Dnia 11 grudnia 2017 r. w uchwale NSA o sygn. I FPS 2/17 uznano, iż prace polegające na odbudowie i rozbudowie umocnień brzegu Morza Bałtyckiego, służące zachowaniu w stanie niepogorszonym już istniejących brzegów morskich i ich zabezpieczeniu przed dalszym zniszczeniem są usługami związanymi z ochroną środowiska morskiego, do których zastosowanie znajdzie stawka podatku w wysokości 0% VAT.
Przedmiotowa sprawa dotyczyła sytuacji, w której spółka wykonała usługi polegające na wykonaniu drewnianych ostróg zabezpieczających brzeg morski, progu podwodnego i zabiegu regulacji sztucznego zasilenia plaż piaskiem. W ocenie spółki wykonywane prace miały służyć ochronie środowiska morskiego i w związku z tym, zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT, zastosowanie powinna znaleźć stawka 0%. Organ nie podzielił stanowiska spółki twierdząc, że prace przez nią prowadzone, mimo iż będą miały związek ze środowiskiem morskim, nie będą jednak związane bezpośrednio z jego ochroną. Spółka wniosła skargę na wydaną interpretację do WSA. Jednakże sąd nie zgodził się z jej stanowiskiem i oddalił skargę. WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 23 czerwca 2016 r. o sygn. I SA/Sz 230/16 stwierdził, iż sporne usługi budowlane niewątpliwie oddziałują na środowisko morskie, jednak ich zasadniczy cel dotyczył ochrony środowiska lądowego, co nie jest jednak objęte zakresem przepisu art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT.
NSA rozpatrując skargę kasacyjną od wyroku WSA zdecydował przedstawić do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA wyłaniające się na tle rozpoznawanej sprawy następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "Czy w stanie prawnym obowiązującym w 2011 r. i 2012 r. usługami związanymi z ochroną środowiska morskiego, do których miała zastosowanie przewidziana w art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz 1054, tekst aktualny: Dz.U. z 2016 r., poz. 710 ze zm.) stawka podatku w wysokości 0 %, były usługi polegające na odbudowie i rozbudowie umocnień brzegu Morza Bałtyckiego, służące zachowaniu w stanie niepogorszonym już istniejących brzegów morskich i ich zabezpieczeniu przed dalszym zniszczeniem?".
Do momentu podjęcia uchwały przez NSA, w analogicznych sprawach zarówno organy podatkowe, jak i sądy przy wykładni przepisu art. 83 ust 1 pkt 11 ustawy o VAT miały na uwadze przede wszystkim konkluzje wynikające ze stanowiska przedstawionego w wyroku NSA z 14 kwietnia 2015 r. (I FSK 1493/14). W przedmiotowym wyroku NSA podkreślił, że ewentualne działania skierowane na ochronę brzegów morskich służą interesom samego człowieka, a nie środowiska morskiego, które w wyniku ruchu wody i związanego z tym podmywania lądu nie doznaje żadnej szkody, której należałoby zapobiegać, z punktu widzenia środowiska morskiego. NSA podkreślił, że charakter prac nie ma na celu ochrony środowiska morskiego, a ochronę środowiska lądowego, a konkretnie prace będą służyć zachowaniu w stanie niepogorszonym stanu już istniejących brzegów morskich i ich zabezpieczeniu przed dalszym zniszczeniem.
Kluczowe kwestie, na które zwrócił uwagę NSA w podjętej uchwale, które przesądziły o możliwości zastosowania stawki VAT 0% są następujące:
1. Brak jednolitej uniwersalnej definicja „środowiska morskiego”, ani definicji „ochrony środowiska morskiego”. Skoro nie funkcjonuje taka definicja to nie można zaaprobować poglądu, że brzeg morski, co do zasady, pozostaje poza zakresem pojęcia „środowisko morskie”. Tym samym czynności będące przedmiotem analizowanych w sprawie usług budowania ostróg, progów morskich i regulacji plaż mieszczą się w pojęciu działań dotyczących środowiska morskiego.
2. Brak możliwości rozdzielenia procesów ochrony brzegów morskich od ochrony środowiska morskiego. Poddanie ochrony brzegów morskich odrębnej regulacji prawnej, czy wydzielenia administracji do zajmowania się tymi zadaniami nie oznacza, że podejmowane działania nie dotyczą ochrony środowiska morskiego w rozumieniu art. 83 ust. 1 pkt 11 ustawy o VAT.
3. Usługi nie muszą mieć za cel jedynie ochrony środowiska morskiego. Okoliczność, że przedmiotowe usługi jednocześnie realizują inne cele np. cel ochrony środowiska lądowego nie eliminuje ich związku z ochroną środowiska morskiego.
4. Uwzględnienie zasady, że przepisy dotyczące ulg czy zwolnień nie mogą być interpretowane rozszerzająco nie może uzasadniać wykładni przepisów wbrew woli ustawodawcy, który nie zakreśla ram związków w szczególny sposób. Interpretacja musi odnosić się do takiego sformułowania przepisu, jaki nadał jej ustawodawca i nie może zawężać ulgi o dodatkowe warunki, które z przepisu tego nie wynikają.
Stanowisko zaprezentowane w uchwale NSA jest rewolucyjne i bardzo korzystne, w szczególności dla tych podmiotów, które przeprowadzały tego typu prace, a ich rozliczenia zostały zakwestionowane przez organy podatkowe.
Pozostajemy do dyspozycji, jeżeli chcieliby Państwo omówić wpływ kształtującego się orzecznictwa w tym zakresie na Państwa działalność.
Anna Lewińska, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte
Maciej Janicki, starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte
Najnowsze komentarze ekspertów Deloitte na stronie Podatki i prawo w branży morskiej i stoczniowej.
USD
EUR
CHF
GBP