Aktualnie trwają prace legislacyjne nad rządowym projektem nowelizacji Ordynacji podatkowej i niektórych innych ustaw. Ustawa – Ordynacja podatkowa stanowi kodyfikację podstawowych reguł funkcjonowania systemu podatkowego i zasad działania aparatu skarbowego. Podstawowym celem projektowanej nowelizacji ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, zwanej dalej „Ordynacją”, jest stworzenie ram prawnych, które zracjonalizują i uproszczą procedury podatkowe, co w założeniu ma przełożyć się ułatwienie kontaktów podatników z organami podatkowymi oraz zapewnić efektywniejszy pobór podatków. Niestety, w praktyce, niektóre przepisy korzystne dla podatników są stosowane w bardzo ograniczony lub wręcz wypaczony sposób przez niektóre organy podatkowe w Polsce.
Niedawno zaproponowany przez Radę Ministrów projekt zmian w Ordynacji podatkowej zakłada przede wszystkim wprowadzenie do system prawnego pełnomocnictw ogólnych do reprezentacji podatnika we wszystkich sprawach podatkowych, poszerzenie wachlarza stawek odsetek za zwłokę oraz informatyzację sprawdzania dokumentacji księgowej. Kluczowa jednak zmiana dla podatnika dotyczy wprowadzenia zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika, co może mieć wpływ na usunięcie pewnych nieprawidłowości w stosowaniu prawa podatkowego w Polsce przez organy podatkowe.
Pełnomocnictwa ogólne
Przy rosnącym zainteresowaniu ze strony podatników powierzeniem kompleksowej obsługi swoich spraw podatkowych profesjonalistom, przyjęty na gruncie obecnie obowiązujących przepisów ustawy mechanizm ujawniania faktu udzielenia pełnomocnictwa dopiero po wszczęciu postępowania poprzez złożenie dokumentu pełnomocnictwa do akt poszczególnych spraw okazuje się być dalece niewystarczający. Na tej płaszczyźnie istnieje potrzeba głębokiej przebudowy obecnych rozwiązań, stworzenie instytucji pełnomocnika ogólnego oraz stworzenie instrumentów prawnych umożliwiających wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej do składania pełnomocnictw. W ocenie Ministerstwa Finansów zasadne jest wprowadzenie w ustawie – Ordynacja podatkowa nowej instytucji pełnomocnictwa ogólnego otwartej dla wszystkich podatników. Ustanowienie pełnomocnika ogólnego zniesie uciążliwość związaną z dotychczasowym obowiązkiem przedkładania pełnomocnictwa lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa do akt każdej sprawy podatkowej, co nie tylko ograniczy biurokrację w organach podatkowych, ale również uprości reprezentowanie strony przez pełnomocnika.
W projekcie przewiduje się, że pełnomocnictwa ogólne będą składane wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego według wzoru określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 138j § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej (art. 138d § 2 Ordynacji podatkowej). Sposób przesyłania pełnomocnictwa ogólnego w formie dokumentu elektronicznego, uwzględniając potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i niezaprzeczalności danych zawartych w pełnomocnictwach oraz potrzebę ich ochrony przed nieuprawnionym dostępem, zostanie określony w drodze rozporządzenia Ministra Finansów (art. 138j § 2 Ordynacji podatkowej).
Zakres działania pełnomocnika ogólnego będzie obejmował wszystkie sprawy podatkowe oraz inne sprawy należące do właściwości organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej (art. 138d § 1 Ordynacji podatkowej). Dodać należy, że pełnomocnictwo ogólne nie będzie uprawniało do podpisywania deklaracji. W tym zakresie obowiązują szczególne regulacje w art. 80a Ordynacji podatkowej. Pełnomocnik ogólny może być ustanowiony w momencie, gdy nie toczy się żadna procedura podatkowa, albo też w toku tej procedury. Stały kontakt z pełnomocnikiem ogólnym zapewni nałożenie obowiązku zawiadomienia o każdej zmianie adresu, pod którym dokonuje się doręczeń, lub adresu elektronicznego (art. 146 § 1 Ordynacji podatkowej).
Zawiadomienie o zmianie pełnomocnictwa w zakresie adresu składane będzie do Centralnego Rejestru Pełnomocnictw Ogólnych, także przed wszczęciem procedury podatkowej. W razie niedopełnienia tego obowiązku pismo uznane będzie za doręczone pod dotychczasowym adresem (art. 146a § 1 i 2 Ordynacji podatkowej). Ustanowienie, zmiana zakresu, odwołanie lub wypowiedzenie pełnomocnictwa ogólnego będzie wywierało skutek od dnia wpływu pełnomocnictwa do Centralnego Rejestru (art. 138i § 1 Ordynacji podatkowej). W celu ułatwienia korzystania z nowej instytucji pełnomocnictwa i efektywnego korzystania z bazy danych przez organy podatkowe wzór pełnomocnictwa ogólnego, zawiadomienia o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu zostaną określone w drodze rozporządzenia Ministra Finansów (art. 138j § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej). W przypadku wystąpienia problemów technicznych uniemożliwiających złożenie pełnomocnictwa ogólnego w formie dokumentu elektronicznego, pełnomocnictwo to będzie składane w formie pisemnej zgodnie ze wzorem określonym w art. 138j § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej (art. 138d § 3 Ordynacji podatkowej). Adwokat, radca prawny oraz doradca podatkowy będą mogli sami zgłaszać udzielenie im pełnomocnictwa ogólnego oraz zawiadamiać o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu ze wskazaniem daty zwolnienia z obowiązku reprezentacji (art. 138d § 5 Ordynacji podatkowej). W przypadku ustanowienia pełnomocnika ogólnego organ podatkowy, w razie potrzeby (np. do celów procesowych, przekazania sprawy do wojewódzkiego sądu administracyjnego), sporządzi wydruk tego pełnomocnictwa (zawiadomienia o zmianie zakresu, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa) i dołączy go do akt sprawy (art. 138h Ordynacji podatkowej). Pracownik organu podatkowego lub funkcjonariusz celny, który dokona wydruku, potwierdzi w formie adnotacji zgodność wydruku z dokumentem elektronicznym (art. 138h zdanie drugie Ordynacji podatkowej). Pełnomocnictwa ogólne będą gromadzone w informatycznej bazie danych zwanej „Centralnym Rejestrem Pełnomocnictw Ogólnych” i dostępne na bieżąco dla wszystkich organów podatkowych, w tym organów samorządowych oraz organów kontroli skarbowej
Odsetki
W zakresie odsetek projekt zmian Ordynacji podatkowej zakłada upowszechnienie dobrowolnego i rzetelnego wypełniania obowiązków podatkowych poprzez:
– wzmocnienie bodźców stymulujących podatników do jak najszybszego ujawnienia nieprawidłowości w złożonej deklaracji i uregulowania powstałej z tego tytułu zaległości,
– zwiększenie dolegliwości finansowej wobec uchylania się od obowiązku składania deklaracji oraz znacznego zaniżania deklarowanych zobowiązań w obszarach o podwyższonym ryzyku.
Przez dobrowolne wypełnianie obowiązków podatkowych rozumieć należy prawidłowe i terminowe deklarowanie zobowiązań, bez konieczności wszczynania czynności sprawdzających, kontroli podatkowej i postępowania podatkowego oraz dokonywanie płatności należności podatkowych bez konieczności wszczynania czynności egzekucyjnych, a postępowań karnych skarbowych. Wpływanie na wzrost świadomości podatkowej podatników poprzez wzmacnianie postawy dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych i rzetelności rozliczeń podatkowych jest istotnym narzędziem nie tylko zapewniającym wpływy do budżetu, ale przede wszystkim zmniejszającym koszty funkcjonowania administracji podatkowej oraz umożliwiającym uniknięcie podejmowania działań uciążliwych dla podatnika.
Projekt ustawy przewiduje:
– zmniejszenie wysokości obniżonej stawki odsetek za zwłokę, do wysokości 50% stawki podstawowej, dla podatników przejawiających inicjatywę w skorygowaniu nieprawidłowości w pierwotnej deklaracji i bezzwłocznym uregulowaniu zaległości podatkowej, przy równoczesnym ograniczeniu czasowym do 6 miesięcy możliwości składania korekty deklaracji uprawniającej do obniżonej stawki odsetek,
– wprowadzenie podwyższonej stawki odsetek za zwłokę, w wysokości 150% stawki podstawowej, dla podatników podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego oraz dłużników celnych, którzy bądź nie wywiązują się z obowiązku składania deklaracji, bądź zaniżają wysokość deklarowanego zobowiązania (zawyżają wysokość nadpłaty/zwrotu podatku) o ponad 25% kwoty należnej i wyższej niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę .
Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika
Jednakże kluczowe znaczenie z punktu widzenia zabezpieczenia interesów podatnika ma zaproponowania poprawka dodana przez posłów w sejmowej podkomisji do spraw monitorowania systemu podatkowego do rządowego projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej. Zmiana dotyczy rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. Projekt wszak zakłada, iż w przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa podatkowego organ podatkowy będzie przyjmował wykładnię korzystną dla strony postępowania. Nowe brzmienie proponowanego przepisu rozszerza stosowanie zasady nie tylko wobec podatników, ale również wobec płatników, inkasentów, następców prawnych i osób trzecich, które są stroną podstępowania. Rozstrzyganie wątpliwości na rzecz strony postępowania będzie stanowiło jedną z podstawowych zasad prowadzonego postępowania podatkowego.
Prawdopodobne wejście w życie
Obecnie przyjęty przez Sejm projekt zmian w Ordynacji podatkowej został skierowany do Senatu. Nowelizacja ustawy prawdopodobnie wejdzie w życie z dniem 01 stycznia 2016 r.
USD
EUR
CHF
GBP