Zmiany w ZUS dla przedsiębiorców?

20 lipca 2018 roku Sejm przyjął rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą, którego wejście w życie umożliwi obniżenie wysokości składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcom niezależnie od stażu prowadzonej działalności gospodarczej. 

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej do dnia jej zaprzestania obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie rentowe i ubezpieczenie wypadkowe, natomiast opłacanie ubezpieczenia chorobowego jest jedynie dobrowolnie. Wysokość składek zależna jest od podstawy jej wymiaru, którą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Minimalna podstawa wymiaru obecnie wynosi  1228,70 zł (kwiecień-grudzień 2018 r.). 

 „Mała firma – mały ZUS” 

Do tej pory ustawodawca przewidywał możliwość obniżenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tzw. „małego ZUSu” . Wówczas, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Skorzystać z tego uprawnienia mogą przedsiębiorcy, którzy prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność albo wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Ta możliwość skierowana jest więc do osób dopiero rozpoczynających prowadzenie własnej działalności gospodarczej. 

Proponowana przez Radę Ministrów regulacja (obecnie przedłożona pod obrady Senatu) przewiduje wprowadzenie (obok dotychczasowego rozwiązania) możliwości obniżenia składki przez przedsiębiorców niezależnie od stażu prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Kryterium rozstrzygającym miałaby być wysokość przychodów uzyskanych przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą w poprzednim roku kalendarzowym – z tego uprawnienia będą mogli skorzystać ci przedsiębiorcy, których roczny przychód z tytułu prowadzonej działalności nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku. W roku 2019 z niższych składek będą mogły zatem skorzystać te osoby, których roczny przychód (osiągnięty w roku 2018) będzie nie wyższy niż kwota 63.000 zł.

Najniższą podstawę wymiaru składek stanowić będzie iloczyn przeciętnego miesięcznego przychodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym, wyliczony w sposób wskazany w projekcie ustawy i współczynnika ustalonego na dany rok kalendarzowy, ogłoszonego przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Współczynnik ten stanowi stosunek pomiędzy prognozowanym przeciętnym wynagrodzeniem a minimalnym wynagrodzeniem obowiązującym w styczniu danego roku. Jednocześnie, w projekcie zawarto obostrzenie dotyczące wysokości najniższej podstawy wymiaru składek, która nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku ani też przekroczyć kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. W przypadku rozpoczęcia, zawieszenia czy zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej w trakcie trwania roku kalendarzowego, roczny limit przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalność gospodarczej ulega proporcjonalnemu obniżeniu. 

Informacje o rocznym przychodzie z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej uzyskanym w poprzednim roku kalendarzowym oraz o najniższej podstawie wymiaru składek na dany rok kalendarzowy przedsiębiorca będzie składał w imiennym raporcie miesięcznym bądź w deklaracji rozliczeniowej składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym.   

Kto może skorzystać z nowej regulacji?

Z nowych przepisów skorzystać będzie mogła osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Należy wyraźnie podkreślić, że nowe unormowanie nie znajdzie zastosowania co do osób jedynie uznawanych za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w świetle ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych np. twórców i artystów czy wspólników spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej i jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. 

Nowe uprawnienie nie będzie przysługiwać osobom, które w poprzednim roku kalendarzowym:

• korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług z powodu nieprzekroczenia przez wartość sprzedaży kwoty 200.000,00 złotych w poprzednim roku podatkowym  - muszą być to jednocześnie osoby, co do których zastosowanie miały przepisy dotyczącej zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej;

• prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni;

• prowadziły obok pozarolniczej działalność gospodarczej, działalność gospodarczą uznawaną za pozarolniczą działalność gospodarczą w myśl ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, niebędąca pozarolniczą działalnością gospodarczą sensu stricto. 

Dodatkowo, przyjęte przez Sejm przepisy nie znajdą zastosowania do osób, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Możliwość skorzystania z nowej regulacji będzie ograniczona czasowo, bowiem osoby, które będą korzystały z „małego ZUSu” na podstawie nowej regulacji przez ostatnie 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej będą poza kręgiem osób uprawnionych - do powyższych limitów wlicza się jako pełny miesiąc kalendarzowy, każdy miesiąc kalendarzowy, w którym osoba ustalała najniższą podstawę składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień kalendarzowy. Oznacza to, że niemożliwym będzie nieprzerwane opłacanie składek w obniżonej w wysokości przez okres dłuższy niż 3 lata. 

Skorzystanie z „małego ZUSu” uzależnione od przychodu jest dobrowolne – każdy przedsiębiorca będzie mógł zrezygnować z tego uprawnienia w dowolnym momencie, deklarując wyższą podstawę wymiaru składki.   

Wakacje „zusowe”

Okres lata sprzyja wyjazdom wakacyjnym i innym formom spędzania wolnego czasu, jednakże dla przedsiębiorcy rezygnacja z wykonywania zadań z zakresu prowadzonej działalności gospodarczej w tym okresie nie wyłącza obowiązku opłacania przez niego składek z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Aby udać się na wypoczynek bez konieczności uiszczania opłat do ZUS, osoba prowadząca działalność gospodarczą, niezatrudniająca pracowników bądź zatrudniająca wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu powinna rozważyć zawieszenie działalności gospodarczej w tym okresie. Przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni. 

W okresie zawieszenia, opłacanie składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest dobrowolne, a składek na ubezpieczenia: chorobowe i wypadkowe przedsiębiorca nie uiszcza, bowiem nie podlega on ubezpieczeniu w tym zakresie w czasie zawieszenia działalności gospodarczej. 

W odniesieniu do ubezpieczenia zdrowotnego należy wskazać, że składki na to ubezpieczenie nie opłaca się jedynie wtedy, gdy okres zawieszenia obejmuje pełen miesiąc kalendarzowy - wówczas nie opłaca się składki za każdy pełen miesiąc zawieszenia. W sytuacji, gdy zawieszenie obejmuje niepełny miesiąc kalendarzowy, składkę zdrowotną za ten miesiąc należy uiścić w pełnej wysokości. W tym przypadku należy pamiętać, iż prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych wygasa po 30 dniach od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.

Warunkiem koniecznym do zawieszenia działalności jest złożenie do organu ewidencyjnego wniosku na formularzu CEIDG-1 osobiście, listem poleconym lub w formie elektronicznej – wniosek ten nie wymaga uzasadnienia i jest wolny od opłat. Następnie, należy też skontaktować się z ZUS w celu zawieszenia opłacania składek. Wyrejestrowanie z ubezpieczeń następuje z dniem, w którym działalność nie jest już wykonywana.

Należy pamiętać, że w okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może prowadzić działalności gospodarczej – dopuszczalne jest wykonywanie jedynie enumeratywnie wyliczonych przez ustawodawcę czynności. 

Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy.