FORUM OKRĘTOWE: Porozumienie Sektorowe w sprawie wodoru, to początek

14 października 2021 w Hotelu Regent w Warszawie podpisano porozumienie sektorowe na rzecz budowy gospodarki wodorowej w Polsce.

Prace nad Porozumieniem zostały zainicjowane przez Pełnomocnika Rządu ds. Odnawialnych Źródeł Energii podpisaniem w dniu 7 lipca 2020 r. „Listu intencyjnego o ustanowieniu partnerstwa na rzecz budowy gospodarki wodorowej i zawarcia sektorowego porozumienia wodorowego”. Zostały powołane grupy robocze, które rozpoczęły prace koncepcyjne nad kształtem Porozumienia.

Pracujący w grupach eksperci – w liczbie ok. 650 - zidentyfikowali dostępne rozwiązania, bariery rozwoju oraz oczekiwania społeczne i gospodarcze, związane z wdrażaniem gospodarki wodorowej w Polsce. Na ich podstawie opracowali propozycje działań skierowanych na budowanie ram i stworzenie odpowiedniego otoczenia regulacyjnego i instytucjonalnego. Wśród 138 sygnatariuszy Porozumienia Sektorowego są również podmioty działające w gospodarce morskiej, m.in.: stocznie z Holdingu REMONTOWA – Remontowa S.A. i Remontowa Shipbuilding S.A., a także Polska Żegluga Morska, Polski Rejestr Statków, Akademia Marynarki Wojennej, Port Gdynia oraz Związek Pracodawców FORUM OKRĘTOWE.

O komentarz poprosiliśmy przedstawiciela jednego z sygnatariuszy Porozumienia, dyrektora biura Związku Pracodawców FORUM OKRĘTOWE Ireneusza Karaśkiewicza:

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym faktycznie jest Porozumienie Sektorowe na Rzecz Budowy Gospodarki Wodorowej?

- W ogromnym skrócie - Porozumienie to stanowi wyraz wspólnej woli podpisujących je podmiotów - administracji rządowej, świata biznesu i nauki oraz przedstawicieli przedsiębiorców - podjęcia wspólnych działań na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce. Wodór ma odegrać istotną rolę w dążeniu do osiągniecia neutralności klimatycznej. To ogromne wyzwanie, dlatego postanowiliśmy połączyć siły, by razem stawić mu czoła. Jest odpowiedzią na globalne wyzwanie, związane z przeciwdziałaniem skutkom zmian klimatu.

Zatem Porozumienie jest częścią szerszego planu?

- Dokładnie. Istotny wpływ na jego kształt ma polityka klimatyczno-energetyczna Unii Europejskiej ujęta w tzw. Europejskim Zielonym Ładzie, na podstawie której Rada Europejska zatwierdziła wiążący dla UE cel, zakładający ograniczenie emisji netto gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomem z roku 1990, by do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną.

- Europejski Zielony Ład, to z kolei wkład UE do realizacji szerszego, globalnego porozumienia klimatycznego - tzw. Porozumienia Paryskiego, przyjętego podczas 21. Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. Reasumując: podpisane Porozumienie Wodorowe jest częścią globalnego przedsięwzięcia, zmierzającego do redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Czy wodór może być panaceum na te problemy?

- Całości problemu nie załatwi, ale ma swoją ważną rolę do odegrania. Przyjęta w 2020 roku Strategia Wodorowa UE zakłada wzrost udziału wodoru w miksie energetycznym UE z obecnych 2 proc. do 14 proc. do roku 2050. W pierwszym okresie możliwa będzie produkcja wodoru niskoemisyjnego ze źródeł konwencjonalnych, a następnie stopniowo - zwiększając moc elektrolizerów zasilanych energią z OZE - przechodzić na produkcję wodoru zielonego.

Jak na tym tle wygląda Polska?

- Kopciuszkiem na pewno nie jesteśmy. Nasz kraj jest piątym na świecie i trzecim w Unii Europejskiej producentem wodoru. Całość produkcji stanowi jednak wodór wytwarzany z paliw kopalnych, których emisyjność jest bardzo wysoka. Wytwarzany jest głównie przez rafinerie i zakłady chemiczne, a wykorzystywany w procesach rafinacji i produkcji nawozów mineralnych oraz chemikaliów. Główni producenci to: Grupa Azoty, PKN Orlen, Grupa Lotos i Jastrzębska Spółka Węglowa.

- Oprócz zdolności produkcyjnych, mamy także całkiem niezłe know-how. Istnieje u nas znaczący potencjał naukowo-badawczy w dziedzinie technologii wodorowych, zintegrowany m.in. przez Instytut Energetyki oraz liczne instytucje i grupy badawcze, np. na poszczególnych wyższych uczelniach. Mamy specjalistów w zakresie wszystkich zagadnień, dotyczących konstrukcji ogniw paliwowych i elektrolizerów. Przemysł ma doświadczenie w zakresie produkcji, dystrybucji, magazynowania oraz wykorzystania wodoru.

- Pozycja startowa jest więc niezła. Są realne szanse, by - wykorzystując polski potencjał - zbudować́ przewagi konkurencyjne w nowo powstającym w skali świata sektorze gospodarki wodorowej. W trakcie podpisywania Porozumienia, na sali wyczuwało się optymizm.

W jakich obszarach gospodarki przewiduje się zastosowanie wodoru?

- Za najbardziej perspektywiczne uznano energetykę, ciepłownictwo, niektóre sektory przemysłu oraz transportu. Jeżeli chodzi o przemysł, to przewiduje się wykorzystanie wodoru np. do częściowego zastąpienia paliw kopalnych do produkcji stali, amoniaku i produktów drzewa metanolowego. Natomiast w odniesieniu do transportu, może być wykorzystywany w pojazdach komunikacji miejskiej i ciężkich pojazdach drogowych, a w dalszej perspektywie w transporcie kolejowym, lotnictwie i – co nas interesuje i o co zabiegaliśmy – w transporcie morskim i rzecznym. Dotyczące tego zapisy ujęto w Porozumieniu Wodorowym. Zresztą pierwsze, inicjatywy na naszym okrętowym podwórku już się pojawiły, ale to osobny temat, który przedstawię wkrótce…

Jaki będzie następny krok?

- Obecnie finalizowane są prace nad Polską Strategią Wodorową do roku 2030 z perspektywą do 2040 roku. W pracę na tym dokumentem bardzo zaangażowały się również stocznie z Holdingu REMONTOWA. Przeszedł on już wszystkie etapy konsultacji i spodziewane jest jego rychłe zatwierdzenie przez Radę Ministrów. Porozumienie Wodorowe będzie jego kluczowym instrumentem wykonawczym, w którym zaproponowano instrumenty organizacyjne, instytucjonalne, finansowe i legislacyjne, mające wspierać wdrażanie technologii oraz jej komercjalizację. Głównym celem Porozumienia Sektorowego jest maksymalizacja tzw. local content, rozumianego jako udział polskich naukowców i przedsiębiorców, prowadzących działalność produkcyjną lub usługową na terenie RP, w całym łańcuchu wartości.

- Prawdziwe przyspieszenie nastąpi w momencie uruchomienia dużych środków finansowych, przewidzianych na rozwój gospodarki wodorowej w Polsce w Krajowym Planie Odbudowy, który jak – jak wiemy z doniesień medialnych – nie jest jeszcze zatwierdzony przez Komisję Europejską.

Jest to w tej chwili rzeczywiście gorący temat medialny. Abstrahując od sporów politycznych, które są tego przyczyną - jaki wpływ ma blokowanie przez Komisję Europejską zatwierdzenia KPO na realizację planów opisanych w Porozumieniu Sektorowym?

- Niewątpliwie opóźnia rozpoczęcie jego realizacje. Przypomnę tylko że polskie KPO pisane było pod kątem dekarbonizacji całej polskiej gospodarki i lwia część środków finansowych – ok. 22 mld. EUR - ma być przeznaczona na ten właśnie cel. Dotyczy to nie tylko polityki wodorowej, ale również inwestycji w OZE, czyli np. również w morską energetykę wiatrową. Są w KPO obszary takie jak zielona, inteligentna mobilność, np. produkcja samochodów elektrycznych, czy zmniejszenie energochłonności w której największe środki mają iść na redukcję tzw. niskiej emisji, czyli dofinansowania wymiany kotłów w domach jednorodzinnych, oraz poprawę efektywności energetycznej budynków wielorodzinnych.

Cały ten proces został zahamowany przez Komisję Europejską, która – co wielu obiektywnych europejskich komentatorów niezaangażowanych w spór polityczny zauważyło - w tym samym czasie intensywnie forsuje cele klimatyczne opisane w Europejskim Zielonym Ładzie. Zwracają oni uwagę, że KE nie może wymagać od Polski spełnienia tych celów, jednocześnie blokując pieniądze przeznaczone na ich realizację. Widać jednak symptomy tego, że do wielu zaczyna docierać paradoks tej sytuacji, emocje powoli opadają, a głosy rozsądku zaczynają przeważać, co było widoczne w wystąpieniach najważniejszych liderów UE na ostatnim posiedzeniu Rady Europejskiej. Jestem przekonany, że fundusze te zostaną niebawem odblokowane i proces dekarbonizacji naszej gospodarki ruszy ostro do przodu.

- Dlatego moim zdaniem warto poświęcić parę chwil na lekturę Porozumienia Sektorowego na Rzecz Budowy Gospodarki Wodorowej w Polsce – zawiera on opisy i mapę drogową przedsięwzięć, które będą miały niebawem wpływ na naszą rzeczywistość.

Dziękuję za rozmowę.

[Porozumienie Sektorowe na Rzecz Rozwoju Gospodarki Wodorowej]