Wody Polskie analizują konsekwencje uchylenia przez są decyzji środowiskowych dla prac na Odrze

Wody Polskie analizują konsekwencje uchylenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie decyzji środowiskowych dla prac regulacyjnych i utrzymaniowych na Odrze, które ruszyły w 2022 r. Jak przypomniały WP, prace nie są obecnie kontynuowane.

Jak wynika z opublikowanego w środę wyroku WSA z 27 stycznia 2025 r., sąd uchylił decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz decyzję Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska jako organu I instancji o środowiskowych uwarunkowaniach prac na Odrze granicznej w ramach projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły.

W ocenie sądu przy wydaniu decyzji środowiskowej doszło do naruszenia przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd stwierdził np., że GDOŚ nie uwzględnił w decyzji faktu wystąpienia katastrofy ekologicznej.

Jak przypomniały, prace polegały głównie na modernizacji istniejącej zabudowy regulacyjnej, zgodnie z założeniami polsko–niemieckiej Umowy z 2015 r. o wspólnej poprawie sytuacji na drogach wodnych na pograniczu polsko-niemieckim. Prace były prowadzone w oparciu o PRNI (pozwolenia na realizację inwestycji), wydane przez Wojewodę Lubuskiego i Wojewodę Zachodniopomorskiego we wrześniu 2021 r.

Prace były prowadzone równolegle na 5 odcinkach rzeki i zostały zakończone w terminach 30 listopada 2023 r. i 29 marca 2024 r.

Decyzję środowiskową dla prac na Odrze RDOŚ wydał w 2020 r., a 16 sierpnia 2022 r. GDOŚ ją utrzymał. Rozstrzygnięcie to zostało zaskarżone do sądu administracyjnego przez organizacje ekologiczne.

Jak wskazał sąd w poniedziałkowym wyroku, wszyscy skarżący zasadnie zwrócili uwagę, że GDOŚ jako organ odwoławczy nie uwzględnił w decyzji kwestii wystąpienia na kilka dni przed jej wydaniem katastrofy ekologicznej na Odrze.

Jak stwierdził sąd, organ wiedział o katastrofie "z urzędu", a mimo to nie uwzględnił tej okoliczności. W ocenie sądu, wprawdzie żaden przepis ustawy ani szczególny nie nakłada na inwestora obowiązku aktualizacji raportu środowiskowego w toku postępowania administracyjnego, o ile nie uzasadniają tego konkretne okoliczności faktyczne i prawne, to jednak, zdaniem WSA, takimi okolicznościami może być przykładowo zaistniała katastrofa ekologiczna.

Zdaniem Sądu wystąpienie takiej katastrofy nakazuje uznać, że wszelkie ustalenia faktyczne poczynione przez organ do wydania zaskarżonej decyzji pozostały nieaktualne, ponieważ raport środowiskowy nie określa stanu gatunków chronionych i ich siedlisk przyrodniczych, po wystąpieniu katastrofy. Sąd wskazał, że organ nie rozważył potrzeby podjęcia działań odtwarzających właściwy stan środowiska.

W ocenie WSA należy mieć na uwadze, że działania, które potencjalnie mają negatywny wpływ na stan ochrony środowiska, a taki był charakter inwestycji na Odrze, mają w przypadku małej populacji znacznie większe skutki, niż w przypadku populacji dużej i stabilnej.

Śnięcie ryb zmieniło tym samym podstawy badań dla oceny skutków działań modernizacyjnych dla specjalnych obszarów ochrony siedlisk. Wobec tego sąd wskazał, że w odniesieniu do gatunków ryb dotkniętych śnięciem przeprowadzić należy nową ocenę skutków dla specjalnych obszarów ochrony siedlisk, ponownie ocenić stan ochrony danych populacji i zweryfikować metody zabezpieczające i odtworzeniowe.

Na skutek zaskarżenia decyzji GDOŚ z 2022 r., już po rozpoczęciu prac na Odrze, WSA nakazał ich wstrzymanie, co zostało podtrzymane przez Naczelny Sąd Administracyjny wiosną 2023 r. Ówczesny wiceminister infrastruktury Marek Gróbarczyk oświadczył wtedy, że prace nie zostaną wstrzymane, ponieważ są prowadzone "w oparciu o prawomocne pozwolenie na budowę i poprawią bezpieczeństwo przeciwpowodziowe mieszkańców".