Olbrzymia ryba połykająca kuter, plażowiczka w okularach, zachwalająca Polskie Linie Oceaniczne i statek na błękitnym tle, którego uśmiechu trudno nie odwzajemnić. Już 28 czerwca zapraszamy do Muzeum Rybołówstwa w Helu, oddziału Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, na wystawę "Statek z plakatu". Wystawa dedykowana jest unikatowym plakatom reklamowym z czasów PRL, które promowały przedsiębiorstwa żeglugowe oraz wydarzenia kulturalne i sportowe poświęcone morzu i żegludze.
Od końca lat czterdziestych rozwijały się w dziedzinie plakatu tendencje, które w latach sześćdziesiątych przyniosły zjawisko zwane Polską Szkołą Plakatu, trwające do końca epoki PRL. Choć pod względem stylistyki twórcy tej szkoły reprezentowali różne upodobania, cechami wspólnymi były synteza intelektualna i skrót estetyczny.
- Po zakończeniu II wojny światowej sztuka plakatu przechodziła takie same perypetie, jak inne dziedziny życia. Po wojnie, mimo ogromu zniszczeń i tragedii, żywa była wiara, że wszystko wróci do normy, że uda się odbudować utracony świat - zaznacza dr Monika Jankiewicz-Brzostowska z Działu Sztuki Marynistycznej NMM. - Wyrazem tej wiary były próby kontynuacji działalności przedwojennych instytucji i przedsiębiorstw, np. największego przedwojennego polskiego armatora – GAL. Plakat tej firmy z roku 1947 otwiera wystawę. W sensie formalnym również nawiązuje on do tradycji przedwojennej, bo utrzymany jest bowiem w stylistyce ArtDeco popularnej w okresie międzywojennym.
Socrealizm nakazał zwrot w kierunku tradycyjnej i bardzo nieskomplikowanej estetyki. Jej pokłosie widać jeszcze w prezentowanych na wystawie plakatach z końca lat 50-tych - prostych, pogodnych w wyrazie i trzymających się realistycznego sposobu obrazowania. Jednak i one skutecznie operują skrótem myślowym, jak np. plakaty promujące Dni Morza z końca lat pięćdziesiątych, skonstruowane w myśl zasady pars pro toto, gdzie kotwica na piasku plaży czy wieniec kwiatów rzucony w morze wystarczą do zakomunikowania zamierzonych treści.
- Plakaty Polskich Linii Oceanicznych z lat sześćdziesiątych to bodaj najbarwniejszy zespół prac na wystawie – podkreśla dr Monika Jankiewicz-Brzostowska. - Estetycznie nawiązują do modnych ówcześnie trendów, operują płaskimi plamami niemodulowanych barw, wyrazistym konturem, uproszczeniem form, zestawianych ze sobą dynamicznie i elegancko. Niekiedy ich autorzy ze znanych widzowi elementów, np. fragmentów map, tworzą quasi abstrakcyjne kompozycje nawiązujące do collage'u.
Wśród plakatów z tego okresu znalazł się unikat – wykonany farbami pełnowymiarowy projekt plakatu autorstwa Barbary Słuszkiewicz-Kaczorowskiej. Na wystawie prezentowane są też wstępne projekty kilku plakatów tej autorki, rozmiarem zbliżone lub mniejsze od karty pocztowej. Ponieważ plakaty, których dotyczą projekty, również znajdują się na wystawie, zwiedzając będą mieli okazję porównać je z gotowymi realizacjami.
Spośród prac z lat siedemdziesiątych niewątpliwie najbardziej rozpoznawalny jest plakat przedsiębiorstwa "Centromor" autorstwa Karola Śliwki, przedstawiający "uśmiechnięty statek" na błękitnym tle. Twórca ten, niezwykle ceniony jako projektant, jest autorem wielu znaków graficznych doskonale wszystkim znanych. Zaprojektował m.in. logo banku PKO w postaci skarbonki, emblemat Instytutu Matki i Dziecka, logo Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych, Wydawnictw Naukowo-Technicznych. Dla "Centromoru" powstał również plakat Wiktora Górki, balansujący niemal na granicy abstrakcji, który formę kadłuba statku zredukował do podstawowej bryły, następnie rozbitą na poszczególne pasy.
Na wystawie w Muzeum Rybołówstwa w Helu prezentowane są także plakaty reklamujące wystawy muzealne. Wśród nich uwagę przykuwa plakat, który zaprojektował Zbigniew Leon Kaja na wystawę w Muzeum Pomorza Środkowego. Autor operuje w nim wyrazistymi, uproszczonymi znakami graficznymi, formą nawiązującymi do motywów dekoracyjnych występujących w sztuce ludowej. Wydźwięk nieco humorystyczny ma plakat Jerzego Kołacza do wystawy "Rybacy dalekomorscy opowiadają", przedstawiający olbrzymią rybę połykającą statek. Wśród prezentowanych prac jest też pierwszy plakat Muzeum Morskiego w Gdańsku, autorstwa Wiesława Matuszka, malarza i grafika, wieloletniego współpracownika Muzeum.
Ważniejsi twórcy reprezentowani na wystawie:
Zbigniew Leon Kaja (1924-1983) - grafik, scenograf, plakacista. Studiował na Wydz. Malarstwa i Grafiki PWSSP w Poznaniu (1948-51) i w ASP w Warszawie (1976 – dyplom u Stanisława Mroszczaka i Leszka Hołdanowicza). Uprawiał grafikę artystyczną i użytkową, stworzył blisko 400 plakatów.
Jerzy Kołacz (1938-2009) – malarz, rysownik, ilustrator. Studiował w PWSSP w Gdańsku (1956-58), gdzie uzyskał dyplom w pracowni plakatu u Henryka Tomaszewskiego. W 1962 uzyskał dyplom z malarstwa pod kierunkiem Wojciecha Fangora. Od 1978 mieszkał w Kanadzie, gdzie popularność uzyskał przede wszystkim jako ilustrator.
Wiesław Matuszek (1937-2012) – malarz i grafik. Studiował na Politechnice Gdańskiej i w PWSSP w Gdańsku. Uprawiał malarstwo sztalugowe, grafikę oraz grafikę użytkową, przede wszystkim ilustratorską. Przez wiele lat współpracował z Muzeum Morskim w Gdańsku, uczestnicząc w tworzeniu oprawy plastycznej ekspozycji stałych w budynkach Spichlerzy na Ołowiance.
Bolesław Siemianowski - Ukończył Wydz. Architektury Wnętrz i Wzornictwa na PWSSP w Gdańsku w 1955 r. Jako projektant współpracował m.in. z Mennicą Państwową w Warszawie.
Beata Słuszkiewicz-Kaczorowska (1916-2006) – Malarka i graficzka. Studiowała w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie (1936-1937), następnie malarstwo i rysunek na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej (1937-1939), w 1942 uzyskała dyplom na Wydziale Grafiki lwowskiego Instytutu Sztuk Plastycznych. Od 1945 była członkiem ZPAP. Uprawiała grafikę warsztatową i użytkową. Jako projektantka współpracowała z Cepelią i PLO.
Czesław Zborowski (1907 lub 1914-1976) – absolwent Wydziału Grafiki Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu (1935). Uprawiał grafikę użytkową, w latach 1952-74 pracował jako pedagog w Zespole Szkół Plastycznych w Gdyni.
Wiktor Górka (1922-2004) – polski grafik, plakacista, współtwórca polskiej szkoły plakatu. W 1952 uzyskał dyplom ASP w Krakowie. Uczeń Jerzego Nowosielskiego i Tadeusza Kantora. Twórca licznych plakatów filmowych. W latach 1960-tych kilkakrotnie nagradzany za plakaty filmowe i reklamowe. Jego najbardziej znanym dziełem jest projekt plakatu do filmu "Kabaret" w reż. Boba Fosse'a (1973).Od lat 1970-tych wykładał na uczelniach artystycznych w Meksyku.
Wystawa "Statek z plakatu"
28.06.2019 – 01.09.2019
Muzeum Rybołówstwa w Helu
USD
EUR
CHF
GBP