VI Forum Kultury Bezpieczeństwa: Transport morski i kolejowy mierzą się z podobnymi problemami

W Karpaczu odbyła się debata na temat kultury bezpieczeństwa w transporcie. O korzyściach wynikających z jej wdrażania rozmawiali eksperci z obszaru transportu kolejowego, morskiego i lotniczego w ramach VI Forum Kultury Bezpieczeństwa, które Urząd Transportu Kolejowego zorganizował w trakcie XXIII Forum Ekonomicznego.

Debata „Kultura bezpieczeństwa w transporcie. Korzyści i koszty” jest jednym z wydarzeń, dzięki któremu możliwe jest propagowanie głównych wartości i założeń idei kultury bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo polskiej kolei to jeden z głównych priorytetów dla prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, który zorganizował debatę. Jest to też kluczowy element funkcjonowania całej branży.
„Nie ma żadnych wątpliwości, że żeby było bezpieczniej, trzeba inwestować. Inwestować w rozwiązania techniczne, organizacyjne, ale również w człowieka. W pracowników, którzy za bezpieczeństwo odpowiadają” - powiedział dr inż. Ignacy Góra w czasie otwarcia debaty.

Błąd ludzki i kluczowa edukacja

Transport morski i kolejowy, pomimo wielu różnic, mierzą się z podobnymi problemami. Szacuje się, że 70-90 proc. wypadków w transporcie morskim jest bezpośrednio lub pośrednio skutkiem ludzkiego błędu. Wojciech Zdanowicz, dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie, mówił, że w przypadku transportu morskiego jednolite standardy muszą być przestrzegane globalnie, żeby miały sens. Jednak nie rozwiązuje to wszystkich problemów bezpieczeństwa, bo jest jeszcze czynnik ludzki, który musi zaleceń przestrzegać.

Błędy, które popełnia człowiek, można eliminować, jeśli postawimy na skuteczne szkolenia i weryfikację umiejętności. Prof. Adam Weintrit, rektor Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, zauważył, że kultura techniczna stanowi pewną ciągłość i do jej poprawy potrzebne są lata - nie jest wystarczające przyjęcie tylko określonego standardu. Na skutki zmian trzeba czekać.

Pierwsze było lotnictwo

Lotnictwo jest pionierem kultury bezpieczeństwa. Jej ważnym elementem jest również zgłaszanie błędów, tak aby uniknąć zdarzeń. Roman Ożóg, dyrektor Departamentu Zarządzania Bezpieczeństwem w Lotnictwie Cywilnym w Urzędzie Lotnictwa, podkreślał, że w lotnictwie od lat buduje się świadomość celu zgłaszania nieprawidłowości. Nie chodzi o „donoszenie”, a wykrycie błędu, zapobieżenie podobnym w przyszłości i docelowo poprawę bezpieczeństwa.

Prowadzenie ruchu kolejowego, morskiego bądź lotniczego to obszar szczególnie podatny na błędy człowieka. Wymaga dużej odporności na stres, umiejętności pracy pod presją czasu i szybkości podejmowania decyzji. Sposób weryfikacji tych umiejętności skomentował prof. Paweł Zalewski, dziekan Wydziału Nawigacyjnego z Akademii Morskiej w Szczecinie, który zwrócił uwagę, że podstawowym problemem jest nauczenie odpowiedniego postępowania w trakcie szkolenia przyszłych załóg - tak by były przygotowane do sytuacji awaryjnych.

Rolę odpowiedniej edukacji podkreślał również Ignacy Góra. Nie chodzi o to, by szkolić długo, ale efektywnie i nowocześnie oraz zwracać uwagę na wszystkie czynniki związane z bezpieczeństwem - zaznaczał prezes UTK.

Kultura bezpieczeństwa

Kultura bezpieczeństwa to idea, którą w 2016 r. w transporcie kolejowym zapoczątkował dr inż. Ignacy Góra, prezes Urzędu Transportu Kolejowego. Takie działania w zakresie propagowania zasad kultury bezpieczeństwa w skali całego kraju były jednymi z pierwszych w Europie. Potwierdzeniem potrzeby zwrócenia uwagi na inne niż techniczne aspekty bezpieczeństwa są późniejsze działania podejmowane przez Agencję Kolejową Unii Europejskiej, które zmierzały do potwierdzenia międzynarodowego wymiaru tych wartości. Efektem była europejska deklaracja kultury bezpieczeństwa, która funkcjonuje od 2018 r. W 2020 r. po raz pierwszy kultura bezpieczeństwa została wprowadzona jako element obligatoryjny: wdrożenie IV pakietu kolejowego wymogło na przedsiębiorstwach jej implementację do systemów zarządzania bezpieczeństwem.

Z roku na rok idea kultury bezpieczeństwa zyskuje coraz większą popularność w sektorze kolejowym. Inicjatywa prezesa UTK zapoczątkowała zmianę sposobu postrzegania bezpieczeństwa w tym środowisku. Prezes UTK, jako krajowa władza bezpieczeństwa, podjął się zdefiniowania i określenia postaw, które wykorzystają pełny potencjał technologiczny oraz kadrowy do poprawy bezpieczeństwa i kształtowania świadomości zagrożeń. Po 8 latach od zainicjowania „Deklaracji w sprawie rozwoju kultury bezpieczeństwa w transporcie kolejowym” jest już niemal 300 jej sygnatariuszy.

Forum Kultury Bezpieczeństwa

Urząd Transportu Kolejowego cyklicznie organizuje Forum Kultury Bezpieczeństwa. Głównym celem forum jest podnoszenie poziomu bezpieczeństwa sektora kolejowego przez promowanie dobrych praktyk oraz dyskusję. Jest ona ukierunkowana na znalezienie rozwiązań problemów, z którymi aktualnie mierzy się rynek kolejowy. Dodatkowo spotkania te służą zacieśnianiu więzi między sygnatariuszami deklaracji. Sygnatariusze mają okazję do spotkania, aby wspólnie przeanalizować kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa systemu kolejowego zagadnienie. Jest to czas na wymianę doświadczeń i czerpania inspiracji od pozostałych przedstawicieli branży, a także poszukiwania skutecznych rozwiązań problemów i zdefiniowania postępowania wobec nich.

Źródło: Urząd Transportu Kolejowego