Dlaczego marynarze w 2020 roku nie mogą uzyskać indywidualnych interpretacji?

Od początku 2020 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej konsekwentnie odmawia wszczynania postępowań w przedmiocie wydania interpretacji indywidualnych dotyczących przepisów podatkowych w odniesieniu do marynarzy pracujących na nietypowych jednostkach lub w konfiguracjach, w których organ ma rzekome "wątpliwość" co do istnienia transportu międzynarodowego. Dlaczego tak się dzieje?

Instytucja interpretacji indywidualnej w polskim prawie podatkowym oprócz zapewnienia wnioskodawcy pewnej ochrony prawnej, ma też na celu ujednolicenie stosowania prawa podatkowego w Polsce. W związku z powyższym indywidualne interpretacje nie powinny pogłębiać rozbieżności interpretacyjnych, a ujednolicać stosowanie prawa, co w praktyce przybiera bardzo różny obrót. 
Dodatkowo uwypuklenia wymaga fakt, iż interpretacja indywidualna chroni przed negatywnymi skutkami zastosowania się do niej jedynie składającego wniosek, a nie wszystkich podatników, którzy znajdują się w analogicznej sytuacji.

Od początku 2020 roku Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej konsekwentnie odmawia wszczynania postępowań w przedmiocie wydania interpretacji indywidualnych dotyczących przepisów podatkowych w odniesieniu do marynarzy pracujących na nietypowych jednostkach lub w konfiguracjach, w których organ ma rzekome "wątpliwość" co do istnienia transportu międzynarodowego.
Z takimi problemami borykają się nie tylko marynarze, gdyż w bardzo podobny sposób Dyrektor KIS reaguje na wnioski dotyczące m.in. raportowania schematów podatkowych (MDR).

Niestety praktyki te wpisują się w coraz bardziej profiskalne nastawienie organów podatkowych względem polskich marynarzy, które to działania coraz częściej naruszają podstawowe zasady konstytucyjne, podatkowe konwencje międzynarodowe, prawa człowieka oraz Traktat TUE.

Z niepokojem obserwujemy, że marynarze coraz częściej są konfrontowani z irracjonalnymi i pozbawionymi podstaw prawnych praktykami polskich organów podatkowych ukierunkowanymi na bezzasadne opodatkowanie marynarza, co narusza m.in. zasadę państwa prawa, zasadę sprawiedliwości i niedyskryminacji określonych grup podatników.

Indywidualna interpretacja w polskim systemie prawnym

Gwoli przypomnienia od 1 marca 2017 roku interpretacje indywidualne wydaje wyspecjalizowany organ Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS). Należy podkreślić, iż tylko ten organ może wydawać wiążące interpretacje prawa podatkowego. Ponownie przypominamy, że informacje, nawet pisemne, udzielane przez pracowników Urzędów Skarbowych lub Naczelników US nie mają żadnej wartości "ochronnej" dla marynarzy.

Trzeba jednak pamiętać o kilku ważnych kwestiach związanych z indywidualnymi interpretacjami:

1. Interpretacja indywidualna jest na tyle przydatna dla podatnika, na ile zostanie odpowiednio skonstruowana i umotywowana;
2. Interpretacja dotyczy tylko i wyłącznie tej osoby, która o nią wnioskuje;
3. Interpretacje mogą zostać zmienione poprzez wydanie ogólnej interpretacji przepisów prawa podatkowego przez Ministerstwo Finansów lub poprzez zmianę linii interpretacyjnej przez Ministerstwo;
4. O wniesieniu wniosku o indywidualną interpretację zawiadamiany jest Urząd Skarbowy właściwy dla marynarza.

Jaki jest faktyczny zakres ochrony podatnika wynikający z indywidualnej interpretacji?

Należy zwrócić uwagę, iż zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej zmianą, stwierdzeniem jej wygaśnięcia lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną nie może szkodzić wnioskodawcy, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. Analogicznie, zastosowanie się podatnika do interpretacji ogólnej przed jej zmianą, nie może mu zaszkodzić, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Natomiast to, co jest najważniejsze dla podatnika, w zakresie związanym z zastosowaniem się do interpretacji, która uległa zmianie, której wygaśnięcie stwierdzono, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie wszczęte w tych sprawach umarza się oraz nie nalicza się odsetek za zwłokę.

Warunkiem braku wszczęcia postępowania karnoskarbowego jest posiadanie wydanej w swojej sprawie interpretacji indywidualnej albo obowiązywanie interpretacji ogólnej (której stan faktyczny odpowiada stanowi faktycznemu, w którym podatnik się znajduje - w przeciwnym razie interpretacja ogólna nie znajduje zastosowania).

Artykuł 14 m Ordynacji podatkowej określa przypadki, gdy zastosowanie się do interpretacji, która następnie została zmieniona, której stwierdzono wygaśnięcie lub nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku. Według art. 14m § 1 zwolnienie to następuje w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji, pod warunkiem, że wystąpią łącznie następujące przesłanki: 1) zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastoowania się do interpretacji, która uległa zmianie, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej; 2) skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej lub doręczeniu interpretacji indywidualnej.

W przypadku rocznego rozliczenia podatków zwolnienie, o którym mowa powyżej, obejmuje okres do końca roku podatkowego, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną doręczono zmienioną interpretację indywidualną lub stwierdzono jej wygaśnięcie albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności.
Co więcej, na wniosek podatnika, który zastosował się do interpretacji, organ podatkowy w decyzji ustalającej lub określającej zobowiązanie podatkowe określa również wysokość podatku objętego zwolnieniem, a w razie uiszczenia podatku objętego tym zwolnieniem - określa wysokość nadpłaty.

Zgodnie z komentarzami do ordynacji podatkowej "Przy takiej konstrukcji przesłanek nie może być wątpliwości, że ochrona podatnika powinna być pełna. Wskutek zastosowania się do interpretacji, którą traktował jako prawidłową, podejmował on określone czynności faktyczne i prawne, które powodowały określone skutki podatkowe po opublikowaniu interpretacji ogólnej albo doręczeniu interpretacji indywidualnej. Skutkiem tego powinno być wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek zwolnienia z obowiązku zapłaty podatnika, płatnika, inkasenta (art. 59 § 1 pkt 10 i § 2 pkt 6).

Zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku obowiązuje w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji. W tym zakresie nie mogą również być naliczane odsetki za zwłokę, wszczynane postępowanie podatkowe, kontrolne oraz karnoskarbowe" (zob. Etel Leonard (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, LEX).

Problemy z uzyskaniem indywidualnej interpretacji w 2020 roku

Zespół Kancelarii na przestrzeni ostatnich kilku lat z powodzeniem uzyskiwał dla marynarzy indywidualne interpretacje m.in. w zakresie ulgi abolicyjnej w odniesieniu do Norwegii lub Singapuru. Wnioski, które były kierowane w tym względzie rzadko kiedy, w ocenie organów wydających interpretację, były niepełne. Z reguły, przed 2020 rokiem, uzyskanie indywidualnej interpretacji nie stanowiło większego problemu i relatywnie rzadko wzywano Kancelarią do uzupełnienia wniosku o dodatkowe informacje.
Z reguły, do początku 2020 listopada 2019, pomimo złożenia setek wniosków w ww. zakresie, Kancelaria nie uzyskała ani jednego postanowienia, które pozostawiałoby wniosek o indywidualną interpretację bez rozpatrzenia. Oczywiście w każdym przypadku należało precyzyjnie określić stan faktyczny i odpowiednio uzasadnić swoje stanowisko prawne tak aby interpretacja skutecznie chroniła marynarza.

Od końca 2019 roku Dyrektor KIS zaczął coraz bardziej utrudniać uzyskiwanie indywidulanych interpretacji w odniesieniu do zapytań, które dla aparatu skarbowego są "niewygodne".
Takimi działaniami organy podatkowe w istocie odmawiają podatnikowi ochrony wynikającej z posiadania korzystnej dla podatnika indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Odmowy wydania interpretacji przede wszystkim dotyczą kwestii związanych z marynarzami i konwencją MLI oraz wszelkich "nietypowych" dla KIS jednostek, które można by próbować uznać za nieeksploatowane w transporcie międzynarodowym. Pomimo dużo bardziej rozbudowanych i precyzyjnych wniosków składanych przez Kancelarię niż miało to miejsce w latach poprzednich, KIS w dalszym ciągu wiele z nich bezzasadnie pozostawia bez rozpatrzenia.

Niestety jest to kolejny przejaw bardzo profiskalnej linii prezentowanej przez polskie organy podatkowe w 2020 roku względem marynarzy. Takie praktyki KIS są pozbawione podstaw prawnych, gdyż pomimo spełnienia wszystkich wymogów formalnych odmawia się podatnikowi potencjalnej ochrony wynikającej z posiadania indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego poszukując każdego możliwego pretekstu do pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Żadne przepisy w ww. zakresach nie uległy zmianie, ale niestety radykalnej zmianie uległo nastawienie aparatu skarbowego w Polsce względem marynarzy, czego przejawem jest między innymi nierespektowanie prawa, pomijanie legalnych definicji, pomijanie "niepasującego" materiału dowodowego w celu wykreowania kontrfaktycznego stanu faktycznego sprawy, który ma ułatwić US bezzasadne opodatkowania podatnika, nieinterpretowanie wątpliwości prawnych na korzyść podatnika, a wręcz odwrotnie zawsze na jego niekorzyść etc.

KIS i KAS w postępowaniach próbują bezprawnie forsować własne definicje "transportu międzynarodowego" i gdy prezentowana argumentacja we wniosku o uzyskanie indywidualnej interpretacji składanym przez Kancelarię jest zbyt wyczerpująca lub po prostu nie pasująca do przyjętego przez aparat skarbowy schematu, a schemat ten nie znajduje oparcia w żadnym przepisie prawa, Dyrektor KIS wydaje postanowienie o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia z uwagi na rzekome "nie uzupełnienie wniosku", które najzwyczajniej w świecie nie miało miejsca.
Z kolei Urzędy Skarbowe w toku licznych postępowań w ogóle nie ustosunkowują się do prezentowanej argumentacji w zakresie rozumienia transportu międzynarodowego w oparciu o legalne definicje wynikające z prawa międzynarodowego lub po prostu odrzucają tę argumentację na zasadzie "nie bo nie" (sic!) bez podania podstawy prawnej.

Podsumowanie

Odmowy w zakresie wydania indywidualnych interpretacji dla marynarzy są pewnym novum, gdyż wcześniej, pomimo dużo bardziej lakonicznych wniosków składanych w tych sprawach, marynarze takie interpretacje uzyskiwali bez większych problemów.
Biorąc pod uwagę powyższe praktyki KIS w zestawieniu z praktykami Urzędów Skarbowych w Polsce w 2020 roku w odniesieniu do marynarzy stwierdzić należy, iż praktyki te są coraz bardziej oderwane od przepisów prawa podatkowego, gdyż opierają się one o pseudodefinicje urzędnicze ukierunkowane tylko na znalezienie "punktu zaczepienia" do w istocie bezprawnego opodatkowania marynarza w Polsce.

Co więcej, dochodzi coraz częściej do kuriozalnych sytuacji, gdy Zespół Kancelarii powołuje się na liczne konwencje międzynarodowe, zwyczaj międzynarodowy i wcześniejsze interpretacje oraz orzeczenia sądów administracyjnych wykazując jak szeroko należy rozumieć "transport międzynarodowy" w oparciu o definicje legalne, a organy podatkowe nie przychylają się do takiego stanowiska, gdyż przeciwwagą dla nich staje się zawężająca definicja słownikowa "transportu", która w żadnej mierze nie ma mocy wiążącej i nie jest źródłem prawa w polskim systemie podatkowym. Takie działania aparatu skarbowego są pozbawione podstaw prawnych.

Praktyki te są tak dalece niezgodne z prawem krajowym, konwencyjnym i europejskim, że Zespół Kancelarii w najbliższych tygodniach planuje m.in. wnieść w imieniu polskich marynarzy pierwsze skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz kolejne skargi do Komisji Europejskiej.