Norweski Tax Assessment Notice, a polscy marynarze

Norweskie organy podatkowe w okresie czerwiec – lipiec 2020 roku przystąpiły do weryfikacji sytuacji podatkowej swoich rezydentów i nierezydentów pracujących na terytorium Norwegii, w tym polskich marynarzy.

W następstwie weryfikacji sytuacji podatkowej organ przeprowadza kalkulację zobowiązań względem Królestwa Norwegii i rozpoczyna egzekwowanie w Polsce norweskich obciążeń publicznoprawnych, które powstały w związku z wykonywaniem przez polskich pracowników sektora morskiego pracy najemnej na terytorium Norwegii lub na statkach zarejestrowanych pod banderami norweskimi (NOR i NIS).

Podkreślenia wymaga fakt, że praca dla norweskiego armatora, praca na pokładzie statku podnoszącego banderę norweską albo praca na Norweskim Szelfie Kontynentalnym (norweskiej specjalnej strefie ekonomicznej) może rodzić i z reguły rodzi powstanie obowiązku podatkowego w Norwegii lub powstanie obowiązku w zakresie uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne w Norwegii.

Armatorzy posiadający siedzibę i faktyczny zarząd w Norwegii mają obowiązek zgłosić administracji podatkowej dane wszystkich pracowników zatrudnionych na pokładach eksploatowanych przez nich statków, bez znaczenia czy dochód ten podlega opodatkowaniu w Norwegii, czy też nie. Co więcej, opodatkowanie wynagrodzenia otrzymywanego z pracy najemnej wykonywanej na pokładzie statków podnoszących banderę norweską uzależnione jest od rejestru, do którego statek jest wpisany (NIS bądź NOR). Natomiast, praca na obszarze Norweskiego Szelfu Kontynentalnego podlega specjalnemu reżimowi podatkowemu obowiązującemu wszystkie podmioty i pracowników biorących udział w wydobyciu ropy i gazu ziemnego.

Jak przebiega norweska procedura?

Zasadą jest potrącanie przez pracodawcę zaliczek na podatek i ubezpieczenie społeczne oraz odprowadzanie ich do norweskich organów podatkowych. W przypadku zaniechania tego obowiązku przez pracodawcę obowiązek zapłaty zobowiązań publicznoprawnych powstałych w Norwegii przechodzi na polskiego marynarza. Brak zapłaty ww. podatku lub składek na ubezpieczenie społeczne skutkuje otrzymaniem z Norwegii wezwania do uiszczenia ww. zaległości publicznoprawnych (Tax Assessment Notice).

Wezwanie do uiszczenia podatku (GIRO) wskazuje wysokość przychodów, zastosowane ulgi i odliczenia oraz wysokość należnego podatku. Ponadto, wezwanie wskazuje datę, do której należy wpłacić podatek na rachunek bankowy Skatteetaten (norweski urząd skarbowy), bądź wnieść od niego odwołanie.

W tym miejscu należy wskazać, że bardzo często norweskie organy podatkowe dokonują błędnego wyliczenia kwoty podatku z uwagi na brak precyzyjnego ustalenia sytuacji prawnej konkretnego marynarza. W wielu przypadkach wynika to z faktu, że do norweskich organów podatkowych nie dotarły wszystkie dokumenty i informacje o polskim marynarzu objętym norweskim systemem lub dane te zostały błędnie wprowadzone do systemu, dlatego też, pomimo że wezwania do zapłaty z Norwegii nie są wysyłane listami poleconymi do podatników, należy na nie zawsze reagować. Norweskie prawo podatkowe, po spełnieniu przez marynarza enumeratywnie wskazanych przesłanek ustawowych, gwarantuje marynarzom prawo do wysokich odliczeń, których zastosowanie bardzo często powoduje zredukowaniem wysokości należnego podatku niemalże do zera.

Zakres poboru należności publicznoprawnych przez norweskie organy

Norweskie organy podatkowe, inaczej niż w Polsce, są odpowiedzialne za pobór zarówno podatku jak i składek na ubezpieczenie społeczne. Kwota wskazana w wezwaniu może odpowiadać kwocie nieuiszczonego podatku lub kwocie zaległych składek na ubezpieczenie społeczne w Norwegii. Mając na uwadze powyższe, bardzo istotnym jest wyjaśnienie tytułu na podstawie, którego ustalono zaległości w zakresie obciążeń publicznoprawnych w Norwegii po stronie polskiego pracownika sektora morskiego.

Wykazanie okoliczności, które zgodnie z norweskimi przepisami prawnymi zwalniają marynarzy z opodatkowania w Norwegii, skutkuje zredukowaniem wysokości zobowiązania podatkowego oraz wydaniem skorygowanego Tax Assessment Notice.

Kilka uwag praktycznych

Wskazać należy, że otrzymanie wezwania do zapłaty podatku nie jest jednoznaczne z jego zasadnością. W interesie marynarza jest niezwłoczna reakcja na takie norweskie wezwanie i wyjaśnienie sytuacji prawnej w oparciu o norweskie przepisy prawa podatkowego.

Skutki braku reakcji na wezwanie do zapłaty z Norwegii lub brak zapłaty obciążeń publicznoprawnych w Norwegii w związku z otrzymanym przez polskiego marynarza Tax Assessment Notice od norweskich organów podatkowych mogą być bardzo poważne, a mianowicie mogą skutkować bezzasadnym nałożeniem podatku w Norwegii.

Wezwanie do uiszczenia podatku w Norwegii wskazuje datę, do której należy uiścić norweski podatek lub norweskie składki na ubezpieczenie społeczne na rachunek bankowy Skatteetaten, bądź wnieść od niego odwołanie.

Ignorowanie przez polskich marynarzy pism od norweskich organów podatkowych w konsekwencji prowadzi do wydania norweskiego tytułu egzekucyjnego. Na podstawie przepisów gwarantujących uznawanie orzeczeń innych państw w Polsce norweski tytuł egzekucyjny staje się podstawą do wydania polskiego tytułu egzekucyjnego. Tytuł ten wydawany jest przez Ministra Finansów, a realizowany przez Naczelnika Urzędu Skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania marynarza. Egzekucja odbywa się w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, gdzie organem egzekucyjnym jest Urząd Skarbowy reprezentowany przez komisarza skarbowego bądź pracownika urzędu skarbowego.

Urzędowi Skarbowemu przysługują podobne instrumenty do tych, którymi dysponują komornicy w trakcie postępowania egzekucyjnego tj. zajęcie rachunku bankowego, zajęcie wynagrodzenia, zajęcie składek na ubezpieczenie społeczne w ZUS, zajęcie ruchomości itp.

Egzekucja norweskich należności publicznoprawnych w Polsce

Co do zasady, marynarz nie może uchronić się przed egzekucją norweskich obciążeń publicznoprawnych w Polsce. Jednakże, polskie przepisy dają marynarzom instrument, który może uchronić ich przed niezasadną egzekucją w ww. zakresie. W oparciu o polskie przepisy prawa, marynarz ma prawo wnieść zarzuty do prowadzonej egzekucji bezpośrednio do norweskich organów podatkowych. Poinformowanie o tym fakcie Naczelnika Urzędu Skarbowego, z urzędu, powinno skutkować wstrzymaniem postępowania egzekucyjnego w Polsce do czasu wyjaśnienia sprawy.

Prawidłowo wniesione zarzuty/odwołanie od decyzji podparte prawidłowym ich uzasadnieniem, w większości przypadków skutkują wycofaniem przez norweskie organy podatkowe roszczenia o zapłatę podatku. W tym przypadku wyegzekwowane świadczenia podlegają zwrotowi, a zabezpieczenie zostaje uchylone.

Z doświadczenia Kancelarii wynika, że większość tytułów egzekucyjnych wystawionych przez norweskie organy podatkowe są bezpodstawne. Istnieje wysokie prawdopodobieństwo umorzenia postępowania egzekucyjnego z uwagi na niezasadność jego prowadzenia np. poprzez pozbawienie mocy tytułu egzekucyjnego wystawionego przez norweskie organy podatkowe w związku z brakiem obowiązku podatkowego na terytorium Norwegii.

Natomiast, w przypadku braku jakichkolwiek działań ze strony marynarza jest wysoce prawdopodobne, że dojdzie do skutecznej egzekucji nienależnych obciążeń publicznoprawnych na rzecz norweskich organów podatkowych z majątku usytuowanego w Polsce. Uwagi wymaga również fakt, iż obecnie norweskie organy podatkowe bardzo zintensyfikowały działania zmierzające do ustalenia sytuacji prawno-podatkowej polskich pracowników sektora morskiego w Norwegii, dlatego też polscy marynarze otrzymują coraz więcej wezwań (Tax Assessment Notice) z Norwegii, co wmarza niepewna sytuacja w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym w tym wydawania zaświadczeń W/NOR. Niestety brak reakcji ze strony polskiego marynarza skutkuje bardzo często nieoczekiwaną egzekucją norweskich obciążeń publicznoprawnych z jego majątku, w tym zajęciu jego rachunku bankowego. Podkreślić należy, iż nie ma znaczenia, że wezwania te nie są wysyłane listami poleconymi tylko w trybie zwykłym, w Polsce mają one skutek doręczenia i brak odwołania przed terminem płatności podatku może skutkować egzekucją.

Podsumowanie

Reasumując, w interesie marynarza zasadnym jest niezwłoczne wystąpienie do norweskich organów podatkowych o wyjaśnienie powodu nałożenia na niego zobowiązania pieniężnego wynikającego z otrzymanego Tax Assessment Notice.

Kancelaria posiada duże doświadczenie w ustalaniu sytuacji ubezpieczeniowo-podatkowej polskich marynarzy pracujących na terytorium Norwegii lub na statkach zarejestrowanych pod banderami norweskimi (NOR i NIS) oraz w reprezentowaniu marynarzy przed norweskimi organami podatkowymi. Sytuacja prawna każdego z marynarzy jest inna, co wymaga dookreślenia stanu faktycznego sprawy, dokładnej weryfikacji dokumentów zatrudnienia marynarza i odniesienia się do przepisów prawa obowiązujących na terytorium Norwegii.

Kancelaria świadczy kompleksową pomoc prawną na rzecz osób przeciwko którym norweskie organy podatkowe wystąpiły z wyżej opisanymi wezwaniami lub wszczęły egzekucję w Polsce.