Podatkowe rozwiązania pomocowe dla przedsiębiorców i pracowników

Z uwagi na pandemię COVID-19 wiele firm nie może normalnie funkcjonować. Część z przedsiębiorców ma możliwość pracy zdalnej, jednak nie wszyscy i część z nich, zawiesza lub zamyka swoją działalność.

W innych przypadkach działalność przedsiębiorstw zostaje znacząco ograniczona. Przedsiębiorcy tracą źródło przychodów, spadają obroty, zaburzona zostaje płynność finansowa, która jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania firmy i gospodarki. Koronawirus przyczynia się do absencji części pracowników, a konieczność izolacji całego społeczeństwa wpływa na brak możliwości świadczenia usług w normalnym trybie i zakresie.

W trakcie posiedzenia Sejmu RP z 27 na 28 marca 2020 roku - pierwszego, na którym dopuszczono zdalne głosowanie posłów - przyjęty został pakiet kilku projektów ustaw określany jako tzw. „Tarcza Antykryzysowa”.

Tarcza antykryzysowa weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2020 r. i opiera się na pięciu filarach:
• ochronie miejsc pracy i bezpieczeństwu pracowników,
• finansowaniu przedsiębiorców,
• ochronie zdrowia,
• wzmocnieniu systemu finansowego,
• oraz ostatnim - inwestycjach publicznych.

Zeznanie roczne podatników PIT i CIT

Termin złożenia zeznań rocznych PIT za rok 2019 formalnie nie został zmieniony, lecz faktycznie termin został przedłużony do dnia 31 maja 2020 r. Za złożenie zeznania za rok 2019 oraz wpłacenie należnego podatku po upływie 30 kwietnia 2020 r. jest równoznaczny ze złożeniem czynnego żalu. Po przekroczeniu terminu nie wszczyna się postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, a wszczęte zostaje umorzone.

W Tarczy Antykryzysowej przyznano delegację do wydłużenia terminów Ministrowi Finansów, który to przedłużył termin złożenia zeznania CIT-8 oraz CIT-8AB oraz wpłaty należnego podatku dochodowego od osób prawnych do 31 maja 2020 r.

Podatników CIT, spełniających co najmniej jeden z następujących warunków, tzn. jeżeli:
• osiągają wyłącznie dochody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 updop,
• ich przychody z działalności pożytku publicznego, o której mowa w art. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, uzyskane w roku podatkowym, stanowiły co najmniej 80% łącznych przychodów uzyskanych w tym roku przez tego podatnika,
obejmuje jeszcze dłuższy termin – do 31 lipca 2020 r.

Odroczenie terminu płatności zaliczki na PIT

Jedno z rozwiązań zapisanych w pakiecie antykryzysowym obejmuje odroczenie do dnia 01 czerwca 2020 r. obowiązku zapłaty przez płatników zaliczek na podatek dochodowy do Urzędu Skarbowego, jeżeli ponieśli „negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19”. Zmiana dotyczy zaliczek na PIT pobranych w marcu i kwietniu 2020 r. z tytułu wypłat świadczeń:
• ze stosunku służbowego,
• ze stosunku pracy,
• z pracy nakładczej,
• spółdzielczego stosunku pracy,
• zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez płatników,
• z wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia,
• z wykonywania usług na podstawie umowy o dzieło,
• z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych.

Możliwość wstecznego rozliczania strat podatkowych w PIT i CIT

Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych, którzy z powodu pandemii Covid-19 w 2020 roku ponieśli stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej mają prawo jednorazowo o wysokość tej straty obniżyć odpowiednio dochód lub przychód uzyskany z działalności gospodarczej w 2019 r. Obniżenie będzie jednak możliwe jedynie do kwoty 5 mln zł straty i dotyczyć będzie co do zasady tylko tych podatników, którzy uzyskają w tym roku przychody o co najmniej 50 % niższe niż uzyskane w roku poprzednim. W celu skorzystania z odliczenia straty należy złożyć korektę zeznania podatkowego za 2019 r.

Podatek od przychodów z budynków

Odroczenie terminu zapłaty dotyczy również podatku od przychodów z budynków (wynajmowanych) za marzec − maj 2020 r. został przedłużony do 20 lipca 2020 r., jeżeli podatnik spełni następujące warunki:
• poniesie w danym miesiącu negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19,
• uzyskane przez niego w danym miesiącu przychody będą niższe o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego miesiąca poprzedniego roku podatkowego, a w przypadku podatnika, który rozpoczął działalność gospodarczą w 2019 r. – w stosunku do uzyskanych w tym roku średnich miesięcznych przychodów.

Poprzez średnie miesięczne przychody rozumie się kwotę stanowiącą iloraz przychodów uzyskanych w roku, w którym podatnik rozpoczął działalność, i liczby miesięcy, w których była ona prowadzona. Ten drugi warunek nie odnosi się do podatników, którzy:
• stosowali w 2019 r. formę opodatkowania, w przypadku której nie ustala się przychodów (karta podatkowa),
• rozpoczęli działalność gospodarczą w ostatnim kwartale 2019 r. i nie uzyskali w tym okresie przychodów,
• rozpoczęli działalność gospodarczą w 2020 r.

Opłata prolongacyjna w podatkach

Podatnicy nie będą musieli ponosić kosztu opłaty prolongacyjnej w związku z:
• odroczeniem terminu płatności podatku lub rozłożeniem zapłaty podatku na raty,
• odroczeniem lub rozłożeniem na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetkami od nieuregulowanych w terminie zaliczek.
Ulga w opłacie prolongacyjnej będzie obowiązywać jeżeli w okresie epidemii oraz w okresie 30 dni bezpośrednio następujących po jego odwołaniu zostanie złożony wniosek o odroczenie terminu płatności albo rozłożenie na raty. W zakresie podatków lokalnych decyzję może podejmować rada gminy, ponieważ jest ona uprawniona do wprowadzania opłaty prolongacyjnej.

Możliwość odliczenia darowizn przekazanych na walkę z koronawirusem

Tarcza Antykryzysowa dała możliwość podatnikom PIT i CIT odliczenia od dochodu (przychodu) darowizny przekazanej w okresie od 1 stycznia 2020 do 30 września 2020 roku. Dotyczy to darowizn przekazanych na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia COVID-19 dla określonych podmiotów świadczących opiekę zdrowotną, w tym również transport sanitarny, a także przekazanych Agencji Rezerw Materiałowych oraz Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych. Odliczenie darowizny może zostać dokonane w zeznaniu podatkowym. Wysokość odliczenia od dochodu (przychodu) darowizny, zależy od terminu jej przekazania:
• do dnia 30 kwietnia 2020 r. – odliczeniu podlegać będzie kwota odpowiadająca 200 % wartości darowizny,
• w maju 2020 r. – odliczeniu podlegać będzie 150 % darowizny,
• od dnia 1 czerwca do dnia 30 września 2020 r. – odliczeniu podlegać będzie 100 % darowizny.

Uproszczone zaliczki dla małych podatników

Mali podatnicy PIT i CIT, czyli tacy u których wartość przychodu ze sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 mln euro, którzy na 2020 r. wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek na podatek dochodowy, a ponoszą negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu panującej pandemii koronawirusa, mogą zrezygnować w trakcie roku podatkowego z tej formy w odniesieniu do zaliczek należnych za okres od marca do grudnia 2020 r. Zaliczki za te miesiące mogą zostać obliczone na ogólnych zasadach. Dotyczy to również podatników, których rok podatkowy obejmuje część 2020 r. O rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek należy poinformować dopiero w zeznaniu podatkowym składanym za 2020 rok.

Gwarancje dla dużych i średnich firm

Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) może udzielać poręczeń i gwarancji spłaty kredytów z przeznaczeniem na zapewnienie płynności finansowej dla dużych i średnich firm. Regulacja nie dotyczy mikroprzedsiębiorców oraz małych przedsiębiorców. Kwota gwarancji lub poręczenia udzielana będzie do wysokości 80% kwoty kapitału kredytu. BKG będzie udzielać poręczenia lub gwarancji na wniosek przedsiębiorcy składany w banku kredytującym wraz z wnioskiem o kredyt.

Sprawozdania finansowe

Minister Finansów korzystając z przyznanej w Tarczy Antykryzysowej delegacji do wydłużenia terminów na sporządzenie sprawozdań finansowych, ich zatwierdzenie, udostępnienie i przekazanie do właściwego rejestru, jednostki lub organu, wydał rozporządzenie z 31.03.2020 r. w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji. W rozporządzeniu ustanowił liczne przesunięcia terminów, w zależności od rodzaju jednostki i obowiązujących jej obowiązków sprawozdawczych. Przesunięcie terminów obejmuje obowiązki dotyczących roku obrotowego, który kończy się po 29 września 2019 r., jednak nie później niż 30 kwietnia 2020 r., których termin wykonania nie upłynął przed końcem marca 2020 r. Podstawowe terminy zostały przedłużone o 3 miesiące. W odniesieniu do jednostek, które podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego termin też został przedłużony o 2 miesiące.

Czynny żal

Uproszczony został sposób składania przez podatników czynnego żalu. Dotychczas możliwość wniesienia czynnego żalu była możliwa jedynie na piśmie lub jako ustalenie do protokołu. Tarcza Antykryzysowa wprowadziła możliwość wniesienia czynnego żalu również w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Podatnicy będą mogli złożyć czynny żal również przez portal E-PUAP.

Ceny transferowe

Tarcza Antykryzysowa przedłużyła również termin złożenia lokalnej dokumentacji cen transferowych do 30 września 2020 r. Dotyczy to podmiotów, których rok podatkowy lub obrotowy rozpoczął się po 31 grudnia 2018 r., a zakończył przed 31 grudnia 2019 r. 

Zwolnienie ze stosowania tzw. ulgi na złe długi dla dłużników

Tarcza antykryzysowa przewiduje zwolnienie podatników PIT i CIT z obowiązku zwiększania dochodów przez dłużników z powodu braku zapłaty zobowiązania w terminie 90 dni od dnia upływu terminu płatności, za okresy rozliczeniowe przypadające w 2020 r., jeżeli podatnik poniósł w danym okresie rozliczeniowym negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu pandemii COVID-19, a jego przychód w tym okresie był o co najmniej 50 proc. niższy niż w analogicznym okresie poprzedniego roku podatkowego.

Możliwość wprowadzenia przez gminy rozwiązań pomocowych w podatku od nieruchomości

Rada gminy, w drodze uchwały, może:
• zwolnić za część roku 2020 r. z podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19;
• przedłużyć terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej jednak niż do 30 września 2020 r. Przedłużenie terminów obejmie wskazane grupy przedsiębiorców, których sytuacja finansowa pogorszyła się wskutek epidemii koronawirusa;
• wprowadzać zasady udzielania ulg dla osób, które wynajmują, dzierżawią lub użytkują nieruchomości należące do samorządów;
• postanowić o odstąpieniu od dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym, przypadających jednostce samorządu terytorialnego, w stosunku do podmiotów, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu pandemii koronawirusa. Opłata prolongacyjna – czasowe zniesienie w należnościach z tytułu składek do ZUS

Przedsiębiorcy, którzy skorzystają z odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz

Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i FEP za okres od 1 stycznia 2020 r., odsetek za zwłokę, kosztów egzekucyjnych, kosztów upomnienia oraz dodatkowej opłaty - są zwolnieni z konieczności uiszczania opłaty prolongacyjnej. Ulga w opłacie prolongacyjnej dotyczy też przedsiębiorców, którzy skorzystają z rozłożenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i FEP za okres od 1 stycznia 2020 r., odsetek za zwłokę, kosztów egzekucyjnych, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty na raty. Aby skorzystać z ulgi w opłacie prolongacyjnej należy złożyć wniosek o odroczenie lub rozłożenie na raty w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu. 

Zwolnienie z opłacania składek - ZUS

Jedno z rozwiązań zapisanych w pakiecie antykryzysowym przewiduje zwolnienie z obowiązku płacenia składek odprowadzanych do ZUS w okresie od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r. Ze zwolnienia skorzystają właściciele małych firm, które na dzień 29 lutego 2020 r. zgłaszały do ubezpieczeń społecznych nie więcej niż 9 osób. Regulacja dotyczy składek odprowadzanych przez przedsiębiorcę jak i pracujących dla niego osób. Państwo przejmie przez 3 miesiące pokrycie składek do ZUS od przedsiębiorców działających przed 1 lutego tego roku. Zwolnienie dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Solidarnościowy lub Fundusz Emerytur Pomostowych. Ze zwolnienia mogą skorzystać także osoby prowadzące pozarolniczą działalność, opłacające składki wyłącznie na własne ubezpieczenie (samozatrudnieni) z przychodem do 15 681 zł (300% przeciętnego wynagrodzenia), które prowadziły działalność przed 1 lutego 2020 r.

Wniosek o zwolnienie z opłacania składek należy przekazać do ZUS-u nie później niż do 30 czerwca 2020 r., Wniosek powinien być złożony w formie dokumentu papierowego albo elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS. Zwolnienie z obowiązku opłacenia składek odbywa się pod warunkiem przesłania do ZUS-u deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych należnych za marzec, kwiecień oraz maj 2020 r. nie później niż do 30 czerwca 2020 roku (chyba że płatnik składek nie ma obowiązku ich składania).

Uelastycznienie czasu pracy

Pracodawca będzie mógł skrócić minimalny okresu nieprzerwanego odpoczynku pracownika z obecnych 11 godzin do 8 godzin, a tygodniowy czas takiego odpoczynku z 35 godzin do 32 godzin. W porozumieniu z pracownikami będzie mógł wprowadzić system równoważnego czasu pracy, który wydłuża dobowy czas pracy do maksymalnie 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy.

Inne możliwe rozwiązania antykryzysowe

Tarcza antykryzysowa wprowadza również ułatwienia dla branży turystycznej, której został przedłużony termin na zwrot wpłat klienta w przypadku niemożności zorganizowania wydarzenia z powodu epidemii z 14 dni do 180 dni od rozwiązania umowy. Pakiet rozwiązań obejmuje również inne przesunięcia, wydłużenia i odroczenia niektórych terminów podatkowych, takich jak:

• wydłużenie terminu na złożenie zawiadomienia o dokonaniu zapłaty na rachunek spoza tzw. białej listy podatników VAT z 3 dni do 14 dni;
• przesunięcie wejścia w życie nowego pliku JPK_VAT z dnia 1 kwietnia 2020 roku na dzień 1 lipca 2020 r.;
• przesunięcie wejścia w życie przepisów o nowej matrycy podatku VAT z dnia 1 kwietnia 2020 r. na 1 lipca 2020 r.;
• zawieszenie terminów dotyczących raportowania schematów podatkowych od dnia 31 marca do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ale nie dłużej niż do dnia 30 czerwca 2020 r.;
• przesunięcie terminu zgłoszeń do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych do dnia 13 lipca 2020 r.;
• przesunięcie terminu wnoszenia opłat z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności do 30 czerwca 2020 r.;
• przesunięcie terminu wnoszenia opłat z tytułu użytkowania wieczystego do 30 czerwca 2020 r.;
• odroczenie poboru podatku od sprzedaży detalicznej do końca 2020 r., podatek będzie pobierany dopiero od przychodów ze sprzedaży detalicznej osiągniętych od dnia 1 stycznia 2021 r.;
• umożliwienie bankom zmiany warunków lub terminów spłaty kredytów i pożyczek, jeżeli kredyt został udzielony przed 08 marca 2020 r. i zmiana taka jest uzasadniona oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy dokonaną przez bank nie wcześniej niż 30 września 2019 roku.;
• zwolnienie z PIT świadczeń postojowych, wypłacanych osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą lub pracującej na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz świadczeń niezbędnych, do realizacji przez pracownika jego obowiązków pracowniczych polegające na zakwaterowaniu i wyżywieniu.

Podsumowanie

Tarcza Antykryzysowa wprowadziła liczne zmiany, głównie dotyczące przedłużenia terminów. Aby pomóc przedsiębiorcom zostały przedłużone terminy złożenia zeznań rocznych podatników podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatników podatku dochodowego od osób prawnych, sporządzenia, zatwierdzenia i złożenia sprawozdań finansowych.

Przesunięto termin wejścia w życie nowego pliku JPK_VAT, matrycy stawek VAT oraz wnoszenia opłat z tytułu użytkowania wieczystego. Czasem warunkiem do skorzystania z przygotowanych rozwiązań antykryzysowych jest poniesienie „negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19”, a czasami spadek przychodów. Trwająca obecnie pandemia COVID-19 wpływa na szybki spadek konsumpcji, handlu, inwestycji oraz produkcji.

Ochrona zatrudnienia i zachowanie płynności finansowej w firmach to główne cele Tarczy Antykryzysowej, które w ocenie przedsiębiorców nie zostały w wystarczającym wymiarze zrealizowane przy obecnym kształcie ww. przepisów.

Z uwagi na powyższe już trwają pracę nad nowelizacją ww. przepisów, które mają zbyt wąski zakres zastosowania i nie obejmują wielu przedsiębiorców, dla których taka pomoc jest bezwzględnie potrzebna i będzie warunkować ich dalszą ewentualną obecność na rynku.