Czy Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. faktycznie pomoże przedsiębiorcom?

Na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 roku o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 uregulowano zasady udzielania pomocy przedsiębiorcom przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. Z założenia wsparcie to, jako skierowane do małych i średnich przedsiębiorców, ma pomóc tym podmiotom, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej na skutek pandemii COVID – 19.

W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej zarówno ogólnym zasadom udzielenia wsparcia, jak i poszczególnym formom pomocy w oparciu m.in. o analizę dokumentów, które przedsiębiorcy będą zobowiązani załączać do wniosku oraz wzorów umów o udzielenie wsparcia.

KTO MOŻE UZYSKAĆ POMOC?

a) Przesłanki pozytywne

Wsparcie finansowe z ARP S.A. może być udzielone przedsiębiorcy prowadzący działalność od minimum 12 miesięcy, który znalazł się w trudnej sytuacji finansowej wynikającej z wprowadzonych na podstawie odrębnych przepisów zakazów oraz ograniczeń w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz rozprzestrzeniania się choroby wywołanej tym wirusem (COVID-19), będącego:
a) osobą fizyczną;
b) osobą prawną;
c) jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej;
d) wspólnikiem spółki cywilnej w zakresie wykonywania działalności gospodarczej.

Co istotne, pomoc skierowana jest do firm z obszaru małych i średnich przedsiębiorstw. Zarówno sama Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., jak i treść ustawy nie rozstrzyga, czy pomoc będzie kierowana jedynie do małych i średnich przedsiębiorców, zgodnie z definicją z ustawy – Prawo przedsiębiorców czy też do kategorii małych i średnich przedsiębiorstw wynikającej z załącznika nr 1 do Rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 roku, w którą wchodzą także mikroprzedsiębiorcy (zatrudniający średniorocznie mniej niż 10 pracowników). Faktem jest, że w obu tych aktach definicje poszczególnych rodzajów przedsiębiorców są w zasadzie identyczne, jednakowoż akt unijny ustanawia zbiorczą kategorię małych i średnich przedsiębiorstw, do której zalicza także mikroprzedsiębiorców.

W obu aktach ustalono następujące definicje tych pojęć:

1) mały przedsiębiorca, to przedsiębiorca, który:
a) zatrudnia średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 10 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec roku nie przekraczający równowartości w złotych 10 mln euro.

2) średni przedsiębiorca, to przedsiębiroca, który w ostatnich dwóch latach obrotowych:
a) zatrudnia średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 50 mln euro lub sumyaktywów jego bilansu sporządzonego na koniec roku nie przekraczający równowartości w złotych 43 mln euro.
3) mikroprzedsiębiorca, a więc przedsiębiorca, który:
a) zatrudnia średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec roku nieprzekraczający równowartości w złotych 2 mln euro.

Jednocześnie, prezes ARP S.A. wskazał, że przedsiębiorcy, którzy chcą skorzystać ze wsparcia, muszą uzyskać przychód za ostatni okres obrachunkowy na poziomie minimum 4 mln złotych, co pozwalałoby na uznanie, że mając na uwadze obecny kurs waluty euro, pomoc uzyskać mogą także mikroprzedsiębiorcy, którzy przekroczyli ten próg.

Co istotne, w formularzu wniosku pod uwagę będą brane dwa ostatnie lata tj. okres 2018 – 2019 – koniecznym będzie wykazanie przychodu, zysku ze sprzedaży oraz wyniku z działalności amortyzacyjnej w tym okresie.

Warunkiem uzyskania pomocy jest wykazanie dodatniego wyniku netto oraz dodatniego wskaźnika EBITDA (suma wyniku operacyjnego oraz amortyzacji) w ostatnim roku.

Jednocześnie, pomoc skierowana jest do przedsiębiorcy prowadzącego pełną księgowość (księgi rachunkowe), a więc najbardziej rozbudowaną formę ewidencji przychodów przedsiębiorstwa. Przypomnieć należy, że ustawa o rachunkowości wprowadza obowiązek prowadzenia rozliczeń w ten sposób przez takie podmioty, jak np. spółki: komandytowe, komandytowo-akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne czy osoby fizyczne, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro.

Trudna sytuacja finansowa, która stanowi warunek uzyskania pomocy przez przedsiębiorcy rozumiana jest jako spadek obrotów gospodarczych w myśl ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID- 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Niestety, jednak już na tym etapie w ustawie z dnia 16 kwietnia 2020 roku znajduje się błąd, bowiem odwołuje się do art. 15g ustawy z dnia 2 marca 2020 roku, którego… nie ma.

Definicja spadku obrotów gospodarczych w artykule o tym numerze znajduje się bowiem w ustawie z dnia 31 marca 2020 roku, zwanej Tarczą Antykryzysową. Tamże spadek obrotów gospodarczych rozumiany jest jako spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

1) nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych;
2) nie mniej niż o 25% obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego.
Wskazać jednak należy, że ten błąd legislacyjny może powodować wiele wątpliwości zarówno na etapie składania wniosku o udzielenie pomocy, jak i jego rozpatrywania przez instytucję, mimo iż w dokumentach przygotowanych przez ARP S.A. wskazuje się na tę właśnie definicję.

b) Przesłanki negatywne.

Co istotne, wsparcie nie przysługuje tym przedsiębiorcom, wobec których ogłoszono upadłość oraz przedsiębiorców, wobec których otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne. W przypadku przedsiębiorców, względem których złożono wnioski w ww. postępowaniach, do czasu ich prawomocnego rozpatrzenia procedura udzielenia wsparcia określona w ustawie ulega zawieszeniu.

Należy mieć przy tym na uwadze, że obecnie na podstawie ustawy z 16 kwietnia 2020 roku – Tarcza Antykryzysowa 2.0. wstrzymany został bieg terminów do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości dłużnika powstała w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a stan niewypłacalności powstał z powodu COVID-19, przy czym domniemywa się, że jeśli stan niewypłacalności powstał w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, to przyczyną jego zaistnienia było COVID – 19.

Oznacza to, że zaistnienie w tym okresie niewypłacalności przedsiębiorcy pozwalać będzie na skorzystanie ze wsparcia z ARP S.A., bowiem do czasu ustania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii wniosek o ogłoszenie upadłości nie musi zostać złożony bez żadnych konsekwencji po stronie przedsiębiorcy – istnieje jednak ryzyko złożenia tego rodzaju wniosku przez wierzyciela po uzyskaniu wsparcia co np. w przypadku umowy leasingu operacyjnego skutkuje wypowiedzeniem umowy przez finansującego ze skutkiem natychmiastowym.

Wsparcia nie uzyskają jednakże podmioty, które już wniosek złożyły bądź wobec których ogłoszono upadłość.

Jednocześnie, o wsparcie nie będą mogli się ubiegać ci z przedsiębiorców, których trudna sytuacja finansowa, a więc spadek obrotów gospodarczych w rozmiarze określonym w ustawie, nie jest następstwem pandemii COVID – 19. Wydaje się jednak, że wykazanie spadku obrotów gospodarczych w okresie wskazanym w ustawie poprzez załączony do wniosku rachunek zysków i strat za ostatnie 2 miesiące, a więc de facto na początku 2020 roku, jak i dokumentów finansowych za rok ubiegły jest wystarczającym do przyjęcia, że trudna sytuacja finansowa wynikła z panującej pandemii COVID – 19.

FORMY I SPOSÓB UDZIELENIA POMOCY

Ustawodawca przewidział, że wsparcie może przyjąć jedną z poniższych form:
a) pożyczka;
b) gwarancja;
c) poręczenie;
d) leasing;
e) inne instrumenty związane z finansowaniem prowadzonej działalności gospodarczej na warunkach rynkowych;
f) inne finansowe zwrotne instrumenty dłużne.

Już teraz jednak zapowiedziano, że w ramach Tarczy Antykryzysowej ARP S.A. oferować będzie trzy następujące formy wsparcia:
a) leasing operacyjny z karencją w spłacie dla sektora transportu drogowego;
b) pożyczka obrotowa na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym;
c) pożyczka obrotowa finansująca wypłatę wynagrodzeń.

Wsparcie udzielane będzie dla celów przeciwdziałania skutkom gospodarczym COVID-19 poprzez zapewnienie beneficjentowi płynności finansowej przez okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz przez dalszy okres 12 miesięcy, następujący po odwołaniu tego stanu do czasu ustania negatywnych skutków ekonomicznych dla przedsiębiorców, przy czym cel ten musi zostać skonkretyzowany w umowie pomiędzy przedsiębiorcą a instytucją. Co istotne, udzielone wsparcie nie może być przeznaczone na regulowanie zobowiązań beneficjenta wobec podmiotów dominujących i zależnych w rozumieniu w myśl Kodeksu Spółek Handlowych, wspólników, akcjonariuszy, członków rodziny oraz osób bliskich beneficjentów.

Wsparcie udzielane jest w sposób sukcesywny, np. przez wypłatę poszczególnych transz pożyczki, za wyjątkiem form koniecznych, których istota przemawia za jednorazowym wsparciem np. leasing. Wysokość wsparcia będzie ustalana indywidualna, uzależniona od faktycznych skutków finansowych, jakie przedsiębiorca poniósł na skutek ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, jak również skali prowadzonej działalności.

Do uzyskania pomocy koniecznym jest złożenie przez przedsiębiorcę stosownego wniosku wraz z oświadczeniem potwierdzającym trudną sytuację finansową złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń oraz informacją zawierającą opis planowanych działań mających na celu ustabilizowanie sytuacji ekonomicznej. Składając wniosek, przedsiębiorca wyraża zgodę na pozyskanie przez instytucję danych dotyczących sytuacji finansowej przedsiębiorcy ubiegającego się o wsparcie, w szczególności pochodzących z Krajowego Rejestru Sądowego oraz organów administracji skarbowej.

Wniosek o uzyskanie jednej z form wsparcia wprowadzonej w ramach Tarczy Antykryzysowej będzie mógł zostać złożony w formie elektronicznej za pośrednictwem Profilu Zaufanego na platformie EPUAP.

Wniosek będzie podlegał rozpoznaniu w terminie 14 dni od dnia jego złożenia – w przypadku jego niekompletności przedsiębiorca będzie uprawniony do uzupełnienia braków w terminie nie dłuższym niż 5 dni.

W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku Instytucja przystępuje niezwłocznie do zawarcia umowy wsparcia z beneficjentem, nie później niż w terminie 5 dni. Co istotne, umowa ta będzie zawierana pod warunkiem zawieszającym w postaci ustanowienia przez przedsiębiorcę wymaganych zabezpieczeń, co oznacza, że jeżeli tego rodzaju zabezpieczenie nie zostanie ustanowione, umowa zostaje uznana za niezawartą.

Co istotne, do elementów umowy zaliczać się będą obok ogólnych postanowień dotyczących rodzaju wsparcia, przeznaczenia udzielanej pomocy oraz zasad i terminów udzielania i zwrotu wsparcia, także zasady kontroli przedsiębiorcy przez instytucję oraz zasady raportowania sposobu korzystania ze środków przez przedsiębiorcę. Oznacza to, że sposób korzystania z udzielanego wsparcia, z uwagi na celowość udzielanej pomocy, musi być przejrzysty, co stanowić będzie przedmiot kontroli instytucji.

Niezależnie od rodzaju formy pomocy, o którą ubiega się przedsiębiorca, obok dokumentów dotyczących jedynie konkretnej formy wsparcia, do każdego wniosku o jej udzielenie koniecznym będzie załączenie następujących dokumentów w formie elektronicznej:

1) pełne sprawozdanie finansowe za rok 2018;
2) sprawozdanie z badania sprawozdania przez biegłego rewidenta (o ile jest sporządzane) za rok 2018;
3) bilans i rachunek zysków i strat za rok 2019 wstępny lub Pełne sprawozdanie finansowe za rok 2019;
4) bilans i rachunek zysków i strat lub sprawozdanie F-01/I-01 za ostatni kwartał;
5) informacja o zobowiązaniach finansowych bilansowych i pozabilansowych wraz z parametrami ich spłaty;
6) plan wpływów i wydatków w ciągu najbliższych 12 miesięcy – dokument te ma w sposób szczegółowy opisywać przewidywane ograniczenie działalności spowodowane epidemią koronawirusa, pokazujący spadek obrotów gospodarczych. Plan powinien zawierać:
a) opis planowanych przez przedsiębiorcę działań w celu ustabilizowania jego sytuacji ekonomicznej;
b) przedstawiać przepływy finansowe z uwzględnieniem zarówno przewidywanych wpływów tj. przychodów z bieżącej działalności, środków z tytułu uzyskanego wsparcia z innych instytucji (o ile takie wystąpią), jak i wydatków z podziałem na kategorie operacyjne i finansowe: wynagrodzenia, składki ZUS, podatki, usługi obce, koszty: dzierżawy, najmu, inne obciążenia stałe, opłaty, planowane spłaty leasingów finansowych, kredytów, pożyczek, innych zobowiązań finansowych;
c) zintegrowaną częścią „planu” jest rachunek zysków i strat/F01 za 2 miesiące roku bieżącego oraz za analogiczne 2 miesiące roku poprzedniego (dla celów porównawczych).
7) zaświadczenie ZUS, zaświadczenie US, ewentualnie oświadczenia przedsiębiorcy o braku zaległości lub ich stanie.

LEASING OPERACYJNY Z KARENCJĄ W SPŁACIE DLA SEKTORA TRANSPORTU DROGOWEGO

Ta forma wsparcia skierowana jest dla przedsiębiorców z sektora transportu drogowego, którzy korzystają już z pojazdów lub naczep nie starszych niż urządzenia 3-letnie o masie powyżej 3,5 tony na podstawie umowy leasingu zawartej z komercyjnymi spółkami i towarzystwami leasingowymi, w których wartość świadczenia jest wyrażona w walucie polskiej.

Leasing operacyjny udzielany przez ARP Leasing sp. z o.o. będzie przeznaczony na refinansowanie ww. umów. Wartość umów podlegających refinansowaniu nie może przekraczać łącznie 5 mln złotych netto względem jednego przedsiębiorcy.

Na podstawie umowy zawartej przez przedsiębiorcę z finansującym tj. ARP Leasing sp. z o.o. zobowiązuje się do nabycia od obecnego leasingodawcy określonego pojazdu i oddania tej rzeczy przedsiębiorcy tj. korzystającemu do używania przez czas oznaczony w umowie leasingu operacyjnego. W konsekwencji, przedsiębiorca nie będzie zobowiązany do uiszczania rat leasingowych komercyjnej spółce czy towarzystwu leasingowemu, ale bezpośrednio spółce ARP Leasing sp. z o.o., bowiem umowa ta ma zastąpić dotychczasową umowę leasingu.

Płatność rat leasingowych będzie dokonywana zgodnie z harmonogramem spłat.

Co istotne, umowa ta przewidywać będzie karencję w spłacie rat leasingowych na maksymalny okres 12 miesięcy, natomiast łączny okres finansowania wraz z okresem karencji wyniesie 6 lat. Po tym okresie pojazd winien zostać zwrócony do spółki ARP Leasing sp. z o.o. , jednakże przedsiębiorca będzie uprawniony do jego nabycia za cenę równą wartości początkowej pojazdu obniżonej o wysokość uiszczonych rat leasingowych.

Dodatkowo, przedsiębiorca będzie wolny od opłaty wstępnej oraz opłat manipulacyjnych, a ubezpieczenie OC/AC/NNW będzie tymczasowo finansowane przez ARP Leasing sp. z o.o., jednakże koszt składek zostanie doliczony do rat po rozpoczęciu miesięcznego harmonogramu spłat. Wskazać przy tym należy, że umowę ubezpieczenia zawierać będzie finansujący, więc niejasnym pozostaje, czy leasingobiorca będzie mógł samodzielnie zdecydować o wyborze oferty tego ubezpieczyciela, który będzie gotów zawrzeć najbardziej korzystną umowę ubezpieczenia (na ogół z najniższą składką) czy też zasady umowy ubezpieczenia oraz wybór zakładu ubezpieczeń będzie zależał od finansującego (co jest najbardziej prawdopodobne).

Umowa leasingu operacyjnego jest umową warunkową nie tylko w zakresie konieczności ustanowienia przez przedsiębiorcę określonego zabezpieczenia (jak w pozostałych formach wsparcia), ale wymaga także uprzedniego nabycia przez ARP Leasing sp. z o.o. pojazdu lub naczepy zgodnie z uzyskaną od dotychczasowego leasingodawcy promesą zawarcia z ARP Leasing sp. z o.o.

Trzeba mieć przy tym na uwadze, że ta forma wsparcia ma charakter umowy leasingu operacyjnego, co oznacza, że odpisów amortyzacyjnych dokonywać nie będzie przedsiębiorca, ale ARP Leasing sp. z o.o.

Umowa leasingu będzie oprocentowana stawką WIBOR 1M (na dzień 24 kwietnia 2020 roku stawka ta wynosi 0,65%), co oznacza, że oprocentowanie to nie będzie miało stałej wysokości, a przedsiębiorca będzie narażony na jego wahania. Ponadto, umowa zostanie obciążona marżą zgodną z siatką cen dla produktu, jednakże ani umowa, ani też ustawa nie wyjaśnia tego pojęcia.

Formą zabezpieczenia umowy leasingu operacyjnego będzie:
a) weksel własny in blanco z klauzulą bez protestu wraz z deklaracją wekslową;
b) oświadczenie o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 Kodeksu Postępowania Cywilnego;
c) inna, ustalona indywidualnie forma zabezpieczenia np. poręczenie głównych udziałówców przedsiębiorcy.

Należy wskazać, że wskazane formy zabezpieczenia pozwalają na stosunkowo łatwe uzyskanie zaspokojenia przez finansującego w razie niewykonywania przez przedsiębiorcę umowy w sposób należyty.

Warto pamiętać, że integralną część umowy leasingu operacyjnego stanowić będą ogólne warunki leasingu, w którym to dokumencie w sposób precyzyjny określone są prawa i obowiązki stron oraz zasady wykonywania umowy. Przedsiębiorcy powinni zwrócić uwagę na m.in.
a) możliwość podwyższenia wysokości rat leasingowych przez ARP Leasing sp. z o.o. w czasie trwania umowy,
b) obowiązek uiszczania rat nawet w przypadku powstania wady w przedmiocie umowy leasingu,
c) uprawnienie obciążania przedsiębiorcy dodatkową opłatą w wysokości marży i innych, bliżej nieokreślonych narzutów w związku z finansowaniem ubezpieczenia pojazdu,
d) brak uprawnienia przedsiębiorcy do wypowiedzenia umowy w całości bądź w części (możliwość złożenia wniosku o przedterminowe rozwiązanie za zgodą finansującego z jednoczesnym obowiązkiem uiszczenia opłaty manipulacyjnej ustalonej w sposób indywidualny),
e) możliwość wypowiedzenia umowy przez finansującego ze skutkiem natychmiastowym w przypadku prowadzenia egzekucji względem jakiegokolwiek składnika majątkowego przedsiębiorcy (nie tylko przedmiotu leasingu).

Jednocześnie przedsiębiorca będzie związany stawkami z tabeli opłat dodatkowych, stąd np. nawet zmiana statusu prawnego przedsiębiorcy, w tym zmiana osobowa wspólników będzie wiązała się z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 200,00 złotych.

Do wniosku o udzielenie leasingu operacyjnego, oprócz dokumentów finansowych, które muszą zostać załączone do wniosku niezależnie od formy wsparcia (o których mowa była powyżej), należy załączyć:
a) promesę leasingodawcy wskazującą wartość przedmiotu leasingu konieczną do spłacenia na rzecz leasingodawcy w celu zamknięcia dotychczasowej umowy leasingu;
b) dotychczasową umowę leasingu;
c) dowód rejestracyjny oraz kartę pojazdu leasingowanego pojazdu;
d) polisę ubezpieczeniową OC/AC przedmiotu leasingu.

POŻYCZKA OBROTOWA

Kolejną formą wsparcia jest pożyczka obrotowa, która może być udzielona:
a) celem finansowania deficytu w kapitale obrotowym, zwanym też kapitałem pracującym. Stanowi on różnicę pomiędzy majątkiem obrotowym (podlegający zużyciu bądź zamianie na środki finansowe w najbliższych 12 miesiącach) a bieżącymi zobowiązaniami.
b) celem finansowania wynagrodzeń pracowników.

Ze względu na tożsamość treści umów zawieranych w obu rodzajach pożyczki, będą one omówione łącznie ze wskazaniem na ewentualne różnice.

Pożyczka udzielana będzie na podstawie umowy, okres finansowania w przypadku umowy celem finansowania deficytu to 6 lat z okresem karencji do 15 miesięcy, natomiast w przypadku umowy celem finansowania wynagrodzeń pracowników to okres 2 lat z okresem karencji do 12 miesięcy. Wskazać jednak należy, że treści umowy nie wynika, aby umowa pożyczki została zawarta na czas określony konkretnym przedziałem czasu, ale będzie trwać do momentu wystąpienia wskazanego zdarzenia tj. całkowitej jej spłaty. Oznacza to, że po upływie okresu, w którym spłata miała zostać dokonana umowa nadal obowiązuje, pożyczkodawca jest uprawniony do pobierania odsetek za nieterminowy zwrot kwoty pożyczki, a pożyczkobiorca zobowiązany jest do przestrzegania zakazów wynikających z umowy np. w zakresie zakazu wypłaty dywidendy wspólnikom.

Pożyczka na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym udzielana jest w wysokości od 800 tyś. złotych do 5 mln złotych, natomiast pożyczka na finansowanie wynagrodzeń będzie udzielana w wysokości pozwalającej na pokrycie deficytu funduszu wynagrodzeń (nie określono granic wsparcia – kwota zostanie ustalona indywidualnie na podstawie potwierdzenia braku środków na wypłatę wynagrodzeń bądź analizy krótkiej płynności).

Wypłata pożyczki nastąpi w transzach, przy czym pierwsza transza zostanie wypłacona po ustanowieniu na rzecz pożyczkodawcy tj. ARP S.A. ustalonego zabezpieczenia. Pożyczka na finansowanie wynagrodzeń będzie przekazywana bezpośrednio na rachunki pracownicze albo na rachunek bieżący przedsiębiorcy z obowiązkiem udokumentowania celowości wydatkowania środków z pożyczki.

Za udzielenie pożyczki przedsiębiorca będzie zobowiązany ponieść koszt prowizji w wysokości 0,2% kwoty pożyczki – o wysokość prowizji pomniejszona zostanie pierwsza transza wypłacona na rzecz pożyczkobiorcy. Prowizja ta nie będzie pobierana, jeśli po rozpatrzeniu wniosku okaże się, że instytucja odmówi udzielenia pożyczki.

Pożyczka będzie, podobnie jak umowa leasingu operacyjnego, oprocentowana stawką WIBOR 1M, a także marżą odsetkową zgodnie z siatką marż zawartą w Podstawowych warunkach udzielania pożyczek dla małych i średnich przedsiębiorstw w ramach Tarczy Antykryzysowej.

Jednocześnie obok ww. odsetek o charakterze kapitałowym, pożyczkobiorca będzie zobowiązany do uiszczenia:
a) odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych w przypadku nieterminowej wpłaty – warto wskazać, że są to odsetki wyższe aniżeli odsetki ustawowe za opóźnienie, bowiem wynoszą od 2020 roku 11,5 % w stosunku rocznym (podczas gdy odsetki ustawowe za opóźnienie to 7%);
b) odsetek dodatkowych – naliczanych jako odsetki karne w przypadku opóźnienia w spłacie wymagalnych odsetek, jednakże naliczane są od bieżącego salda kapitału pożyczki w wysokości 0,5 punktu procentowego w stosunku rocznym za każdy dzień opóźnienia. Postanowienie to jest wysoce kontrowersyjne, bowiem w istocie stanowi obejście zasady anatocyzmu tj. naliczania odsetek od odsetek poprzez ustalenie podstawy wyliczenia ich wysokości w oparciu o saldo pożyczki, nie zaś zaległą kwotę odsetek, co w konsekwencji prowadzi do wyliczenia od wyższej podstawy aniżeli istniejąca faktycznie zaległość.

Pożyczka będzie spłacana zgodnie z harmonogramem spłat, po upływie okresu karencji. W czasie trwania umowy pożyczkobiorca zobowiązany jest do przekazywania zaświadczeń o braku zaległości w ZUS i US, kwartalnych dokumentów finansowych, rocznego sprawozdania finansowego oraz rocznego planu rzeczowo-finansowego. Jednocześnie pożyczkodawca może dokonywać kontroli wydatkowania kwoty pożyczki, w tym żądać udostępnienia historii rachunku bankowego oraz oryginalnej dokumentacji księgowej. Ponadto, przedsiębiorca musi informować o:
a) czynnościach zmierzających do zbycia, oddania w dzierżawę czy wynajęcia swojego majątku;
b) planach połączenia, przekształcenia czy podziału przedsiębiorstwa;
c) zaciągnięciu zobowiązań finansowych w czasie trwania umowy.

Możliwym jest wcześniejsza spłata całości bądź części kapitału pożyczki bez konieczności ponoszenia dodatkowych opłat z tego tytułu.

Co istotne, w okresie obowiązywania umowy pożyczki pożyczkobiorca zobowiązuje się do niewypłacania dywidendy ani innych świadczeń o podobnym skutku, co będzie miało kolosalne znaczenie z punktu widzenia wspólników spółek kapitałowych. Jeżeli bowiem nawet pożyczkobiorca w czasie trwania umowy (co w przypadku pożyczki udzielonej celem finansowania deficytu w kapitale obrotowym trwać będzie 6 lat) osiągnie zysk, to nie może wypłacić należnej dywidendy. W takiej sytuacji, w przypadku polepszenia koniunktury finansowej pożyczkobiorcy, zasadnym wydaje się przedterminowa spłata pożyczki, tak aby wyłączyć względem spółki stosowanie tego zakazu.

Jednocześnie, w przypadku woli zawarcia umowy leasingu w czasie trwania umowy pożyczki, pożyczkobiorca zobowiązany jest do skorzystania z oferty ARP Leasing sp. z o.o., jeśli jej oferta nie będzie gorsza niż warunki oferty rynkowych. Postanowienie to jest wysoce kontrowersyjne z punktu widzenia zasad uczciwej konkurencji.

Dodatkowo, pozycja pożyczkodawcy wydaje się być o wiele mocniejsza niż pozycja biorącego pożyczkę. Może on bowiem wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym bądź postawić całą kwotę pożyczki w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku gdy np. terminowa spłata pożyczki jest zagrożona pogarszającą się sytuacją finansową (należy pamiętać, że to właśnie spadek obrotów gospodarczych uprawnia do ubiegania się o pożyczkę obrotową, więc nietrudno wyobrazić sobie scenariusz, że mimo uzyskanego wsparcia, sytuacja majątkowa przedsiębiorcy ulegałaby pogorszeniu) czy też gdy wobec pożyczkobiorcy osoba trzecia wszczęła postępowanie egzekucyjne. Co wiecej, tabela opłat związanych z obsługą umowy pożyczki może ulec zmianie w czasie trwania umowy, a pożyczkobiorcy nie przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy z tego powodu.

Jednocześnie, postawienie kwoty pożyczki w stan natychmiastowej wymagalności oznacza zgodnie z umową konieczność spłaty całej kwoty pożyczki wraz z odsetkami, odsetkami za opóźnienie, odsetkami dodatkowymi oraz kosztami dochodzenia roszczeń pożyczkodawcy na drodze sądowej lub pozasądowej, przy czym treść umowy nie zakłada konieczności poniesienia tych kosztów przez pożyczkodawcę.

Do uzyskania pożyczki koniecznym jest ustanowienie zabezpieczenia przez przedsiębiorcę dopuszczalnego w następujących formach:
a) weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową;
b) oświadczenie o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 Kodeksu Postępowania Cywilnego;
c) umowa poręczenia przez głównych udziałowców pożyczkobiorcy (posiadających powyżej 25% udziałów).

Jednocześnie treść wniosku o udzielenie pożyczki nie przesądza, czy wystarczającym jest ustanowienie jednej z form zabezpieczenia nierzeczowego.

Jednocześnie, w przypadku pożyczki na wypłatę wynagrodzeń przekraczającej 200 tysięcy złotych koniecznym jest obok zastosowania zabezpieczenia nierzeczowego, o którym mowa powyżej ustanowienie zabezpieczenia rzeczowego w postaci hipoteki na nieruchomości, zastawu na maszynach i urządzeniach, zastawu rejestrowego na stanach magazynowych ale też umowy przewłaszczenia.

Co zaskakujące, ARP S.A. podaje, że preferowane formy to hipoteka na nieruchomości bądź zastaw na maszynach i urządzeniach, stąd niejasnym pozostaje, czy możliwym jest ustanowienie innego rodzaju zabezpieczenia rzeczowego, a przy tym czy zabezpieczenie rzeczowe może być wymagane w przypadku pożyczki udzielanej w niższej kwocie.

Istotnym jest, że zabezpieczenie musi stanowić minimum 120% wartości pożyczki.

Pożyczkodawcy przysługuje prawo do żądania dodatkowego zabezpieczenia w czasie trwania umowy w przypadku obniżenia wartości zabezpieczenia czy pogorszenia sytuacji finansowej pożyczkobiorcy, a niesprostanie temu obowiązkowi przez pożyczkobiorcę uprawnia pożyczkodawcę do wypowiedzenia umowy bądź postawienia całej kwoty pożyczki w stan natychmiastowej wymagalności bez wypowiedzenia umowy. Warto wskazać, że w przypadku ustanowienia zabezpieczenia rzeczowego wystarczającym do obniżenia wartości np. nieruchomości jest jedynie… upływ czasu, co stawia pożyczkobiorcę w wysoce niekorzystnej pozycji.

We wniosku należy wskazać szereg informacji w zakresie: wykazu głównych dostawców i odbiorców wraz z określeniem udziału w obrotach, podmiotów powiązanych kapitałowo lub osobowo, istniejących zadłużeń, struktury istniejących zobowiązań i należności.

Do wniosku o udzielenie pożyczki obrotowej, oprócz dokumentów finansowych, które muszą zostać załączone do wniosku niezależnie od formy wsparcia (o których mowa była powyżej), należy załączyć:
1) prognozę finansową na kolejne lata finansowania;
2) dokumenty dotyczące proponowanych zabezpieczeń:
a) w przypadku nieruchomości oraz maszyn i urządzeń – operat szacunkowy i polisę ubezpieczeniową;
b) w przypadku zastawu rejestrowego na stanach magazynowych – zestawienie zapasów z ostatnich 12 miesięcy wraz polisą ubezpieczeniową;
c) w przypadku poręczenia przez podmiot z grupy Funduszy Poręczeniowych KGP – informację o wysokości możliwego poręczenia;
d) w przypadku poręczenia cywilnego głownych udziałowców – oświadczenie majątkowe;
3) umowę lub statut spółki.

PODSUMOWANIE

Instrumenty finansowe oferowane przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. w ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej, mimo iż z założenia miały stanowić finansowe wsparcie dla przedsiębiorców udzielane na preferencyjnych warunkach, nie są pozbawione wad. O ile bowiem korzystnym rozwiązaniem jest przewidziana w każdej z wprowadzanych form wsparcia możliwość odroczenia obowiązku płatności rat leasingowych czy obowiązku zwrotu pożyczki nawet o kilkanaście miesięcy, to takie elementy jak:
a) zmienność oprocentowania;
b) obowiązek ustanowienia licznych zabezpieczeń;
c) szerokie możliwości wypowiedzenia umowy o udzielenie wsparcia przez instytucję, także w przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych od przedsiębiorcy;
d) konieczność udzielenia instytucji dostępu do wielu dokumentów i informacji dotyczących funkcjonowania przedsiębiorcy, w tym w zakresie objętym tajemnicą przedsiębiorstwa;
e) dalekoidące ograniczenia w prowadzeniu przedsiębiorstwa w czasie trwania umowy z instytucją;
f) narzucenie pożyczkobiorcy korzystania z usług leasingowych powiązanej z instytucją spółki ARP Leasing sp. z o.o., jeżeli oferta tego podmiotu będzie odpowiadać warunkom rynkowym;
g) brak możliwości rozwiązania umowy z inicjatywy przedsiębiorcy
podważają realną korzystność tego programu pomocowego.

Należy mieć bowiem na uwadze, że wsparcie to udzielane jest w ramach umów długoterminowych, których skutki wynikające z ich zawarcia przedsiębiorcy odczuwać będą przez następne lata. W konsekwencji, podjęcie decyzji w przedmiocie skorzystania z tego rodzaju pomocy powinno być poprzedzone rzetelną oceną aktualnej, jak i przyszłej pozycji przedsiębiorcy pod kątem realnej możliwości wywiązania się z ewentualnych zobowiązań względem ARP S.A.

Trzeba przy tym pamiętać, że wszystkie oświadczenia przedsiębiorcy w ramach ubiegania się o pomoc w tym programie są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań - przestępstwo to stypizowane w art. 233 Kodeksu Karnego jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, a w przypadku dopuszczenia się go nieumyślnie, narażając przy tym na istotną szkodę interes publiczny, wobec sprawcy może zostać orzeczona kara pozbawienia wolności do lat 3.

Na dzień 24 kwietnia 2020 roku wnioski nie są jeszcze przyjmowane, ale rekomendujemy bieżące monitorowanie strony internetowej programu: https://www.arp-tarcza.pl/