Podatki marynarskie: co czeka marynarzy w 2021 roku?

Rok 2021 będzie rokiem wielu zmian w prawie podatkowym dla marynarzy. W poniższej publikacji przybliżymy zakres tych zmian i skutki z nich wynikające dla środowiska marynarskiego.

Kolejną bardzo ważną kwestią, która wymaga szczególnej uwagi jest coraz bardziej profiskalne nastawienie aparatu skarbowego w Polsce względem środowiska marynarskiego, co wymaga odpowiedniego podejścia samych marynarzy do tego problemu. W roku 2020 aparat skarbowy „na siłę” forsuje pewne pozaprawne definicje, które dla marynarzy mogą skutkować faktycznym i bezpodstawnym opodatkowaniem w Polsce.

Warto również nadmienić, iż w sytuacji wezwania marynarza przez organ podatkowy wszelkie analizy czy opinie prawne mają jedynie charakter pomocniczy.

Kluczową kwestią dla marynarza jest odpowiednia reprezentacja przed organem podatkowym na jak najwcześniejszym etapie postępowania (najlepiej od razu w reakcji na wezwanie z US).

Od dnia 01.01.2021 roku zaczynie obowiązywać nowa przesłanka dla marynarzy w odniesieniu do ulgi abolicyjnej

Niestety na początku listopada 2020 roku Prezydent RP podpisał ustawę nowelizującą obecne brzmienie przepisu dot. ulgi abolicyjnej. Od dnia 01.01.2021 roku marynarze chcący skorzystać z ulgi abolicyjnej będą musieli wykazać, iż wykonują pracę poza terytorium lądowym państwa. Wbrew wielu chybionym stanowiskom, brak jest legalnej (oficjalnej) definicji określenia „terytorium lądowe państw”. Warto z całą mocą podkreślić, że żadna ustawa podatkowa nie definiuje ww. określenia, co kreuje bardzo poważne ryzyko interpretacyjne dla marynarzy m.in. w zakresie stosowania przez aparat skarbowy bliżej niedookreślonych i nieformalnych źródeł do zdefiniowania tego pojęcia.

Z kolei mając na uwadze dotychczasową praktykę interpretacyjną aparatu skarbowego oraz orzeczenia sądów administracyjnych wydanych w przedmiocie podatku VAT za „terytorium lądowe państwa” można uznać także wody terytorialne państwa/jego strefy ekonomiczne i szelfy, co z ulgi abolicyjnej wykluczałoby pracowników offshore.

Dla wielu odbiorców tych zmian, którzy nie mają większego doświadczenia w postępowaniach podatkowych może się wydawać, że „na logikę” nie powinno być problemu z tą dodatkową przesłanką, ale niestety tak nie jest, czego najlepszym przykładem jest nadinterpretacja, a wręcz tworzenie przez urzędników skarbowych własnych przesłanek w zakresie pozaprawnego „definiowania” transportu międzynarodowego w postępowaniach podatkowych.

Warto również nadmienić, iż w przypadku osób zatrudnionych np. na wodach terytorialnych danego państwa, gdzie pobierany jest podatek od wynagrodzeń w państwie miejsca wykonywania pracy – marynarzowi będzie przysługiwało w polskim PIT odliczenie podatku zapłaconego za granicą.

Z kolei w przypadku osób, które wykonują pracę na terytorium lądowym oraz nie opłacają podatku za granicą (i nie mają prawa do jego potrącenia) a także w przypadku tych osób, którym podatek jest potrącany będzie przysługiwało im od 01.01.2021 roku prawo do odliczenia ulgi, o której mowa w art. 27g ustawy PIT, (tzw. ulgi abolicyjnej) do wysokości nieprzekraczającej kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w art. 27 ust. 1a pkt 1 ustawy PIT, tj. 1360 zł.

Oczywiście w zakresie najnowszej zmiany w prawie podatkowym dla marynarzy, Zespół Kancelarii przygotował odpowiednią strategię skorelowaną z całkowicie nową argumentacją mającą na celu jak najszersze zastosowanie ww. przepisów w odniesieniu do marynarzy.

Problemy z wykazaniem transportu międzynarodowego

Biorąc pod uwagę ostatnie wątpliwe praktyki aparatu skarbowego w Polsce, marynarz musi liczyć się z tym, że będzie zmuszony wykazać przed organem podatkowym, iż statek, na którym wykonuje pracę najemną eksploatowany jest w transporcie międzynarodowym (też biorąc pod uwagę definicję żeglugi międzynarodowej z ustawy o PIT, która w naszej ocenie jest wadliwie stosowana w praktyce przez organy podatkowe w tym przypadku) oraz że ww. jednostka przewozi określony ładunek lub pasażerów – co powinno znaleźć odniesienie tylko do zwolnienia z PIT dla marynarzy, a nie ulgi abolicyjnej.

Takie podejście organów podatkowych jest pozbawione podstaw prawnych, gdyż transport międzynarodowy jest zdefiniowany praktycznie we wszystkich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, które Polska zawarła z innymi państwami. Co ciekawe, urzędnicy administracji skarbowej, bez żadnej podstawy prawnej, kreują zasadę, iż dana jednostka musi w określonym procencie być eksploatowana w faktycznym transporcie, aby ją uznać za jednostkę tak właśnie eksploatowaną. Tego rodzaju stanowiska wyrażane przez urzędników skarbowych również w mediach (sic!) są najzwyklejszym wprowadzaniem marynarzy w błąd i nie znajdują żadnego oparcia w unijnym ani polskim prawie.

Z uwagi na ww. wadliwe praktyki Zespół Kancelarii opracował nową strategię w zakresie wykazywania przed organami podatkowymi, że dana jednostka jest eksploatowana w transporcie międzynarodowym. Co więcej, Kancelaria dysponuje dwiema specjalistycznymi opiniami profesorskimi (jedna dotyczy kwestii technicznych, druga zaś wykładni prawnej), które wykazują wadliwość działań organów podatkowych w tym zakresie i mają one pomocniczo wzmocnić argumentację prezentowaną przez Zespół Kancelarii w sprawach marynarzy.

Pozorne rozszerzenie zwolnienia z PIT dla marynarzy

Zgodnie ze zmianą ustawy w art. 21 ust. 1 pkt 23c skreśla się wyrazy „podnoszących banderę państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego”. Jednakże zgodnie z art. 23 ust 1 ustawy zmieniającej „Przepis art. 21 ust. 1 pkt 23c ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do dochodów uzyskanych począwszy od roku, w którym Komisja Europejska wydała pozytywną decyzję o zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym w odniesieniu do tego przepisu, i obowiązuje w okresie jej obowiązywania”.

Przedmiotowa zmiana brzmienia zwolnienia podatkowego rozszerzająca jego zakres wymaga uprzedniej notyfikacji w Komisji Europejskiej tego środka pomocowego. Zgodnie bowiem z art. 108 TFUE, państwo członkowskie jest obowiązane notyfikować Komisji Europejskiej wszelkie plany wprowadzenia nowych środków pomocowych. Jednocześnie, państwo członkowskie nie może wprowadzać takich środków w życie do momentu uzyskania pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej w sprawie tych środków pomocowych.

Na dzień dzisiejszy brak jest takiej decyzji i dopóki decyzja ta nie zostanie wydana do zwolnienia z PIT dla marynarzy będzie uprawniała tylko bandera UE EOG.

Powyższa zmiana nie ma aż tak dużego znaczenia dla środowiska marynarskiego z uwagi na bardzo rozbudowane i szczegółowe przesłanki do skorzystania z ww. zwolnienia przez marynarzy oraz brak oficjalnego wzoru zaświadczenia, który będzie uprawniał marynarza do zwolnienia z PIT.

Marynarze planujący skorzystać z ww. konstrukcji prawnej powinni pamiętać, iż przed wystąpieniem do organów podatkowych o ograniczenie poboru zaliczek rekomenduje się konsultację prawną, tak aby uniknąć dalszych komplikacji podatkowych w Polsce.

Konwencja MLI – zmiana zasad rozliczeń w odniesieniu do Portugalii

W przypadku Portugalii od dnia 01.01.2021 roku zostanie wprowadzona metoda proporcjonalnego zaliczenia.

W oparciu o art. 15 ust 3 Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Portugalską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzonej w Lizbonie dnia 9.05.1995 r. (tekst pierwotny Dz. U. z 1998 r. nr 48, poz. 304) wynagrodzenia uzyskiwane przez osobę z tytułu pracy najemnej wykonywanej na pokładzie statku morskiego lub powietrznego albo przez osobę obsługującą pojazd transportu drogowego, eksploatowany w transporcie międzynarodowym, mogą podlegać opodatkowaniu tylko w tym Umawiającym się Państwie, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa.

Zgodnie z obowiązującym jeszcze brzmieniem art. 23 a (I) jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce osiąga dochód lub posiada majątek, który zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji może być opodatkowany w Portugalii, to Polska zwolni, z uwzględnieniem postanowień pkt (II), taki dochód lub majątek od opodatkowania. Polska przy obliczaniu podatku od pozostałego dochodu lub majątku tej osoby może zastosować stawkę podatkową, która byłaby zastosowana, gdyby dochód lub majątek zwolniony od opodatkowania w powyższy sposób nie był tak właśnie zwolniony od opodatkowania; (III) jeżeli zgodnie z jakimkolwiek postanowieniem konwencji dochód osiągany przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce jest zwolniony od podatku w tym Państwie, to Polska może, mimo to, przy obliczaniu kwoty podatku od pozostałego dochodu takiej osoby, wziąć pod uwagę taki dochód zwolniony od podatku.

Z uwagi na powyższe jeszcze rok 2020 będzie korzystny podatkowo dla polskich marynarzy wykonujących pracę na rzecz portugalskich armatorów.

Należy pamiętać, iż fakt zastosowania metody proporcjonalnego odliczenia względem Portugalii od 2021 roku i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych uprawnia marynarza spełniającego przesłanki ustawowe do skorzystania tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w nowym brzmieniu od dnia 01.01.2021 roku.

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia w 2021 roku przez polskiego marynarza wiązać się będzie z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym. Jeżeli podatnik nie będzie chciał opłacać zaliczek z na poczet PIT, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, będzie miał możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa.

Trzeba pamiętać, że od dnia 01.01.2021 roku jedną z najważniejszych kwestii dla marynarza z polską rezydencją podatkową, który pracować będzie u armatora portugalskiego będzie ustalenie terminu złożenia ww. wniosku o ograniczenie poboru zaliczek. Wniosek należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:

1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (przelewu);
2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.

Opcje pierwszą znajdzie zastosowanie, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz będzie pozostawał w domu. Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz będzie zamustrowany na statku termin płatności pierwszej zaliczki minie w terminie wskazanym w punkcie drugim.

Najwcześniejszym terminem do złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek w 2021 roku w przypadku dochodów z Portugalii będzie 20 lutego 2021 roku.

Warto również podkreślić, iż podatnicy opłacający podatki w Portugalii w 2021 roku będą również zobligowani do złożenia takiego wniosku w 2021 roku lub do zapłaty zaliczek na poczet PIT w Polsce w 2021 roku.

W przypadku Portugalii, zeznanie podatkowe za rok 2021 w związku z dochodami z pracy na morzu, polski marynarz będzie musiał złożyć do 30 kwietnia 2022 roku, również w sytuacji, gdy marynarz nie będzie uzyskiwał przychodów z innych źródeł.

Konwencja MLI – zmiana zasad rozliczeń w odniesieniu do Norwegii

W odniesieniu do modeli zatrudnienia marynarzy, w których znajdzie zastosowanie konwencja o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską, a Norwegią wskazać należy, iż od dnia 01.01.2021 roku metodą proporcjonalnego zaliczenia zostaną objęci wszyscy marynarze z polską rezydencją podatkową pracujących u ww. armatorów. Zmiana ta obejmie również tych, którzy pracują pod banderą NOR oraz w sektorze norweskim.

Co więcej zasady dotyczące rozliczeń i wniosków o ograniczenie poboru zaliczek będą tożsame z wyżej opisanymi w przypadku Portugalii.

Problemy z wezwaniami z Urzędu Skarbowego w 2021 roku?

Niestety z uwagi na bardzo wzmożoną aktywność organów podatkowych względem marynarzy w roku 2020 można spodziewać się wielu wezwań kierowanych do marynarzy przez Urzędy Skarbowe również w roku 2021.

Sytuacji nie poprawia bezprawne i zarazem zawężające „definiowanie” transportu międzynarodowego przez organy podatkowe i próba wzywania marynarzy o dokumenty, których nie są oni w stanie pozyskać, gdyż dokumenty takie po prostu nie istnieją.

Odpowiadając też na wiele pytań marynarzy, Urzędy Skarbowe wzywają zarówno tych marynarzy, którzy mają pozytywne jak i negatywne decyzje w zakresie ograniczenia poboru zaliczek. Ponadto, wezwania te nie omijają również tych marynarzy, którzy w ogóle nie złożyli zeznań podatkowych lub wniosków o ograniczenie poboru zaliczek, gdyż źródłem informacji w takiej sytuacji dla aparatu skarbowego są zagraniczne administracje skarbowe.

Co więcej, w wielu przypadkach informacje z zagranicznych administracji skarbowych są bardzo niejasne lub wręcz błędne co oczywiście staje się przyczynkiem do podjęcia przez urzędników skarbowych działań kontrolnych względem marynarzy, które z reguł zmierzają do ich opodatkowania za wszelką cenę. Nawet jeśli ww. informacje są korzystne dla marynarzy to urzędnicy skarbowi próbują je pomijać lub interpretować niezgodnie z ich literalnym brzmieniem.

Z uwagi na powyższe, w razie wezwania przez US rekomendujemy marynarzom niezwłoczny kontakt z Zespołem Kancelarii, gdyż w obecnej dobie, gdy aparat skarbowy tak dalece narusza prawo i procedury, dla podatnika bezwzględnie potrzebna jest pomoc oraz reprezentacja profesjonalnego pełnomocnika, tym bardziej iż w wielu przypadkach Urzędy Skarbowe próbują stawiać marynarzom zarzuty z kodeksu karnego skarbowego w związku z rzekomym wykroczeniem lub przestępstwem skarbowym.

Warto również nadmienić, iż sytuacja w zakresie praktyk aparatu skarbowego jest tak zmienna i zarazem profiskalna, że Zespół Kancelarii regularnie i na bieżąco modyfikuje oraz rozszerza kontrargumentację w celu ochrony interesu marynarza.

Z uwagi na powyższe, ostatnio rozszerzyliśmy nasze stanowiska o argumentację w zakresie praw człowieka oraz prawa UE tak, aby dać możliwość marynarzowi obrony swych praw m.in. przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka.

Kancelaria na kanwie tych różnych działań złożyła również petycję do Parlamentu Europejskiego w imieniu marynarzy, która obecnie jest procedowana i została opatrzona numerem: 1153/2020.

Na obecnym etapie dalej czekamy na rozpatrzenia 2 skarg marynarzy złożonych do Komisji Europejskiej.

Podsumowanie

Reasumując, wskazać należy, iż w roku 2021 roku sytuacja podatkowa niektórych marynarzy ulegnie dalszemu skomplikowaniu z uwagi na zmiany sposobu rozliczeń z Portugalią oraz Norwegia i dodanie nowej przesłanki do ulgi abolicyjnej.

W powyższym zakresie Zespół Kancelarii jest przygotowany na konfrontację z aparatem skarbowym. Należy jednak podkreślić, iż w sytuacji uporczywego i wadliwego stosowania prawa przez urzędników skarbowych walka marynarza o swoje prawa może potrwać nawet kilka lat. Chcąc jednak wzmocnić swoją pozycję w walce z aparatem skarbowym marynarz powinien korzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika w każdym toczącym się postępowaniu przez US.

Na marginesie warto wskazać, że dnia 30 listopada 2020 r. podpisano Protokół zmieniający umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Maltą w zakresie podatków dochodowych. Jedną z najbardziej kluczowych zmian wprowadzonych w ww. Protokole jest wprowadzenie metody proporcjonalnego zaliczenia, która zastąpi obecnie funkcjonującą i korzystną dla polskich podatników metodę wyłączenia z progresją.

Uwagi wymaga fakt, iż treść Protokołu nie została opublikowana i nie są znane dokładne regulacje określające wejście w życie ww. nowych postanowień. Biorąc pod uwagę procedurę wymiany notyfikacji pomiędzy rządami obu państw, postanowienia Protokołu zaczną najprawdopodobniej obowiązywać od dnia 01.01.2022 r.