100 lat temu, równolegle z odzyskiwaniem niepodległości przez nasz kraj, rodziła się Polska Marynarka Wojenna. W 28 listopada 1018 Marszałek wydał dekret powołujący „Marynarkę Wojenną”. Formujące się Państwo Polskie nie miało jeszcze dostępu do morza i dlatego Marynarka Wojenna powstawała na polskim śródlądziu, a pierwszymi akwenami jej działań były rzeki – Wisła, Pina i Prypeć.
Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku od 1 grudnia 2018 roku zaprasza do siedziby głównej, do Spichlerzy na Ołowiance na wyjątkową wystawę czasową: „Uzbrojone rzeki. Flotylle niepodległej”. Wystawa, zorganizowana w 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości, przedstawia początki Polskiej Marynarki Wojennej. Patronat honorowy nad wystawą objęło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Autorami koncepcji i scenariusza wystawy są Patryk Klein, Jadwiga Klim, Radosław Paternoga i Wojciech Ronowski z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
Wystawa „Uzbrojone rzeki. Flotylle Niepodległej” ma zróżnicowaną formę: tradycyjnym środkom narracji, jak teksty czy ilustracje oraz oryginalnym zabytkom, towarzyszyć będą projekcje filmowe, aplikacje i animacje. – Za pomocą animacji przedstawiamy akwen działań flotylli rzecznych w wojnie polsko-bolszewickiej i wojnie 1939 r – mówi Jadwiga Klim. - Wystawie towarzyszy też program edukacyjny: planujemy specjalne wydarzenia w rocznicę ważnych wydarzeń w historii polskich flotylli rzecznych.
Rozkaz o utworzeniu Marynarki Polskiej wydał 28 listopada 1918 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski. Polska nie miała jednak wówczas dostępu do morza. Marynarka Wojenna zaczęła więc tworzyć się nad polskimi rzekami. 30 listopada otrzymała jako bazę port w Modlinie u zbiegu Narwi i Wisły, a 23 grudnia 1918 r. utworzono tam Flotyllę Wiślaną. W Modlinie powstała również pierwsza stocznia marynarki, pierwsza szkoła marynarzy oraz Batalion Morski – jednostka kadrowa dla przyszłych oddziałów morskich. Flotylla Wiślana wzięła ofiarny udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r., a utworzona wiosną 1919 r. Flotylla Pińska - w ofensywie kijowskiej. Po zakończeniu wojny o niepodległość to właśnie Flotylla Pińska (od 1931 r. Flotylla Rzeczna) zaczęła stopniowo przejmować ciężar ochrony granic państwa. Oprócz funkcji militarnej pełniła ona również inną istotną rolę, będąc największym pracodawcą i stanowiąc ważny ośrodek polskości na dalekim Polesiu. Dla służących w jej szeregach żołnierzy była szkołą patriotyzmu, a dla mieszkańców Pińska i Polesia – symbolem trwania państwa polskiego na tamtych terenach.
- Na wystawie pokazujemy tę państwotwórczą rolę flotylli rzecznych. Klamrą spinającą opowieść o początkach Marynarki Polskiej są dramatyczne epizody Wojny Obronnej we wrześniu 1939 r.: zbrodnia w Mokranach i zatopienie w Modlinie kutra uzbrojonego „KU 30” – mówi Wojciech Ronowski, jeden z autorów koncepcji wystawy. - W prologu sięgamy do działalności morskiej Jagiellonów: utworzenia w 1517 r. floty kaperskiej i w 1568 r. - Komisji Morskiej, odpowiedzialnej za powstanie floty wojennej, sądownictwa morskiego i realizację polskiej polityki na morzu. W działalności odrodzonego państwa polskiego widoczne są analogie do poczynań ostatnich Jagiellonów: potrzeba zbudowania silnej floty wojennej, administracji morskiej oraz gospodarczego zaplecza dla rozwoju handlu morskiego – dodaje Wojciech Ronowski.
- Przygotowanie wystawy o Flotylli Wiślanej i Flotylli Pińskiej okazało się trudniejsze, niż początkowo zakładaliśmy – mówi Jadwiga Klim. - Ze względu na samozatopienie okrętów we wrześniu 1939 r. i trudne losy ich spieszonych załóg, do czasów współczesnych zachowało się stosunkowo mało zabytków i pamiątek. Są one rozproszone pomiędzy muzeami, kolekcjonerami i rodzinami marynarzy „słodkich wód”. Duża część pozostała za naszą wschodnią granicą. Wypożyczenie niektórych na naszą wystawę było możliwe dzięki życzliwości wielu instytucji i osób prywatnych, dzięki którym, między innymi, ta wystawa powstała.
„Uzbrojone rzeki. Flotylle Niepodległej” – wystawa czasowa w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku, czynna od 1 grudnia 2018 do 1 grudnia 2019 r.
rel (NMM w Gdańsku)
USD
EUR
CHF
GBP