UWAGA: Marynarze-nowe obowiązki podatkowe w przypadku Grecji

Grecja w dniu 30 marca 2021 roku złożyła dokumenty ratyfikacyjne w odniesieniu do Konwencji MLI nie artykułując zastrzeżeń do propozycji Polski w zakresie zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania na metodę proporcjonalnego zaliczenia. Powyższe ma rodzi dla polskich marynarzy zmianę formy rozliczenia ich dochodów w Polsce z pracy na statkach eksploatowanych przez greckich armatorów. Zmiana ta znaczenie obowiązywać od dnia 01.01.2022 roku.

W piątek 01.10.2021 roku Sejm uchwalił nowelizację ustaw podatkowych powszechnie określaną „Nowym Ładem”. Obecnie nowelizacja ta będzie przedmiotem prac senackich. Zgodnie z planem rządu, ma nowelizacja ta ma wejść w życie od 01.01.2022 r., co oznacza, że musi zostać uchwalona i ogłoszona przed końcem listopada 2021 roku. Wśród zmian, jakie uchwalił Sejm, są m.in. podwyżka kwoty wolnej od podatku do 30.000 zł, ma nastąpić również kwotowe zwiększenie pierwszego progu podatkowego objętego stawką 17% PIT, z 85.000 zł do 120.000 zł. Powyżej tej kwoty tj. 120.000 zł dalej ma obowiązywać wyższa stawka 32 % PIT.

Z uwagi na fakt, iż nie znamy jeszcze ostatecznego kształtu przepisów nie będę szerzej odnosił się do tych zmian, aczkolwiek jakość legislacyjna tej nowelizacji pozostawia bardzo wiele do życzenia.

Chciałbym również zastrzec, iż poniższe rozważania dotyczące Grecji, z perspektywy regulacji polskich, mogą ulec pewnym bliżej niedookreślonym modyfikacjom z uwagi na Nowy Ład.

Co się zmieni w przypadku Grecji?

W oparciu o treść normatywną art. 15 ust 3 Konwencji zawartej między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Greckiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Atenach dnia 20 listopada 1987 r., „wynagrodzenie z pracy najemnej, wykonywanej na pokładzie statku lub samolotu używanego w komunikacji międzynarodowej, mogą być opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym zyski pochodzące z eksploatacji statków i samolotów są opodatkowane zgodnie z postanowieniami art. 8 niniejszej umowy”.

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. umowy, postanowienia niniejszej umowy nie naruszają postanowień Umowy zawartej pomiędzy Rządem Polski a Rządem Grecji w sprawie zwolnienia od opodatkowania przychodów pochodzących z eksploatacji statków i samolotów w komunikacji międzynarodowej, podpisanej w Atenach dnia 21 stycznia 1964 r.

Natomiast ust. 2 cyt. umowy stanowi, że postanowienia umowy, o której mowa w ustępie 1 niniejszego artykułu, będą miały zastosowanie również do zysków z uczestnictwa w umowie pool’owej, we wspólnym przedsiębiorstwie lub w międzynarodowym związku eksploatacyjnym.

Dotychczas zgodnie z art. 24 ust. 1 ww. umowy, jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce osiąga dochód lub posiada majątek, który zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy może być opodatkowany w Grecji, to Polska - z uwzględnieniem postanowień punktów 2 i 3 niniejszego artykułu - zwolni taki dochód lub majątek od opodatkowania.

Natomiast pkt 3 ww. artykułu przewidywał korzystną dla podatnika metodę unikania podwójnego opodatkowania, a mianowicie wyłączenie z progresją. Niestety dla podatników, ten stan rzecz ulegnie zmianie od początku przyszłego roku.

Powstanie obowiązku podatkowego w Polsce

Fakt zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych uprawnia każdego marynarza do zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy pamiętać, iż od dnia 01.01.2021 roku art. 27 g ust. 5 ustawy o PIT nabrał nowego brzmienia tj.: „Przepisu ust. 2 zdanie drugie nie stosuje się do dochodów osiąganych w roku podatkowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 8 lit. a i pkt 9, jeżeli dochody te są osiągane z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw.”

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia wiązać się będzie z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym. Jeżeli podatnik nie będzie chciał opłacać zaliczek na poczet PIT, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, będzie miał możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek w przypadku Grecji w roku 2022
Z uwagi na fakt, iż nowe regulacje podatkowe dotyczące Grecji zaczną obowiązywać od początku 2022 roku, jedną z najważniejszych kwestii dla marynarza będzie ustalenie terminu złożenia ww. wniosku o ograniczenie poboru zaliczek.

Wniosek ten należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:

1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (przelewu);
2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.

Opcje pierwszą znajdzie zastosowanie, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz będzie pozostawał w domu. Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz będzie zamustrowany na statku termin płatności pierwszej zaliczki minie w terminie wskazanym w punkcie drugim.

W zakresie dokumentów i uzasadnienia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek w celu zabezpieczenia swojej sytuacji podatkowej rekomenduje się skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika posiadającego uprawnienia radcy prawnego lub doradcy podatkowego, gdyż polskie organy podatkowe coraz częściej bezzasadnie utrudniają podatnikom uzyskanie pozytywnej decyzji w zakresie ograniczenia poboru zaliczek.

Zeznanie roczne za 2022 roku w Polsce w przypadku Grecji

W przypadku pracy dla greckiego armatora, na marynarzu posiadającym polską rezydencję podatkową będzie ciążył obowiązek złożenia zeznania rocznego w Polsce do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym powstał obowiązek podatkowy (tj. po roku podatkowym 2022, do 30 kwietnia 2023 roku).

Warto podkreślić, iż również w sytuacji, gdy marynarz nie będzie uzyskiwał przychodów z innych źródeł tzn. jedynym jego dochodem w roku podatkowym będzie dochód z pracy na rzecz armatora greckiego, również będzie musiał złożyć PIT w Polsce.

Transport międzynarodowy

Niestety w roku 2021 marynarze konfrontują się z tym, że aparat skarbowy w Polsce za wszelką cenę wykazać, iż statek, na którym marynarz wykonuje pracę najemną nie jest eksploatowany w transporcie międzynarodowym. Często wbrew temu jak faktycznie ta jednostka jest eksploatowana oraz jakimi dokumentami dysponuje marynarz. Takie nagminne praktyki aparatu skarbowego stoją w oczywistej sprzeczności z licznymi przepisami, legalnymi definicjami, dokumentami urzędowymi np. certyfikaty statku i wiedzą specjalistyczną prezentowanymi przez podatników w toku postępowań.

Niestety w tym zakresie, aby zabezpieczyć swój interes podatkowy marynarz musi przedstawić bardzo rozbudowaną argumentację prawną i faktyczną, co z drugiej strony nie zawsze gwarantuje szybkie i pozytywne zakończenie sprawy.

Urzędnicy skarbowi w dalszym ciągu, bez żadnej podstawy prawnej, próbują kreować zasadę, iż dana jednostka musi w określonym procencie być eksploatowana w faktycznym transporcie, aby ją uznać za jednostkę tak właśnie eksploatowaną. Tego rodzaju „pomysły” urzędnicze są najzwyklejszym nadużyciem, gdyż takie podejście nie znajduje żadnego oparcia ani w unijnym ani w polskim prawie.

Powyższe stanowiska aparatu urzędniczego są bardzo niepokojące, gdyż stają się przyczynkiem do licznych wezwań marynarzy, bezprawnych decyzji wymiarowych lub zabezpieczających (szczególnie tych, którzy pracują na „nietypowych” jednostka np. statki sejsmiczne), które wprost zmierzają do bezzasadnego opodatkowania dochodów marynarzy z lat wcześniejszych.

Podsumowanie

Marynarze wykonujący pracę najemną na statkach eksploatowanych przez przedsiębiorstwa z faktycznym zarządem w Grecji muszą liczyć się z tym, iż od dnia 01.01.2022 roku dojdzie do zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania tj. na metodę proporcjonalnego zaliczenia, która jest dla marynarzy niekorzystna. Jeżeli przepisy ustawy o PIT nie ulegną w międzyczasie zmianie ww. marynarzom będzie przysługiwało prawo do ulgi abolicyjnej.

Z uwagi na powyższe oraz przez wzgląd na coraz bardziej profiskalne działania aparatu skarbowego w Polsce, wszystkim marynarzom zatrudnionym w ww. modelu rekomendujemy analizę ich sytuacji podatkowej z lat 2015-2021 oraz skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika zarówno w zakresie wystąpienia z wnioskiem o ograniczenie poboru zaliczek jak i rozliczenia zeznania rocznego w Polsce.

Na sam koniec należy z całą mocą podkreślić, iż powyższe rozważania dotyczące Grecji, z perspektywy regulacji polskich, mogą ulec pewnym bliżej niedookreślonym modyfikacjom (obecnie nowelizacja została skierowana do prac senackich) z uwagi na Nowy Ład, który może wejść w życie już od 01.01.2022 roku.