Morskie farmy wiatrowe-projekt nowych przepisów z 15.01.2020 roku

Po wielu miesiącach oczekiwań, jak i wielu obietnicach ze strony ustawodawcy, Ministerstwo Aktywów Państwowych dnia 15 stycznia 2020 r. opublikowało projekt ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych., tzw. ustawa offshore. Ustawa ma określać zasady i warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy morskich farm wiatrowych oraz mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych.

Leges generalnes a leges speciales

Aktualnie kwestie związane z szeroko pojętymi odnawialnymi źródłami energii, a w tym system wsparcia dla odnawialnych źródeł energii (dla wszystkich technologii wytwarzania energii ze źródeł alternatywnych) uregulowane są w ustawie z dnia lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.

Jak podkreśla się, przyjęte obecnie rozwiązania, dotyczące długości okresu wsparcia, wielkości wsparcia, możliwości etapowania projektu, wartości przyjmowanych w celu obliczania ujemnego salda ograniczeń sieciowych wynikających z poleceń ruchowych operatora - nie przystają do rzeczywistych warunków budowy i funkcjonowania morskich farm wiatrowych, a tym samym konieczne było stworzenie ustawy dedykowanej morskim farmom wiatrowym.

Uwypuklenia również wymaga, że wydzielenie morskiej energetyki wiatrowej z dotychczasowych regulacji w obszarze odnawialnych źródeł energii ma na celu stworzenie jednolitego, zamkniętego obszaru dedykowanego temu zagadnieniu, co niewątpliwie poprawi przejrzystość przepisów, co bezpośrednio przełoży się na ułatwienie, aktualnie skomplikowanego, procesu inwestycyjnego.

Ustawa dedykowana morskim farmom wiatrowym ma stanowić leges speciales względem przepisów wywodzących się z ustawy o odnawialnych źródłach energii jako leges generalnes, a zgodnie z projektem ustawy - W zakresie nieuregulowanym w ustawie do wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w morskich farmach wiatrowych stosuje się przepisy rozdziału 5, 6 i 8 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.

Kluczowe definicje legalne – morska farma wiatrowa oraz morska turbina wiatrowa

Projekt ustawy zwiera definicję legalną pojęcia dotąd niezdefiniowanego – morskiej farmy wiatrowej. Poprzez morską farmę wiatrową rozumie się instalację odnawialnego źródła energii, o której mowa w art. 2 pkt 13 ustawy o odnawialnych źródłach energii, w skład której wchodzi jedna lub więcej morskich turbin wiatrowych, posiadającą wyodrębniony zespół urządzeń służących do wyprowadzenia mocy wyłącznie z tej instalacji, do miejsca rozgraniczenia własności, o którym mowa w art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 755, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą – Prawo energetyczne”, wraz z innymi urządzeniami stanowiącymi całość techniczno-użytkową.

Kolejnym, jak dotąd niezdefiniowanym pojęciem jest morska turbina wiatrowa, za którą uważa się jednostkę wytwórczą w rozumieniu art. 3 pkt 43 ustawy – Prawo energetyczne, w której energia elektryczna jest wytwarzana wyłącznie z energii wiatru na morzu.

Przyjęty model organizacji systemu wsparcia i usprawnienia administracyjne

Zaproponowany odrębny system wsparcia, przeznaczony dla instalacji produkującym energię elektryczną z energii wiatru na morzu, ma być dopasowany do jej uwarunkowań technicznych i ekonomicznych. Przyjęty model opiera się na wypróbowanej w polskich realiach gospodarczych koncepcji dwustronnego kontraktu różnicowego (ang. contract for difference – CfD), która już jest stosowana w przypadku aktualnie działającego systemu wsparcia dla odnawialnych źródeł energii. Wytwórcy energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, którzy zostaną dopuszczeni do systemu wsparcia, uzyskają prawo do pokrycia tzw. ujemnego salda – w praktyce oznacza to pokrycie różnicy pomiędzy rynkową ceną energii, a ceną umożliwiającą wytwórcom pokrycie kosztów wytwarzania energii elektrycznej na morzu.

Z uwagi na konieczność uniknięcia negatywnych skutków zastosowania konkurencyjnego systemu wsparcia, w okresie przejściowym, które uniemożliwiają udział morskich farm wiatrowych w obecnie funkcjonującym systemie wsparcia dla odnawialnych źródeł energii czy w dedykowanym systemie aukcyjnym, wyróżniono dwa sposoby przyznawania prawa do pokrycia ujemnego salda.

W pierwszej fazie sytemu, które ma zakończyć się dnia 31 grudnia 2022 r., dla morskich farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej 4,6 GW, wsparcie ma być przyznawane w drodze decyzji administracyjnej, natomiast w kolejnych latach począwszy od dnia 01 stycznia 2023 r. wsparcie ma być przyznawane w formule konkurencyjnych aukcji. Różnice pomiędzy powyżej opisanymi fazami systemu są w głównej mierze związane ze sposobem wyłonienia projektów, którym przysługiwać będzie prawo do pokrycia ujemnego salda.

Poza wskazanymi powyżej kwestiami związanymi z systemem wsparcia, w projekcie ustawy ujęto również wyjątki od stosowania wybranych przepisów regulujących poszczególne etapy procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych (m.in. w zakresie pozwoleń na budowę sztucznych wysp, decyzji środowiskowej, pozwolenia na budowę oraz pozwolenia na użytkowanie morskiej farmy wiatrowej). Usprawnienia te mają na celu znaczące przyspieszenie i ułatwienie prowadzenia inwestycji w zakresie morskich farm wiatrowych. 

Podatek od morskich farm wiatrowych

Projekt ustawy zawiera również odrębne regulacje w sferze zobowiązań oraz rozwiązań podatkowych. Morskie farmy wiatrowe nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, którego uiszczanie jest obligatoryjne w stosunku do technologii pozyskiwania odnawialnych źródeł energii na lądzie. Z powyższego względu za zasadne uznano nałożenie na wytwórców wytwarzających energię z energii wiatru pozyskiwanego na morzu odrębnego podatku.

Podstawę opodatkowania ma stanowić moc zainstalowana danej morskiej farmy wiatrowej, wskazana w koncesji. Stawka opodatkowania wyrażona jest jako iloczyn mocy zainstalowanej elektrycznej morskiej farmy wiatrowej wyrażonej w MW oraz kwoty 23 000 zł. Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany wytwórca uzyskał koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej w morskiej farmie wiatrowej.

Zgodnie z art. 69 projektu ustawy - Prezes URE informuje ministra właściwego do spraw finansów publicznych o wydaniu koncesji na wytwarzanie w morskiej farmie wiatrowej oraz jej zmianie w zakresie mocy zainstalowanej elektrycznej morskiej farmy wiatrowej w terminie 14 dni od dnia wydania decyzji o wydaniu koncesji lub jej zmianie.

Wejście projektowanej ustawy do porządku prawnego

Przewiduje się, że ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia, z wyjątkiem art. 23 ust. 7 i 8, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2028 r.
Przedstawione zmiany legislacyjne należy ocenić pozytywnie. Najważniejszą kwestią jest, że odpowiedni resort – Ministerstwo Aktywów Państwowych, po wielu miesiącach składania obietnic, opublikowało projekt ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Kluczowym elementem na wykorzystanie wciąż uśpionego potencjału polskiej części Morza Bałtyckiego, w zakresie możliwości pozyskiwania energii z wiatru, jest usprawnienie procesu inwestycyjnego oraz stworzenie regulacji dedykowanych morskim farmom wiatrowym, jako sektorowi, który niewątpliwie potrzebuje własnych regulacji. Podkreślenia również wymaga, iż mechanizmy ujęte w analizowanym projekcie ustawy mają generować zapotrzebowanie na nowe miejsca pracy, nie tylko w sektorze energetyki, ale i również w innych sektorach gospodarki takich jak – budownictwo, finanse, transport czy usługi.

Aktualnie projekt ustawy jest w fazie konsultacji publicznych, a w terminie 30 dni od dnia zamieszczenia projektu ustawy na stronie Rządowego Centrum Legislacji można zgłaszać ewentualne uwagi na projektu ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych poprzez uzupełnienie tabeli uwag do projektu – plik dostępny na oficjalnych stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji.