć przychód o nieodliczoną przed dniem, w którym spółka komandytowa stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, stratę w takiej części, w jakiej pozostawały przychody takiego podatnika z udziału w spółce komandytowej w poszczególnych latach podatkowych w ogólnej kwocie jego przychodów  o ile strata ta nie może zostać odliczona zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 7 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ze źródła przychodów, z którego została poniesiona.

Komplementariusz spółki komandytowej będący podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, który przed dniem 1 stycznia 2021 r. poniósł stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej, będzie mógł obniżyć przychód, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, o nieodliczoną przed dniem 1 stycznia 2021 r. stratę w takiej części, w jakiej pozostawały przychody takiego podatnika z udziału w spółce komandytowej w poszczególnych latach podatkowych w ogólnej kwocie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej – o ile strata ta nie może zostać odliczona zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ze źródła przychodów, z którego została poniesiona.

Ww. przepisy dotyczące odliczenia straty, nie będą miały jednak zastosowania do przychodu osiągniętego z udziału w zysku spółki komandytowej utworzonej po dniu 31 grudnia 2020 roku.

Zamknięcie ksiąg rachunkowych

W przypadku spółek komandytowych, które uzyskają status podatnika podatku dochodowego oraz w zakresie uzyskanych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych przychodów i poniesionych kosztów z uczestnictwa w takiej spółce przepisy zmienionych ustaw w nowym brzmieniu będą stosowane począwszy od pierwszego dnia roku podatkowego takiej spółki rozpoczynającego się po dniu 31 grudnia 2020 roku.

Jeżeli przyjęty przez taką spółkę przed dniem 1 stycznia 2021 roku rok obrotowy jest inny niż kalendarzowy, spółka będzie obowiązana do zamknięcia z dniem 31 grudnia 2020 r. ksiąg rachunkowych. Należy mieć zatem na uwadze, że na wszystkie spółki komandytowe nałożony ma zostać obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych z dniem 31 grudnia 2020 roku.

Wartość aktywów spółki

Spółki komandytowe mają kontynuować dokonaną przed dniem, w którym stały się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, wycenę wartości podatkowej składników majątkowych, w szczególności w zakresie dotyczącym wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, przyjętej metody amortyzacji, stawek oraz okresu amortyzacji, a także wysokości odpisów amortyzacyjnych uprzednio dokonanych od tych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Unikanie opodatkowania

Projekt ustawy przewiduje ponadto, wyłączenie spod klauzuli unikania opodatkowania podatników podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie korzyści podatkowej polegającej na braku opodatkowania wypłaty zysku ze spółki komandytowej uzyskanego z działalności operacyjnej prowadzonej przez tę spółkę pod warunkiem, że działalność ta nie była sztuczna. Przepis ten będzie miał zastosowanie do korzyści podatkowej uzyskanej do dnia 31 grudnia 2020 roku.

Planowana w ustawie treść przepisu ma być następującej treści:
„Decyzji z zastosowaniem art. 119a Ordynacji podatkowej nie wydaje się podatnikowi podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie korzyści podatkowej polegającej na braku opodatkowania wypłaty zysku ze spółki komandytowej uzyskanego z działalności operacyjnej prowadzonej przez tę spółkę pod warunkiem, że działalność ta nie była sztuczna w rozumieniu art. 119c Ordynacji podatkowej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do korzyści podatkowej uzyskanej do dnia 31 grudnia 2020 r.
3. Do postępowań, o których mowa w art. 119a Ordynacji podatkowej, wszczętych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym”.

Trzeba przypomnieć, że w rozumieniu art. 119 c Ordynacji podatkowej sposób działania uznaje się za sztuczny, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Przy ocenie, czy sposób działania był sztuczny, należy wziąć pod uwagę w szczególności występowanie:
1) nieuzasadnionego dzielenia operacji lub
2) angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, lub
3) elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności, lub
4) elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących, lub
5) ryzyka ekonomicznego lub gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Stabilność sytuacji podatkowej

Pomysł opodatkowania CIT-em spółek komandytowych spotkał się z szeroką krytyką podczas konsultacji społecznych. Przykładowo, należy choćby wskazać na stanowisko Związku Pracodawców Business Center Club, w którym to „BCC zaznacza, że istnieje szereg różnorodnych czynników, uzasadniających prowadzenie działalności gospodarczej poprzez spółkę komandytowej. Podkreślić należy, iż ilość i waga argumentów prawnych za dokonywaniem operacji biznesowych w tej formie jest dużo większa w porównaniu do czynników wyłącznie podatkowych”.

Również Polska Izba Biznesu Wielkopolska Izba Gospodarcza wyjaśniała, iż „tysiące polskich małych i średnich przedsiębiorców, często firm rodzinnych, wybrało formę prawną spółki komandytowej jako optymalną dla swojej działalności. Spółka komandytowa daje bowiem możliwość oddzielenia majątku osobistego od majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, który to majątek, nawet przy zachowaniu najwyższych standardów w zakresie prowadzenia firmy, narażony jest na ryzyko biznesowe. Z drugiej strony, spółka komandytowa jako transparentna podatkowo, daje możliwość wypłaty zysków po jednokrotnym ich opodatkowaniu, tak jak w indywidualnej działalności gospodarczej czy spółce jawnej, co jest optymalnym rozwiązaniem dla tych przedsiębiorców, którzy utrzymują siebie i swoje rodziny z bieżąco wypracowywanych zysków.”

Niestety – nie tylko w tej kwestii – większość podniesionych w toku ekspresowych konsultacji społecznych uwag została uznana za „niezasadne” lub „nieuwzględnione”, a Ministerstwo Finansów konsekwentnie stoi na stanowisku, że „nadanie im (spółkom komandytowym) podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie podatku dochodowego ma zmniejszyć możliwość wykorzystywania tych spółek do unikania opodatkowania.”

Planowane zmiany, a przede wszystkim sposób ich wprowadzania stawiają pod znakiem zapytania stabilność i przewidywalność obowiązujących przepisów podatkowych. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy „w ciągu ostatnich lat spółka komandytowa stała się drugim najpopularniejszym typem spółki prawa handlowego, ustępując miejsca jedynie spółce z ograniczoną odpowiedzialnością”. Zmiany obejmujące tak dużą grupę polskich przedsiębiorców ujawniane są na niecałe cztery miesiące przed ich planowanym wejściem w życie, a termin na przeprowadzenie konsultacji społecznych uniemożliwia podmiotom biorącym w nich udział do wyrażenia pełnej opinii i dokonania analizy planowanych zmian. Jak wskazała choćby Krajowa rada Doradców Podatkowych „zaproponowany w niniejszej sprawie termin de facto dwóch dni roboczych nakazuje wątpić w prawdziwość intencji Ministerstwa Finansów do zapoznania się z rzetelnymi i skrupulatnymi opiniami podmiotów uczestniczących w procesie konsultowania projektu ustawy. Podkreślamy przy tym, że pismo przewodnie datowane na 15 września br. otrzymaliśmy 16 września, zaś z projektem ustawy mogliśmy się zapoznać dopiero 17 września, gdyż w momencie przesłania pisma przewodniego - wbrew zapewnieniom – projekt wraz z uzasadnieniem i OSR nie został jeszcze udostępniony na Stronie Internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji.”

Wnioski

W ocenie Kancelarii taki sposób wprowadzania fundamentalnych zmian w przepisach podatkowych może mieć odzwierciedlenie w ilości podejmowanych w Polsce inwestycji. Nie można pominąć, iż inwestorzy podejmując działania uwzględniają stabilność przepisów i warunków prowadzenia działalności.