Podatki marynarskie: PIT (ulga abolicyjna) i ograniczenie poboru zaliczek w 2019 roku

Na samym wstępie należy podkreślić, iż pomimo licznych zmian w prawie podatkowym, które zaczęły obowiązywać od 01.01.2019 roku, żadne przepisy dotyczące ulgi abolicyjnej lub ograniczenia poboru zaliczek nie uległy zmianie w 2019 roku. Z uwagi na powyższe marynarze oraz osoby pracujące poza granicami Polski, którzy są polskimi rezydentami podatkowymi, powinni zweryfikować swoją sytuację podatkową pod kątem ewentualnego powstania po ich stronie obowiązku podatkowego w Polsce, obowiązku opłacania zaliczek na poczet PIT lub możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej w roku 2019. 

W odniesieniu do polskich marynarzy obowiązek podatkowy powstaje w Polsce m.in. w przypadku uzyskania dochodów z pracy najemnej na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w: Norwegii, Singapurze, Arabii Saudyjskiej, Katarze, Egipcie, Australii, Wielkiej Brytanii, Indiach, Australii, Malezji, Wyspie Guernsey, Wyspie Jersey etc. oraz innych państwach, gdzie zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia. 

Możliwość zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych uprawnia każdego marynarza lub osobę wykonującą pracę zagranicą do zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia wiąże się z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym, które w przypadku roku 2019 będzie trzeba złożyć do właściwego US do dnia 30 kwietnia 2020 roku. Jeżeli podatnik nie zamierza płacić zaliczek, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, ma możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa. 

Konwencja MLI, a Wielka Brytania

Po raz kolejny podkreślamy, iż m.in. zgodnie z art. 35 ust 1 a) Konwencją MLI oraz Konwencją między Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych podpisanej dnia 20 lipca 2006 r. w Londynie (Dz.U. z 2006 r. Nr 250, poz. 1840), zasady rozliczeń dochodów marynarskich z pracy na rzecz armatora brytyjskiego w relacji z Polską ulegają zmianie od 01.01.2019 roku. 

Z uwagi na powyższe niezłożenie wniosku w ww. zakresie w roku 2019 może skutkować ryzykiem zapłaty przez marynarza zaliczek na poczet PIT w roku podatkowym 2019. 

Należy pamiętać, iż Wielka Brytania ma bardzo efektywną wymianę informacji z Polską, co może być podstawą do wezwań polskich marynarzy pracujących u armatorów brytyjskich o zapłatę niewpłaconych zaliczek wraz z odsetkami.

Informacje uzyskiwane przez marynarzy z Ministerstwa Finansów lub z organów podatkowych lub z Krajowej Informacji Podatkowej jakoby zmiany te dotyczyły marynarzy od 01.01.2020 roku są w naszej ocenie błędne i wynikają z nieprawidłowego zinterpretowania regulacji obu Konwencji. Co więcej, po raz kolejny należy podkreślić, iż w Polsce funkcjonuje zamknięty katalog źródeł prawa. Zgodnie z art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów, które je ustanowiły).

W związku z powyższym, informacje wynikające w komunikatów MF, informacji ustnych od urzędników skarbowych, informacji ustnych z KIP mają charakter tylko i wyłącznie informacyjny, a tym samym nie stanowią wiążących wytycznych w zakresie stosowania prawa tudzież jego interpretacji dla organów podatkowych jak również dla marynarzy. 

Pragniemy przypomnieć, iż do takich samych problemów dochodziło już w 2014 rok, gdy wprowadzono metodę proporcjonalnego zaliczenia w odniesieniu do dochodów z pracy polskich marynarzy na rzecz norweskich armatorów (statki, które nie operowały w sektorze norweskim lub nie podnosiły bandery NOR). W 2014 roku organy podatkowe w wielu przypadkach dopiero po ok.5 miesiącach przyznały rację zespołowi Kancelarii w zakresie możliwości zastosowania nowych przepisów w odniesieniu do Norwegii. Odrębnym zagadnieniem pozostała kwestia samej ulgi abolicyjnej, której możliwość zastosowania, bez zapłaty podatku zagranicą (zgodnie ze stanowiskiem Kancelarii), Ministerstwo Finansów przyznało dopiero końcem 2016 roku w ogólnej interpretacji. 

Warto również nadmienić, iż podobnie jak w 2014 roku w przypadku Norwegii, niektóre trójmiejskie Urzędy Skarbowe w 2019 roku (np. I US Gdynia) odmówiły przyjęcia wniosków o ograniczenie poboru zaliczek niektórym marynarzom, którzy składali je samodzielnie, pracującym u brytyjskich armatorów. Urzędnicy odmawiający (ustnie!) przyjęcia ww. wniosku stwierdzili, iż wnioski te zostały złożone przedwcześnie. Wskazać należy, iż Urząd Skarbowy nie ma prawa odmowy przyjęcia takiego wniosku lub jakiegokolwiek pisma, które składa podatnik. 

W takiej sytuacji rekomendujemy marynarzom przesłanie wniosku o ograniczenie poboru zaliczek pocztą do Urzędu Skarbowego lub za pośrednictwem e-PUAP, tak aby marynarz (podatnik) miał potwierdzenie złożenia wniosku, a zarazem ażeby organ zajął formalne stanowisko na piśmie w sprawie, co z pewnością zabezpieczy interes prawnopodatkowy marynarza. 

Kancelaria na przestrzeni ostatnich dni skutecznie złożyła kilkadziesiąt ww. wniosków o ograniczenie poboru zaliczek w całej Polsce w odniesieniu do marynarzy pracujących u brytyjskich armatorów. Obecnie oczekujemy na stanowiska organów podatkowych. O rozwoju wypadków będziemy informowali na bieżąco.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w 2019 roku

Uwagi wymaga fakt, iż tylko osoby, które pracują zagranicą w modelu objętym ulgą abolicyjną (metoda proporcjonalnego zaliczenia) mają prawo złożyć wniosek o ograniczenie poboru zaliczek. Nie dotyczy to osób pracujących np. u armatorów cypryjskich, niemieckich lub duńskich, gdzie w dalszym ciągu w 2019 roku znajduje zastosowanie korzystna dla marynarzy metoda wyłączenia z progresją.

Jak już wskazywaliśmy, z praktycznego punktu widzenia najważniejszą kwestią dla marynarza będącego polskim rezydentem podatkowym jest ustalenie terminu złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek. Wniosek należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:

1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (np.przelewu);

2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.

Opcję pierwszą należy zastosować, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz pozostaje w domu. Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz jest zamustrowany na statku termin płatności pierwszej zaliczki mija w terminie wskazanym w punkcie drugim. 

Jeszcze raz podkreślamy, iż najwcześniejszy termin złożenia wniosku do US w roku 2019 r. to 20 luty 2019 r, a nie jak wielu marynarzy błędnie sądzi 20 stycznia 2019 r.

W zakresie dokumentów i uzasadnienia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w celu zabezpieczenia swojej sytuacji podatkowej rekomenduje się skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego uprawnienia radcy prawnego lub doradcy podatkowego, gdyż liczne organy podatkowe w Polsce bezzasadnie utrudniają podatnikom uzyskanie pozytywnej decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek. 

Na przestrzeni ostatnich tygodni pojawiły się dość kuriozalne „informacje” w środowisku marynarskim, iż wystarczy złożyć wniosek o ograniczenie poboru zaliczek raz, a już w kolejnych latach nie ma takiego wymogu (obowiązku) – oczywiście przy zachowaniu tego samego modelu zatrudnienia np. u armatora singapurskiego. Nic bardziej błędnego, nie funkcjonuje żaden przepis w polskim prawie podatkowym, który byłby podstawą do skutecznego skonfrontowania takiego stanowiska z ewentualnym wezwaniem US w tym zakresie. Niestety, tak jak wskazywaliśmy wcześniej, na przestrzeni 2018 roku wielu marynarzy zostało wezwanych przez organy podatkowego. Wezwania te dotyczyły tych marynarzy, którzy nie złożyli ww. wniosków lub uzyskali wcześniej negatywne decyzje w tym zakresie. Organy usiłowały naliczyć marynarzom odsetki od nieopłaconych zaliczek, co w efekcie stanowisk zaprezentowanych przez Kancelarię w imieniu wezwanych marynarzy finalnie nie doszło do skutku. 

Rekomendujemy, aby wniosek o ograniczenie poboru, który marynarz powinien złożyć w US w roku 2019 obejmował wniosek o ograniczenie ww. zaliczek na cały rok podatkowy 2019, tak aby marynarz nie był zobligowany występować o ograniczenie ww. zaliczek po każdym powrocie do domu z kontraktu.

Co więcej, wniosek ten powinni złożyć również marynarze, których dochody są objęte metodą proporcjonalnego rozliczenia i którzy płacą podatki zagraniczne. Od kilku tygodni pojawiło się błędne przekonanie w środowisku marynarskim, iż zapłata podatku zagranicą zwalnia marynarza z obowiązku złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek w roku 2019 i rozliczenia w Polsce. Nie ma żadnej podstawy prawnej do stosowania takiej praktyki przez marynarzy w Polsce, a rodzi ona uzasadnione ryzyko wezwania ze strony US do uiszczenia zaliczek lub zapłaty odsetek od nieuiszczonych zaliczek przez marynarza. 

W 2019 roku Zespół Kancelarii uzyskał już pozytywne decyzje ograniczające pobór zaliczek z III US w Szczecinie oraz z US w Piszu w odniesieniu do Norwegii i do Singapuru.

Zeznanie podatkowe za rok 2018 

Zeznanie podatkowe z tytułu pracy na statku za rok 2018 należy złożyć 30 kwietnia 2019 roku. 

Marynarze, zatrudnieni na statkach zarządzanych przez przedsiębiorstwa z zarządem usytuowanym w państwie w relacjach, z którym zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia, mają obowiązek rozliczenia swoich dochodów w zeznaniu podatkowym za rok 2018 nawet jeżeli były to ich jedyne dochody w roku podatkowym.

Jeżeli marynarze uzyskali jedynie dochód związany z pracą dla ww. przedsiębiorstwa to kwota ulgi abolicyjnej przysługującej do odliczenia jest równa kwocie wyliczonego podatku do zapłaty, co doprowadzi do „wyzerowania” zobowiązania podatkowego w Polsce.

Natomiast w sytuacji, w której marynarz oprócz ww. dochodów uzyska dochód z pracy na statku eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Państwie gdzie zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresją – dochód ten nie będzie podlegał opodatkowaniu w Polsce ale będzie miał wpływ na wysokość stopy procentowej mającej zastosowanie do dochodu np. z Norwegii, co finalnie, po odliczeniu ulgi abolicyjnej, skutkuje zapłatą różnicy wyliczonego podatku w Polsce. 

Do takiej samej sytuacji dojdzie, w przypadku osiągniecia dochodu w Polsce albo z pracy na statku zarządzanym z państwa, z którym zawarta umowa przewiduje opodatkowanie w miejscu zamieszkania marynarza np. Kanada – połączenie tych dochodów również skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku w Polsce (po potrąceniu ulgi abolicyjnej).

Należy również zwrócić uwagę na kwoty wolne od podatku np. diety oraz inne odliczenia które gwarantują obowiązujące przepisy prawa. 

Z uwagi na pytania Klientów wyjaśniamy, iż marynarze pozostający w związku z małżeńskim przez cały rok podatkowy 2018 lub 2019, którzy posiadają z małżonką wspólność majątkową małżeńską mogą, a nie muszą rozliczać się z żoną w przypadku, gdy powstanie w ich przypadek obowiązek składania zeznań podatkowych w Polsce. Z kolei marynarze, którzy nie muszą składać w Polsce zeznań, nie są w żaden sposób „powiązani” z rozliczeniami krajowymi żony, która w Polsce musi odprowadzać z takich czy innych względów podatki. 

Kwestia interpretacji i stosowania ulgi abolicyjnej przez organy podatkowe w 2019 roku

Przypominam, iż w dniu 31 października 2016 roku Minister Rozwoju i Finansów wydał interpretację ogólną nr DD10.8201.1.2016.GOJ w sprawie stosowania ulgi, o której mowa w art. 27 g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w stosunku do marynarzy mających miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujących dochody z tytułu pracy najemnej na pokładach statków morskich eksploatowanych w transporcie międzynarodowym w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w której to wskazał wprost, iż „marynarz mający miejsce zamieszkania w Polsce, uzyskujący dochód z tytułu pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym, którego dochód, zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania może być opodatkowany w drugim państwie – lecz faktycznie nie jest z uwagi na szczególne rozwiązania prawa wewnętrznego – i do dochodu tego, zgodnie z właściwą umową ma zastosowanie metoda proporcjonalnego zaliczenia, jest uprawniony do rozliczenia się w Polsce na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 i 9a ustawy, a w konsekwencji przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi, o której mowa w art., 27 g ustawy, na zasadach określonych w tym przepisie.”

W kwestii tzw. stanów umownych np. Norwegia, Singapur, Katar, Arabia Saudyjska etc., interpretacja ta jest honorowana przez organy podatkowe w Polsce.

Niestety w roku 2018 ponownie uległa zmianie linia interpretacyjna dotycząca zastosowania ulgi abolicyjnej w odniesieniu do stanów tzw. bezumownych np. Brazylia lub Nigeria, z której wynika, iż marynarz może uzyskać ulgą abolicyjną w przypadku pracy na rzecz armatora z ww. państw tylko w przypadku zapłaty podatku zagranicą. Linia ta wynika z ostatnich wyroków NSA, które zmieniły stanowiska wyrażone w licznych orzeczeniach WSA oraz w ww. ogólnej interpretacji Ministerstwa Finansów w odniesieniu do stanów bezumownych i ulgi abolicyjnej. Warto zauważyć, iż jest to już bodajże czwarta zmiana linii interpretacyjnej w tym względzie na przestrzeni ostatnich 4 lat. 

Pomimo, iż w Polsce, w dalszym ciągu, nie funkcjonuje żaden przepis warunkujący zastosowanie ulgi abolicyjnej w Polsce od zapłaty podatku zagranicą, to ostatnia linia orzecznicza NSA z ostatnich miesięcy przeczy tej tezie. Co ciekawe, w negatywnych dla marynarzy orzeczeniach NSA w wielu przypadkach sąd w ogólnie nie brał pod uwagę ww. ogólnej interpretacji MF. 

Polscy marynarze pracujący u armatorów, którzy mają faktyczne zarządy w państwach, które nie mają z Polską zawartych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i nie są wpisane na listę „rajów podatkowych” (m.in. Brazylia, Angola, Nigeria) muszą liczyć się z tym, że jeżeli nie opłacą podatku zagranicą, będą borykali się z poważnymi problemami w uzyskaniu ulgi abolicyjnej w Polsce.

Zespół Kancelarii obecnie finalizuje analizę dotyczącą ewentualnej możliwości przeniesienia tej „dyskusji” na grunt prawa europejskiego i podjęcia działań z wykorzystaniem struktur/instytucji UE mających na celu weryfikację poprawności stosowania prawa w odniesieniu do marynarzy przez Polskę. 

Podsumowanie

W dalszym ciągu rekomendujemy składanie zarówno wniosków o ograniczenie poboru zaliczek jak i zeznań rocznych w przypadku Państw w odniesieniu, do których znajduje zastosowanie ulga abolicyjna w Polsce. Powyższe jest również powodowane wzmożoną wymianą informacji podatkowej pomiędzy polską administracją skarbową, a zagranicznymi administracjami podatkowymi m.in. z Norwegią, Danią, Wielką Brytanią, w efekcie której z roku na rok coraz większe grono marynarzy jest wzywanych przez polskie Urzędy Skarbowe do wyjaśnienia swojej sytuacji podatkowej w Polsce. 

Co więcej, chcielibyśmy uczulić marynarzy na jeszcze jedną bardzo ważną kwestię, każda informacja dotycząca podatków marynarskich powinna zostać poparta konkretną podstawą prawną. Jeżeli takowej podstawy prawnej marynarz nie otrzymuje z organu podatkowego lub od osoby mu doradzającej, musi liczyć się z tym, że informacje, które uzyskał mogą być nie do końca rzetelne. 

Należy pamiętać, iż informacje od organów podatkowych, które nie są wyrażone na piśmie nie mają dla podatnika, żadnej realnej wartości w razie zmiany interpretacji przepisów podatkowych lub praktyki stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe lub sądy administracyjne. 

W celu zabezpieczenia swojego interesu prawnego rekomendujemy marynarzom skorzystanie w ww. zakresach z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego stosowne uprawnienia.

Zespół Kancelarii reprezentuje marynarzy w zakresie rozliczeń podatkowych i wniosków ograniczenie poboru zaliczek w całej w Polsce.