Podatki marynarzy: ratyfikacje Konwencji MLI w 2019 roku i praktyka stosowania Konwencji MLI w Polsce w 2019 roku

Przypominamy, że Konwencja MLI (Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties) weszła w życie w Polsce 01.07.2018 roku i w odniesieniu do niektórych państw obowiązuje od dnia 01.01.2019 roku, a jej głównym celem jest przeciwdziałanie obchodzenia prawa podatkowego.

W ramach prac podjętych przez grupę państw OECD oraz G20 ustalono, iż konieczne jest wprowadzanie takich mechanizmów, które pozwolą w znacznym stopniu ograniczyć uchylanie się od opodatkowania przez przedsiębiorców za pomocą nadużywania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Pomimo, iż głównym celem tej Konwencji było ograniczenie nadużywania przepisów prawa podatkowego przez przedsiębiorców, faktyczny zakres zmian wprowadzonych w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania ww. Konwencją również wpłynął i jeszcze wpłynie na sytuację podatkową licznego grona osób fizycznych wykonujących pracę zagranicą (w tym polskich marynarzy). Na dzień 17 maja 2019 roku aż 87 państw podpisało Konwencję MLI.

W celu uniknięcia przedłużających się bilateralnych negocjacji, OECD stworzyło instrument (Konwencję MLI) umożliwiający automatyczną zmianę umów podatkowych, bez konieczności sporządzania protokołów zmieniających. W art. 1 w zw. z art. 2 Konwencji postanowiono, iż wprowadzi ona zmiany do tych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, które zostały zgłoszone przez obie strony takiej umowy do objęcia jej zakresem MLI i strony te Konwencję ratyfikują zgodnie z procedurą konwencyjną. Na dzień 17 maja 2019 roku aż 25 państw ratyfikowało Konwencję MLI.W poniższej publikacji zaprezentujemy dotychczasową praktykę stosowania ww. przepisów oraz państwa, które ww. Konwencję MLI ratyfikowały w 2019 roku. Wskażemy również te państwa, które w związku z ww. ratyfikacją wprowadziły modyfikacje w metodzie unikania podwójnego opodatkowania z Polską, co z kolei będzie miało wpływ na sytuację podatkową niektórych polskich marynarzy pracujących dla zagranicznych armatorów w roku 2020.

Dotychczasowa praktyka stosowania przepisów Konwencji MLI przez organy podatkowe w Polsce w 2019 roku

W roku podatkowym 2019 doszło do kuriozalnej sytuacji w stosowaniu przepisów Konwencji MLI przez polskie organy podatkowe i Ministerstwo Finansów w odniesieniu m.in. do Wielkiej Brytanii, o czym pisaliśmy w kilku wcześniejszych publikacjach.

Cały problem sprowadził się do tego, iż część Urzędów Skarbowych w Polsce uznała, że zmienione przepisy dotyczące polskich marynarzy w przypadku Wielkiej Brytanii obowiązują od 01.01.2019 roku, a pozostała część Urzędów Skarbowych stwierdziła, że te same przepisy w zbliżonych sytuacjach podatników obowiązują dopiero od 01.01.2020 roku:

• Wielka Brytania: Pierwsza indywidualna interpretacja MF dotycząca marynarzy (Konwencja MLI)
• Wielka Brytania, a marynarze: 27 US ogranicza pobór zaliczek na PIT w 2019 roku (Konwencja MLI)
• Konwencja MLI, a marynarze: Wielka Brytania - praktyka Urzędów Skarbowych w 2019 roku

Sytuacja na dzień 17 maja 2019 roku kształtuje się następująco:

1) 33 Urzędy Skarbowe w Polsce uznają, że przepisy wprowadzone Konwencją MLI w kwestii Wielkiej Brytanii obowiązują w Polsce w odniesieniu do polskich marynarzy od 01.01.2019 roku, a 36 Urzędy Skarbowe w Polsce uznaje, że te same przepisy obowiązują od 01.01.2020 roku. Z kolei kilkanaście US w ogóle nie przeanalizowało spraw w ww. zakresach merytorycznie odmawiając wszczęcia postępowania w sprawie ograniczenia poboru zaliczek bez należytego uzasadnienia.

2) W dalszym ciągu żaden organ podatkowy w Polsce ani Ministerstwo Finansów nie przedstawiło wyczerpującej argumentacji prawnej na poparcie błędnego stanowiska, z którego wynika, że przepisy dotyczące marynarzy w przypadku Wielkiej Brytanii lub Nowej Zelandii lub Japonii w związku z ratyfikacją MLI rzekomo obowiązują od 01.01.2020 roku. Również w żadnej z wydanych dotychczas interpretacji MF nie przeanalizowano tego czy dochód marynarza powinien zostać uznany za dochód opodatkowany u źródła, czy też nie i jakie z tego wynikają skutki podatkowe, co ma kluczowe znaczenie dla ustalenia momentu obowiązywania ww. przepisów w odniesieniu do polskich marynarzy. Z uwagi na powyższe ww. indywidualne interpretacje MF są wadliwe i nie zapewniają oczekiwanej ochrony dla podatnika wnioskującego o interpretację, a tym bardziej dla innych podatników.

3) W niektórych miastach w Polsce w zależności od dzielnicy miasta lub nawet w tej samej dzielnicy (sic!) praktyki organów podatkowych są całkowicie odmienne w przedmiocie stosowania tych samych przepisów w tożsamych stanach faktycznych. Tytułem przykładu:

WARSZAWA: III US Warszawa – Śródmieście

uznaje, że ww. przepisy dotyczące Wielkiej Brytanii obowiązują od 01.01.2020 roku, a US Warszawa Bemowo, US Warszawa Praga i I US Warszawa Śródmieście uznają zgodnie z przepisami, że przepisy te obowiązują od 01.01.2019 roku.

Warto zwrócić uwagę, iż dzielnica Warszawa-Śródmieście to jedyna dzielnica w Polsce, na tym etapie, w której obowiązują dwa rozbieżne stanowiska co do obowiązywania Konwencji MLI w przypadku Wielkiej Brytanii, tj. według III US Warszawa-Śródmieście przepisy te obowiązują od 01.01.2020 roku, a I US Warszawa-Śródmieście twierdzi zgodnie z przepisami, że te same regulacje obowiązują od 01.01.2019 roku.

KRAKÓW: US Kraków-Prądnik

stoi na stanowisku, iż przepisy dotyczące pracy marynarza u brytyjskiego armatora w związku z Konwencją MLI obowiązują od 01.01.2020 roku, z kolei US Kraków- Śródmieście stoi na stanowisku, iż te przepisy w tożsamym stanie faktycznym obowiązują od 01.01.2019 roku.

ŁÓDŹ: US Łódź-Widzew

uznaje, iż przepisy dotyczące pracy marynarza u brytyjskiego armatora w związku z Konwencją MLI obowiązują od 01.01.2020 roku od, natomiast I US Łódź Bałuty, iż ww. przepisy w tożsamym stanie faktycznym obowiązują od 01.01.2019 roku.

KOSZALIN: II Urząd Skarbowy w Koszalinie

uznaje, że przepisy dotyczące Konwencji MLI w przypadku pracy u brytyjskiego armatora obowiązują od 01.01.2019 roku, a już I Urząd Skarbowy w Koszalinie w analogicznych stanach uznaje faktycznych uznaje, że przepisy te obowiązują od 01.01.2020 roku.

W kontekście powyższych rozbieżności Kancelaria obecnie opracowuje dalszy plan działania, aby zabezpieczyć interes podatkowy marynarzy pracujących u brytyjskich, nowozelandzki lub japońskich armatorów w roku 2019 - szczególnie w kontekście rozliczeń podatkowych za rok 2019.

Państwa, które ratyfikowały Konwencję MLI w 2019 roku

Do dnia 17 maja 2019 roku następujące państwa ratyfikowały Konwencję MLI w 2019 roku:
1. Monaco – w dniu 10.01.2019;
2. Irlandia – w dniu 29.01.2019;
3. Guernsey- w dniu 12.02.2019;
4. Finlandia – w dniu 25.02.2019;
5. Curacao – w dniu 29.03.2019;
6. Gruzja- w dniu 29.03.2019;
7. Holandia – w dniu 29.03.2019.

W odniesieniu do polskich marynarzy pracujących na rzecz zagranicznych armatorów szczególne znaczenie ma ratyfikacja ww. Konwencji przez Finlandię oraz Irlandię, gdyż od dnia 01.01.2020 roku polscy marynarze zatrudnieniu u fińskich lub irlandzkich armatorów będą objęci metodą proporcjonalnego zaliczenia, co będzie wiązało się z obowiązkiem deklarowania i rozliczania przez podatników dochodów uzyskanych w 2020 roku z ww. źródeł w Polsce.

W dalszym ciągu tj. do dnia 17.05.2019 roku nie doszło do ratyfikacji Konwencji MLI przez Grecję lub Norwegię.

Powstanie obowiązku podatkowego w Polsce

Obowiązek podatkowy w Polsce powstaje w przypadku uzyskania przez polskiego rezydenta podatkowego dochodów z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem między innymi w Norwegii, na Jersey, na Wyspie Guernsey, w Singapurze, w Arabii Saudyjskiej, w Katarze, w Egipcie, w Australii, w Indiach oraz innych państwach, gdzie zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia – obowiązek ten w przypadku Irlandii lub Finlandii powstanie od 01.01.2020 roku. Fakt zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych uprawnia każdego marynarza do zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również zwrócić uwagę, iż w 2019 roku Urząd Skarbowy w Słupsku próbuje bezzasadnie podważać prawo do ulgi abolicyjnej marynarzy pracujących u armatorów w państwach, z którymi Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, warunkując to prawo od zapłaty podatku zagranicą, co jest oczywiście sprzeczne z ogólną interpretacją z dnia 31 października 2016 roku, którą wydał Minister Rozwoju i Finansów (nr DD10.8201.1.2016.GOJ) w sprawie stosowania ulgi, o której mowa w art. 27 g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w stosunku do marynarzy mających miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujących dochody z tytułu pracy najemnej na pokładach statków morskich eksploatowanych w transporcie międzynarodowym w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w której to wskazał wprost, iż „marynarz mający miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujący dochód z tytułu pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym, którego dochód, zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania może być opodatkowany w drugim państwie – lecz faktycznie nie jest z uwagi na szczególne rozwiązania prawa wewnętrznego – i do dochodu tego, zgodnie z właściwą umową ma zastosowanie metoda proporcjonalnego zaliczenia, jest uprawniony do rozliczenia się w Polsce na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 i 9a ustawy, a w konsekwencji przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi, o której mowa w art., 27 g ustawy, na zasadach określonych w tym przepisie.”

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia tj. u armatorów fińskich lub irlandzkich w 2020 roku przez polskiego marynarza wiązać się będzie z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym.

Jeżeli podatnik nie będzie chciał opłacać zaliczek z na poczet PIT, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, będzie miał możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek w przypadku Irlandii lub Finlandii w roku 2020

Od dnia 01.01.2020 roku jedną z najważniejszych kwestii dla marynarza z polską rezydencją podatkową, który pracować będzie u armatora irlandzkiego lub fińskiego będzie ustalenie terminu złożenia ww. wniosku o ograniczenie poboru zaliczek.

Wniosek należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:
1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (przelewu);
2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.
Opcje pierwszą znajdzie zastosowanie, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz będzie pozostawał w domu. Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz będzie zamustrowany na statku termin płatności pierwszej zaliczki minie w terminie wskazanym w punkcie drugim.

Nadmienić należy, iż jeśli przepisy w tym względzie nie ulegną zmianie to najwcześniejszym terminem do złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek w 2020 roku w przypadku dochodów z Irlandii lub Finlandii będzie 20 lutego 2020 roku.

Warto również podkreślić, iż podatnicy opłacający podatki w Irlandii lub Finlandii w 2020 roku będą również zobligowani do złożenia takiego wniosku w 2020 roku lub do zapłaty zaliczek na poczet PIT w Polsce w 2020 roku.

Należy zaznaczyć, iż z pisma z dnia 15 kwietnia 2019 roku z Ministerstwa Finansów (pismo znak BMI1.0124.420.2019), które wpłynęło do Kancelarii wynika, iż „obecnie trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy – Ordynacja podatkowa (UD409), która z dniem 1 stycznia 2020 r. ma zastąpić obowiązującą ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.). Projekt zakłada zachowanie instytucji wniosku o ograniczenie poboru zaliczek, o której mowa w przepisie art. 22 § 2a Ordynacji podatkowej, przy niewielkiej modyfikacji jego brzmienia. Zgodnie z art. 231 § 2 projektu (w wersji przyjętej przez Stały Komitet Rady Ministrów) organ podatkowy, na wniosek zobowiązanego do zapłaty zaliczek na podatki, ogranicza ich pobór, jeżeli zobowiązany uprawdopodobni, że zaliczki obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do przewidywanej wysokości podatków za dany okres rozliczeniowy”.

Zeznanie podatkowe za rok 2020 w Polsce – praca na rzecz irlandzkiego lub fińskiego armatora

W przypadku Irlandii lub Finlandii, jeśli przepisy nie ulegną zmianie w Polsce, zeznanie podatkowe za rok 2020 w związku z dochodami z pracy na morzu, polski marynarz będzie musiał złożyć do 30 kwietnia 2021 roku.

Warto podkreślić, iż również w sytuacji, gdy marynarz nie będzie uzyskiwał przychodów z innych źródeł.

Marynarze, zatrudnieni na statkach zarządzanych przez przedsiębiorstwa z zarządem usytuowanym w Irlandii lub Finlandii będą musieli pamiętać, o kilku kwestiach przy rozliczeniu rocznym:
1) Jeżeli marynarze uzyskają jedynie dochód związany z pracą dla ww. przedsiębiorstwa to kwota ulgi abolicyjnej przysługującej do odliczenia będzie równa kwocie wyliczonego podatku do zapłaty, co doprowadzi do „wyzerowania” zobowiązania podatkowego w Polsce. Warto podkreślić, iż Kancelaria otrzymała informację z MF w piśmie z dnia 15 kwietnia 2019 roku z Ministerstwa Finansów (pismo znak BMI1.0124.420.2019), iż obecnie nie są prowadzone prace legislacyjne w zakresie zmiany przepisów dotyczących ulgi abolicyjnej, o której mowa w art. 27g ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509, z późn. zm.).
2) Natomiast w sytuacji, w której marynarz oprócz ww. dochodów uzyska dochód z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Państwie gdzie zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresją – dochód ten nie będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce, ale będzie miał wpływ na wysokość stopy procentowej mającej zastosowanie do dochodu z Irlandii lub Finlandii, co finalnie, po odliczeniu ulgi abolicyjnej, skutkuje zapłatą różnicy wyliczonego podatku w Polsce.

Wnioski

Jak z powyższego wynika, marynarze pracujący w roku podatkowym 2020 u armatorów z faktycznymi zarządami m.in. w Wielkiej Brytanii, w Nowej Zelandii, w Japonii, w Irlandii lub w Finlandii muszą liczyć się ze zmianą sposobu rozliczania swoich dochodów w Polsce. Pierwsze obowiązki w polskim systemie podatkowym dla tych marynarzy, którzy uzyskają w 2020 roku dochody z ww. źródeł, pojawią się już na początku 2020 roku w zakresie złożenia wniosków o ograniczenie poboru zaliczek lub zapłaty comiesięcznych zaliczek na poczet PIT. Należy pamiętać, iż ten obowiązek będzie dotyczył również polskich marynarzy zatrudnionych w ww. modelach również w przypadku zapłaty podatku zagranicą.

Jeżeli Grecja lub Norwegia nie ratyfikują Konwencji MLI w roku 2019 to zasady rozliczeń w Polsce w przypadku pracy polskiego marynarza na rzecz armatorów z ww.państw nie powinny ulec zmianie w roku 2020.

Z kolei sytuacja polskich marynarzy zatrudnionych w 2019 roku u armatorów brytyjskich, nowozelandzki oraz japońskich, pomimo obowiązujących przepisów, z których jasno wynika obowiązywania tych przepisów od 01.01.2019 roku, jest dość skomplikowana i niejasna. Wynika to przede wszystkim z błędnych i niejasnych stanowisk niektórych organów podatkowych oraz braku merytorycznego stanowiska Ministerstwa Finansów w tym zakresie. Dotychczasowe stanowiska Ministerstwa Finansów w tym zakresie uznać należy za niepełne i nie odnoszące się do meritum problemu. Z kolei rozbieżne stanowiska organów podatkowych dotyczące obowiązywania ww. przepisów, nawet w obrębie jednej dzielnicy, tylko pogłębiają te problemy interpretacyjne.

Wielu marynarzy funkcjonuje w błędnym przekonaniu, iż ustna odmowa przyjęcia wniosków o ograniczenie poboru zaliczek w przypadku pracy na rzecz brytyjskiego armatora w roku 2019 załatwia sprawę. W takich sytuacjach marynarz nie posiada żadnego pisemnego potwierdzenie ze strony organu podatkowego co może prowadzić do licznych komplikacji na wypadek wezwania ze strony US na przestrzeni najbliższych prawie 6 lat. Odradzamy również cofanie złożonych ww. wniosków, co często ma miejsce na wyraźną prośbę pracowników urzędów skarbowych, która nie jest poparta żadnym pismem.

Trzeba również pamiętać, iż w wielu przypadkach na przestrzeni ostatnich lat organy podatkowe wielokrotnie zmieniały swoje stanowiska co do przepisów regulujących sytuację podatkową marynarzy np. praca u brazylijskiego armatora przy braku zapłaty podatku zagranicą, ulga abolicyjna w przypadku Norwegii w latach 2014-2015 etc.

W dalszym ciągu rekomendujemy składanie wniosków o ograniczenie poboru zaliczek w przypadku pracy u m.in. brytyjskiego armatora w 2019 roku.

Zespół Kancelarii obsługuje marynarzy na terenie całej Polski w zakresie reprezentacji marynarzy przed organami podatkowymi, w zakresie rozliczeń podatkowych oraz w wielu innych sprawach. W razie pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu.