Podatki marynarskie: Urzędy Skarbowe ścigają marynarzy za przestępstwa skarbowe

W związku z nasileniem się negatywnych praktyk urzędów skarbowych skierowanych przeciwko marynarzom, w szczególności na Pomorzu, w środowisku marynarskim zaczęły pojawiać się niepokojące sygnały, z których wynika, iż wielu marynarzy rozważa czy aby na pewno „opłaca się” ujawnianie przed Urzędem Skarbowym w Polsce. Oczywiście mowa tu o sytuacjach, w których takowy obowiązek faktycznie ciąży po stronie marynarza.

Wskutek wcześniejszych zmian w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz w efekcie obowiązywania Konwencji MLI znaczne grono marynarzy jest zobowiązanych do ujawnienia swoich dochodów przed organami podatkowymi w Polsce. Powyższe, wynika z zastosowania metody proporcjonalnego zaliczenia, która polega na przeniesieniu obowiązku podatkowego do Polski, co z kolei wiąże się z koniecznością zarówno płacenia w Polsce zaliczek na podatek oraz złożenia zeznania podatkowego w Polsce. Jednocześnie, każdy marynarz jako polski podatnik, ma prawo do skorzystania z wszystkich dopuszczalnych prawnie instrumentów w zakresie zredukowania swojego potencjalnego zobowiązania podatkowego względem Państwa. Wskazać tu należy przede wszystkim na prawo do ograniczenia poboru zaliczek na PIT jak również prawo do skorzystania z ulgi abolicyjnej, która w określonych przypadkach pozwala marynarzowi na zredukowanie podatku nawet do zera.

Skoro przepisy prawa dają marynarzowi podstawę do skorzystania z instrumentów pozwalających na faktyczne niezapłacenie podatku lub znaczącego jego obniżenie w państwie miejsca zamieszkania, to dlaczego marynarze decydują się świadomie na brak ujawnienia się przed Urzędem Skarbowym? Otóż, Urzędy Skarbowe masowo wszczynają postępowania podatkowe przeciwko marynarzom, którzy zgodnie z prawem skorzystali w latach wcześniejszych dobrodziejstwa ulgi abolicyjnej. Celem działań organów podatkowych nie jest tylko weryfikacja sytuacji podatkowej marynarza, ale próba dokonania bezzasadnego wymiaru podatku.

Czytaj także: Podatki marynarskie: niepokojące praktyki urzędów skarbowych w 2019 r.

Z uwagi na fakt, iż wielu Urzędom Skarbowym, na przestrzeni ostatnich lat, nie udały się próby bezprawnego pobrania podatku od marynarzy reprezentowanych przez Kancelarię, ostatnio nasiliła się inna praktyka. Urzędy skarbowe np. I US Gdynia, II US Gdynia, US Kartuzy zaczęły wszczynać postępowania przeciwko marynarzom o wykroczenia lub przestępstwa skarbowe związane z niedopełnieniem określonych obowiązków ustawowych.

Brak złożenia zeznania podatkowego – konsekwencje karnoskarbowe

Urzędy Skarbowe wszczynają postępowania karnoskarbowe z uwagi na brak złożenia zeznań podatkowych przez marynarzy pomimo, iż ciążył na nich taki obowiązek. Marynarze w wielu przypadkach kierują się ograniczonym zaufaniem do urzędników, którzy bez względu na przewidziane prawem instrumenty próbują wymierzyć podatnikom podatek, co szczęśliwie w większości przypadków jest działaniem bezskutecznym.

Należy jednak pamiętać, że brak złożenia zeznania podatkowego oraz jednoczesne powzięcie przez Urząd Skarbowy informacji o konieczności złożenia przez podatnika zeznania podatkowego skutkuje zarówno wszczęciem postępowania podatkowego (bez przeprowadzenia czynności sprawdzających) oraz ewentualnym wymiarem podatku, jak i możliwością wszczęcia postępowania karnoskarbowego za popełnione przestępstwo skarbowe.

Natomiast warto zauważyć, iż niezłożenie w Polsce zeznania rocznego w terminie kwalifikowane jest jako wykroczenie skarbowe.

Informacje w ww. zakresie urzędnicy skarbowi otrzymują np. w skutek wymiany informacji podatkowej z zagraniczną administracją skarbową lub nabycia nieruchomości przez marynarza.

Wymiar podatku w trakcie rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych przez NSA

Obecnie urzędnicy skarbowi, pomimo braku rozstrzygnięcia wątpliwości interpretacyjnych przez sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (najwyższa instancja), wszczynają postępowania podatkowe kończące się wymiarem podatku, nie dając podatnikom żadnej szansy na skorygowanie swojego zeznania podatkowego zgodnie z określoną linią interpretacyjną sądów administracyjnych. Decyzje wymiarowe zapadają przed wydaniem wyroku przez sądy administracyjne, które jako wyższa instancja nad urzędami skarbowymi mają prawo do interpretowania przepisów prawa i w konsekwencji ich prawidłowego stosowania. Co więcej, w sytuacji, gdy podatnicy nie mieli możliwości skorygowania złożonego przez siebie zeznania podatkowego (jest to niemożliwe w trakcie wszczętego postępowania podatkowego) są oskarżani przez Urzędy Skarbowe o uszczuplenie należności Skarbu Państwa, przez co traktowani są jako oszuści podatkowi.

Postępowania karnoskarbowe

Jak wskazano powyżej Urzędy Skarbowe coraz częściej wszczynają przeciwko marynarzom postępowania karnoskarbowe stawiając im zarzuty oszustwa podatkowego. W tym zakresie w zbyt wielu sprawach urzędnicy skarbowi nie różnicują sytuacji podatników, którzy złożyli zeznanie podatkowe zgodnie z obowiązującą w danym czasie linią interpretacyjną przepisów prawa podatkowego z sytuacją podatników, którzy w ogóle nie złożyli zeznania podatkowego albo umyślnie podali nieprawdę w złożonej przez siebie deklaracji podatkowej.

Oczywiście powyższe sytuacje wymagają natychmiastowej reakcji podatnika, która powinna być podejmowana przy wsparciu profesjonalnego pełnomocnika.

W wielu sytuacjach organy podatkowe stawiają zarzuty podatnikom bez wcześniejszego ich wysłuchania oraz analizy stanu faktycznego danej sprawy i motywacji podatnika. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem (wyrok o sygn. II AKa 273/17) istotnym elementem karalnego zachowania z art. 56 k.k.s. jako narażenia na uszczuplenie podatku jest podanie nieprawdy w deklaracji lub oświadczeniu, zatajenie prawdy w deklaracji lub oświadczeniu albo jako niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o zmianie danych objętych deklaracją lub oświadczeniem i narażenie w ten sposób podatku na uszczuplenie.

Konieczne zatem jest wykazanie, że umyślne wprowadzenie w błąd organu podatkowego co do rzeczywistego stanu rzeczy, istotnego z punktu widzenia prawidłowego ustalenia wysokości należnego Skarbowi Państwa podatku nastąpiło poprzez złożenie deklaracji lub oświadczenia. Przestępstwo to jest przestępstwem skutkowym, w efekcie czego decydujące znaczenie ma narażenie Skarbu Państwa na faktyczne uszczuplenie w podatku.

W następstwie postawienia podatnikowi zarzutów ma on dwie możliwości zakończenia postępowania. Jedną z nich jest kwestionowanie ustaleń organu podatkowego, w związku z czym sprawa zostanie rozstrzygnięta przez sąd karny. Sprawa zakończy się wydaniem przez Sąd wyroku, który albo uniewinni podatnika od dokonania czynu, albo wyda wyrok skazujący podlegający wpisowi do rejestru karnego. W przypadku marynarza, takie rozstrzygnięcie sądu może spowodować brak możliwości znalezienia pracy.

Kolejną możliwością jest dobrowolne poddanie się przez podatnika odpowiedzialności karnej oraz zapłata grzywny. Jeżeli urzędnik skarbowy zgodzi się na takie rozwiązanie sprawa trafia do sądu jedynie do zaakceptowania wcześniejszych ustaleń. W tym wypadku podatnik nie zostaje skazany i sprawa nie jest wpisywana do rejestru karnego.

Wybór często jest trudny i wiąże się ze stosunkowo wysoką grzywną, która oczywiście powinna zostać zapłacona przez podatnika wraz z zaległym podatkiem i odsetkami.

Należy pamiętać, iż organ podatkowy może ukarać marynarza również za sam brak złożenia zeznania podatkowego, nawet jeśli z tego zeznania nie wynika obowiązek zapłaty podatku w Polsce w danym roku podatkowym. Grzywny w tym przypadku oscylują w różnych kwotach i dochodzą nawet do 5.000 pln.

Czynny żal

Obowiązujący w Polsce Kodeks Karny Skarbowy przewiduje w art. 16 instytucję tzw. czynnego żalu. Poprzez dobrowolne zawiadomienie Naczelnika Urzędu Skarbowego podatnik przyznaje się do popełnienia wykroczenia/przestępstwa skarbowego oraz jednocześnie dopełnia czynności, której uchybił. Poprzez złożenie zawiadomienia zachowanie podatnika podlega konwalidacji, czyli zalegalizowaniu. W tym wypadku złożenie przez podatnika zeznania podatkowego po terminie albo niewykazanie przez niego dochodu z pracy na statku nie stanie się powodem wszczęcia postępowania karnoskarbowego czego skutkiem jest zapłata grzywny. Czynny żal, nie niweluje konieczności zapłaty podatku (o ile był należny) wraz z odsetkami, natomiast zabezpiecza podatnika przed odpowiedzialnością za wykroczenie/przestępstwo skarbowe.

Należy pamiętać, iż instytucja tzw. czynnego żalu daje podatnikowi możliwość rozliczenia swoich dochodów wstecz (do granicy terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego) nie narażając go na odpowiedzialność za przestępstwo skarbowe.

Interpretacja indywidualna i ogólna przepisów prawa – korzyści

Należy zwrócić uwagę, iż zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej zmianą, stwierdzeniem jej wygaśnięcia lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną nie może szkodzić wnioskodawcy, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. Analogicznie, zastosowanie się podatnika do interpretacji ogólnej przed jej zmianą, nie może mu zaszkodzić, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Natomiast to, co jest najważniejsze dla podatnika, w zakresie związanym z zastosowaniem się do interpretacji, która uległa zmianie, której wygaśnięcie stwierdzono, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie wszczęte w tych sprawach umarza się oraz nie nalicza się odsetek za zwłokę.

Warunkiem braku wszczęcia postępowania karnoskarbowego jest posiadanie wydanej w swojej sprawie interpretacji indywidualnej albo obowiązywanie interpretacji ogólnej (której stan faktyczny odpowiada stanowi faktycznemu, w którym podatnik się znajduje – w przeciwnym razie interpretacja ogólna nie znajduje zastosowania).

Artykuł 14 m Ordynacji podatkowej określa przypadki, gdy zastosowanie się do interpretacji, która następnie została zmieniona, której stwierdzono wygaśnięcie lub nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku. Według art. 14m § 1 zwolnienie to następuje w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji, pod warunkiem, że wystąpią łącznie następujące przesłanki:

1) zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do interpretacji, która uległa zmianie, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej;
2) skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej lub doręczeniu interpretacji indywidualnej.

W przypadku rocznego rozliczenia podatków zwolnienie, o którym mowa powyżej, obejmuje okres do końca roku podatkowego, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną doręczono zmienioną interpretację indywidualną lub stwierdzono jej wygaśnięcie albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności. Co więcej, na wniosek podatnika, który zastosował się do interpretacji, organ podatkowy w decyzji ustalającej lub określającej zobowiązanie podatkowe określa również wysokość podatku objętego zwolnieniem, a w razie uiszczenia podatku objętego tym zwolnieniem – określa wysokość nadpłaty.

Zgodnie z komentarzami do ordynacji podatkowej „Przy takiej konstrukcji przesłanek nie może być wątpliwości, że ochrona podatnika powinna być pełna. Wskutek zastosowania się do interpretacji, którą traktował jako prawidłową, podejmował on określone czynności faktyczne i prawne, które powodowały określone skutki podatkowe po opublikowaniu interpretacji ogólnej albo doręczeniu interpretacji indywidualnej. Skutkiem tego powinno być wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek zwolnienia z obowiązku zapłaty podatnika, płatnika, inkasenta (art. 59 § 1 pkt 10 i § 2 pkt 6).

Zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku obowiązuje w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji. W tym zakresie nie mogą również być naliczane odsetki za zwłokę, wszczynane postępowanie podatkowe, kontrolne oraz karnoskarbowe” (zob. Etel Leonard (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, LEX).

Wnioski

Reasumując powyższe, należy mieć na względzie, że obecnie organy podatkowe wszczynają kontrole w zakresie sprawdzenia czy polscy marynarze, którzy w swoich zeznaniach podatkowych skorzystali z dobrodziejstwa tzw. ulgi abolicyjnej, mieli do tego prawo. Postępowania wszczynane są, niezależnie od tego czy podatnik za dany rok otrzymał pozytywną decyzję w zakresie ograniczenia poboru zaliczek czy też nie.

Marynarze, którzy w ogóle nie złożyli zeznań podatkowych, a ciążył na nich taki obowiązek muszą liczyć się z potencjalnymi negatywnymi skutkami wynikającymi z przepisów karnoskarbowych tj. grzywny, chyba że skorzystają z czynnego żalu i złożą zaległe zeznania podatkowe przed wszczęciem kontroli przez organ podatkowy.

Należy pamiętać, iż zaraz po wydaniu decyzji tzw. wymiarowej, nawet wadliwej prawnie, organy podatkowe mogą wszcząć postępowania karnoskarbowe stawiając podatnikom zarzuty dopuszczenia się przestępstwa oszustwa podatkowego, mimo iż skorzystali z instytucji przewidzianej przez przepisy obowiązującego prawa.

Mając na względzie prowadzone przez Kancelarię sprawy oraz praktykę Urzędów Skarbowych wskazać należy, iż w niektórych sytuacjach bardzo ważne dla podatnika jest posiadanie indywidualnej interpretacji podatkowej, która zabezpiecza go w wyżej opisanych zakresach, do momentu jej uchylenia lub zmiany. Oczywiście powyższe nie dotyczy sytuacji, w których podatnika „wpisuje się” w stan faktyczny, który został wyjaśniony ogólną interpretacją przepisów prawa podatkowego.

Zespół Kancelarii obsługuje marynarzy na terenie całej Polski w zakresie reprezentacji marynarzy przed organami podatkowymi. W razie pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu.