Podmiany załóg w dobie pandemii COVID-19 - nowy protokół IMO

W związku z panującą na świecie pandemią COVID-19, sytuacja zarówno marynarzy, jak i pracodawców/armatorów nie należy do najłatwiejszych. Krajowe przepisy dotyczące zasad przemieszczania się bardzo często ulegają zmianie, w zależności od wprowadzanych w danym regionie obostrzeń.

Międzynarodowe organizacje próbują wyjść branży morskiej naprzeciw, tworząc publikacje, mające na celu uporządkowanie przepisów dotyczących bezpiecznych warunków pracy w dobie koronawirusa. W tym celu, Międzynarodowa Organizacja Morska (International Maritime Organization, w skrócie IMO) wypracowała protokół zawierający zasady dotyczące podmian załóg w związku z pandemią COVID-19 (Okólnik nr 4204 z dnia 05 października 2020 roku).

Dokument ten przedstawia zalecaną procedurę w celu zapewnienia bezpiecznych podmian załóg i podróży „z i do” pracy w dobie pandemii koronawirusa. Reguluje również zalecenia dla państw członkowskich dotyczące środków, które mają ułatwić podmianę załóg w portach morskich podczas pandemii. Ramy niniejszego protokołu po raz pierwszy zostały ustalone, a następnie wydane w dniu 05 maja 2020 roku. Omawiana wersja zaś przedstawia wprowadzone ostatnio zmiany mające na celu ujednolicenie zasad i ukazanie m.in. wymogów dotyczących przeprowadzenia testów na obecność COVID-19, kwarantanny czy regulacje opisujące procedury w związku z pojawieniem się koronawirusa wśród marynarzy na statku.

Przedmiotowe zalecenia mają pomóc rozwiązać problemy załóg, które to z powodu częstego braku dostępnych lotów i innych ograniczeń wpływających na ich podmianę, spędziły już wiele miesięcy na morzu i które powinny być pilnie repatriowane do swoich miejsc zamieszkania. Dlatego też, omawiany protokół IMO w swojej treści zaleca armatorom/pracodawcom przestrzeganie międzynarodowych przepisów i zobowiązań umownych dotyczących okresów świadczenia usług przez marynarzy na pokładzie statków, a także zachęca rządy państw członkowskich do podjęcia pilnych działań w celu rozwiązania problemu podmian załóg.

Zasady dotyczące procedury zamustrowania marynarzy

Celem omawianych regulacji jest utworzenie takich zaleceń, które ułatwią bezpieczne zamustrowanie marynarzy w celu dokonania podmiany załóg oraz zapewnienie środków bezpieczeństwa, aby zminimalizować ryzyko zakażenia wirusem COVID-19, zarówno podczas drogi do pracy samolotem lub innym środkiem transportu, jak i w trakcie pełnienia obowiązków na pokładzie statku.

Protokół IMO szczegółowo opisuje zalecenia, które powinny być wprowadzone podczas całego procederu zamustrowania marynarza. Począwszy od trasy z jego miejsca zamieszkania na lotnisko, z którego pracownik wyrusza do innego kraju, a także samego pobytu w samolocie (lub w innym środku transportu), a skończywszy na przylocie do państwa docelowego, drogi z lotniska do portu morskiego, oraz wejściu na pokład statku i rozpoczęciu służby.

Główną intencją jest zapewnienie, że marynarze będą zdrowi podczas podróży do pracy i kontrolowanie ryzyka zakażeń członków załogi. W związku z tym, treść protokołu reguluje główne wymagania armatorów/pracodawców w stosunku do marynarzy, zgodnie z którymi:

a) marynarze powinni monitorować swój stan zdrowia bezpośrednio przed zamustrowaniem;
b) marynarze powinni natychmiast poinformować pracodawcę o złym samopoczuciu i o jakichkolwiek objawach związanych z COVID-19 zgodnie z wytycznymi WHO (World Health Organization/Światowa Organizacja Zdrowia).

Z kolei armatorzy/pracodawcy powinni dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić możliwie wcześniejsze opuszczenie miejsca zamieszkania, aby marynarze ściśle przestrzegali wszelkich warunków izolacji/wymagań dotyczących kwarantanny.

Dodatkowo, pracodawca poinformuje i wymagać będzie, aby pracownicy zapoznali się z ogólnymi informacjami dotyczącymi koronawirusa, standardową ochroną przed infekcjami oraz środkami ostrożności zapewnionymi przez odpowiednie krajowe lub lokalne organy władzy. Powinni również poddać się samoizolacji, jeśli zajdzie taka potrzeba oraz dbać o higienę osobistą (np. mycie rąk, unikanie dotykania twarzy itp.). Należy również często sprawdzać temperaturę ciała, najlepiej dwa razy dziennie i przechowywać zapisy tych temperatur w okresie bezpośrednio przed zamustrowaniem (załącznik do Okólnika zawiera przykładowy wzór prowadzenia takiej ewidencji).

Warto również podkreślić, iż w trakcie podmiany załogi należy posiadać przy sobie skompletowaną dokumentację (w załącznikach omawianego Okólnika znajdują się szablony/wzory niektórych dokumentów) w postaci:

a) dokumentu potwierdzającego status marynarza np. marynarskiej umowy o pracę (Seafarer’s Employment Agreement, w skrócie SEA);
b) oświadczenia o stanie zdrowia i ewidencji temperatur;
c) pisma od pracodawcy oraz informacji dotyczącej szczegółów podmiany załogi.

Pracodawca powinien poinformować marynarzy o polityce spółki dotyczącej ścisłego przestrzegania wszelkich wymagań związanych z poddaniem się kwarantannie, wykonaniem testu na obecność COVID-19, a także poinformowaniem o regulacjach dotyczących potencjalnych naruszeń przepisów, skutkujących podjęciem działań dyscyplinarnych. Obowiązkiem należącym do pracodawcy jest również zapewnienie odpowiedniego wyposażenia niezbędnego do ochrony osobistej pracowników np. maski, rękawiczki, środki do dezynfekcji rąk, termometr itp.

Zachęca się również pracodawców, aby zapewnili odpowiednie środki transportu na lotnisko, które w miarę możliwości zminimalizują kontakt z innymi osobami. Należy również poinformować marynarzy, aby unikali podróżowania środkami transportu publicznego, a kiedy będą już na pokładzie statku zaleca się unikanie korzystania z pomieszczeń wspólnych np. kuchni, pralni czy innego pomieszczenia rekreacyjnego.

Zalecenia dotyczą nie tylko armatorów/pracodawców, ale również organów władzy poszczególnych państw członkowskich IMO. Rządy powinny dążyć do ułatwiania odbycia lotów w celu dokonywania podmian załóg, niezależnie od innych ograniczeń dotyczących lotów, które mogą nadal obowiązywać podczas pandemii COVID-19. Dodatkowo, powinni zapewnić wszelkie możliwe informacje dotyczące tego jaki reżim sanitarny panuje w danych portach morskich i lotniczych (szablony takich dokumentów znajdują się również w załączniku do Okólnika). Informacje, o których mowa powyżej mogą polegać m.in. na wskazaniu wszelkich dostępnych rozwiązań ułatwiających przemieszczanie się marynarzy, takich jak specjalne wejścia/strefy używane przez marynarzy na lotnisku lub procedury zdrowotne, które muszą być przestrzegane m.in. środki zapewniające dystans społeczny.

Organy władzy powinny również rozważyć złagodzenie obowiązków wizowych względem marynarzy, poprzez ich tymczasowe zwolnienie z wszelkich wymogów, które w normalnej sytuacji miałyby zastosowanie do marynarzy, podróżujących w celu podmiany załóg, a także złagodzenie restrykcji dotyczących ważności paszportu. W treści protokołu, zachęca się również władze do współpracy z portami lotniczymi lub morskimi w celu wdrożenia specjalnych ustaleń dotyczących m.in. kontroli granicznej czy zdrowotnej.

Zasady dotyczące procedury repatriacji marynarzy

Celem tych regulacji jest zapewnienie bezpiecznych warunków oraz zapewnienie skutecznych środków kontroli ryzyka zakażeń w trakcie repatriacji marynarza do jego miejsca zamieszkania. W tej sytuacji również mamy do czynienia z procedurami regulującymi wszystkie poszczególne etapy przemieszczania się marynarza począwszy od jego miejsca pracy – statku, a następnie portu morskiego, lotniska, z którego następuje repatriacja, czasu spędzonego w samolocie (lub innym środku transportu), a skończywszy na lotnisku docelowym – w kraju miejsca zamieszkania marynarza.

Marynarz powinien monitorować swój stan zdrowia przed planowanym zejściem na ląd i opuszczeniem statku, a armator/pracodawca powinien dołożyć wszelkich starań, aby zminimalizować ryzyko zarażenia innych osób przy opuszczeniu statku przez marynarzy w celu ich repatriacji.

Dodatkowo, tak jak już zostało wcześniej wspomniane, armator/pracodawca powinien poinstruować, jak również wymagać od członków załogi przestrzegania wszystkich standardowych środków ostrożności w zakresie ochrony przed infekcjami tj.: zachowanie dystansu społecznego, samoizolacja, higiena (mycie rąk, unikanie dotykania twarzy, stosowanie środków do dezynfekcji). Ponadto, pracownicy, którzy mają opuścić statek lub dokonać podmiany załóg powinni unikać kontaktu z osobami, które są chore albo wykazują objawy charakterystyczne dla COVID-19, a także powinni sprawdzać swoją temperaturę i zapisywać ją w ewidencji temperatur (wzór w załączniku do Okólnika). Wszelkie objawy choroby powinny być natychmiastowo zgłaszane do kapitana statku. Dodatkowo, należy mieć przy sobie wcześniej już wspomnianą dokumentację (niektóre wzory można znaleźć w załącznikach do Okólnika):

a) dokument potwierdzający status marynarza np. marynarska umowa o pracę (Seafarer’s Employment Agreement, w skrócie SEA);
b) oświadczenie o stanie zdrowia i ewidencję temperatur;
c) pismo od pracodawcy oraz szczegółową informację dotyczącą podmiany załogi.

Armator/pracodawca powinien udostępnić wszelkie możliwe informacje oraz procedury dotyczące COVID-19 (m.in. dotyczące stosowania środków ostrożności, wykonywania testów na obecność COVID-19, poddaniu kwarantannie) na jego statkach, a także zapewnić środki mające na celu ochronę osobistą marynarza podczas wykonywania jego obowiązków służbowych. Dodatkowo, powinien zapewnić pomoc marynarzom w celu dokonywania podmian załóg oraz dostarczyć wszelkich możliwych informacji dotyczących podmiany czy podróży do miejsca zamieszkania pracownika (przykładowe szablony również dołączone są do niniejszego omawianego Okólnika).

Natomiast, jeśli chodzi o zalecenia w stosunku do organów władzy, tak jak to było omówione w przypadku marynarzy podróżujących na statek - w przypadku repatriacji rząd powinien przyjąć rozwiązania, w ramach których dopuszczalne byłyby loty w celu podmiany załóg, niezależnie od innych ograniczeń dotyczących lotów międzynarodowych mających zastosowanie podczas pandemii COVID-19. Rząd powinien również zachęcać porty morskie oraz lotnicze do publicznego udostępniania wszelkich możliwych i potrzebnych informacji dotyczących ich wymogów i środków mających na celu zachowanie ostrożności w dobie pandemii.

Dodatkowo, tak samo jak w omawianej wcześniej procedurze zamustrowania marynarzy, również dokonując repatriacji członków załogi, organy władzy powinny rozważyć złagodzenie obowiązków wizowych względem marynarzy, poprzez ich tymczasowe zwolnienie z wszelkich wymogów, które w normalnej sytuacji miałyby zastosowanie do marynarzy, podróżujących w celu podmiany załóg, a także złagodzenie restrykcji dotyczących ważności paszportu. W treści protokołu, zachęca się również władze do współpracy z portami lotniczymi lub morskimi w celu wdrożenia specjalnych ustaleń dotyczących m.in. kontroli granicznej czy zdrowotnej. Ponadto zaleca się, aby uznać marynarzy jako „kluczowych pracowników” i rozważyć zwolnienie marynarza z poddania się kwarantannie, jeśli:

a) marynarz przemieszcza się w tranzycie do jego miejsca zamieszkania i nie wykazuje objawów charakterystycznych dla COVID-19;
b) marynarz zobowiązany jest do pozostania w hotelu lub podlega tymczasowemu zakwaterowaniu na określony czas;
c) marynarz, spędził ostatnie 14 dni na statku w odizolowanej przestrzeni.

Podsumowanie

Międzynarodowa Organizacja Morska wypracowała nowy protokół dotyczący podmian załóg w związku z pandemią COVID-19 (Okólnik nr 4204 z dnia 05 października 2020 roku).

Dokument ten, modyfikując wcześniejszą wersję zaleceń IMO, zwraca uwagę na potrzebę zgodności i ścisłego przestrzegania wymogów dotyczących wykonywania testów na obecność COVID-19, a także poddania się kwarantannie, wskazując, że są one wymagane w większości państw na świecie. Zmiany wzmacniają również pozycję marynarzy, którzy nie powinni rozpoczynać podroży, lub jej kontynuować, jeśli źle się czują lub podejrzewają, że mogą mieć objawy COVID-19. Uwzględniono również dodatkowe zalecenia, aby zapobiec infekcjom na pokładzie statku, gdy marynarze dołączają do załogi, jak również opuszczają pokład i rozpoczynają proces repatriacji.

Reasumując, za pozytywny należy uznać, fakt, iż Międzynarodowa Organizacja Morska wypracowała zestaw zaleceń, które określają ogólne środki i procedury mające na celu zapewnienie, że podmiany załóg mogą odbywać się w bezpiecznych warunkach podczas pandemii COVID-19.
Oczywiście, nie może umknąć naszej uwadze również fakt, iż wypracowanie spójnych rozwiązań i propozycji, tak istotnych i wyczekiwanych przez marynarzy i ich pracodawców zajęło najważniejszej organizacji międzynarodowej, z perspektywy branży morskiej, niemal rok. Nie należy się więc dziwić, iż zniecierpliwione brakiem szybkiej reakcji IMO zainteresowane strony, we własnym zakresie zdążyły już wypracować własne procedury związane z bezpieczną organizacją podmian załóg. Należy jednak mimo wszystko docenić starania IMO, w myśl znanego polskiego przysłowia, że „lepiej późno niż wcale”.