Uwaga: Dłuższe terminy przedawnienia i surowsze kary dla przestępców skarbowych - projekt nowelizacji kks

Dnia 10 stycznia 2019 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt nowelizacji Kodeksu Karnego Skarbowego. Wprowadzenie zmian ww. ustawie ma na celu podniesienie poziomu efektywności poboru podatków.

Zgodnie z przedstawionym projektem wprowadzone mają zostać bardziej restrykcyjne przepisy karno-skarbowe. Projekt nowelizacji przewiduje m.in. podwyższenie kar za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. W projekcie ustawy wskazano, iż przewiduje się wejście w życie projektu po upływie 1 miesiąca od dnia opublikowania w Dzienniku Ustaw. Aktualnie projekt ustawy jest na etapie konsultacji publicznych. 

Zmiany w zakresie tzw. czynnego żalu

Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów ustawy z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy zgodnie z art. 16 § 1 nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Natomiast zgodnie z § 5 ust. 2  kks zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Zgodnie z projektem ustawy podatnicy utracą prawo do złożenia czynnego żalu nie tylko w sytuacji, gdy do ujawnienia faktu popełnienia przestępstwa doszło przez organ powołany do ścigania, ale również wtedy, gdy do ujawnienia przestępstwa doszło w trakcie czynności prowadzonych przez jakikolwiek inny organ także w trakcie dokonywania czynności sprawdzających. 

Zmiany w przedawnieniu karalności przestępstwa skarbowego

Projekt nowych regulacji zakłada także, iż przedawnienie samej należności publicznoprawnej nie będzie miało wpływu na przedawnienie karalności przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej. W związku powyższym nawet w przypadku przedawnienia zobowiązania podatkowego organy będą miały prawo nakładać na podatników obowiązek zwrotu korzyści uzyskanej w związku z popełnieniem przestępstwa. 

Na gruncie aktualnych przepisów kodeksu karnego skarbowego zgodnie z art. 44  §  2 kks karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.

Uchylenie ww. przepisu oznacza, iż terminem przedawnienia skarbowego wynosił będzie 10 lat, a nie tak jak do tej pory 5 lat tak jak zobowiązania podatkowego. 

Zmiany w zasadach przedłużenia przedawnieniu karalności przestępstwa skarbowego

Aktualnie zgodnie z art.  51  §  2 kks jeżeli w okresie przewidzianym w § 1 wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu.

Nowelizacja ustawy przewiduje zmianę w zasadach przedłużenia przedawnieniu karalności przestępstwa skarbowego tj. od momentu wszczęcia postępowania „w sprawie”, a nie „przeciwko osobie” zgodnie z aktualnie obowiązującym przepisem z art. 51  §  2 kks. 

Modyfikacja tego przepisu w praktyce prowadzi do sytuacji, w której brak będzie przedawnienia karalności takich przestępstw. 

Zmiany w przedawnieniu wykroczeń skarbowych 

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 51  §  1 kodeksu karnego skarbowego karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął 1 rok. 

Zgodnie z prognozowanymi zmianami jakie wprowadzić ma nowelizacja ustawy okres ten ma zostać wydłużony z roku do 2  lat. 

Zmiany w zakresie zasad odpowiedzialności karnej za niewpłacanie podatku w terminie

W myśl aktualnego art.  57 §  1 kodeksu karnego skarbowego podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Zgodnie z projektem zmiany ustawy kodeks karny skarbowy stanowiące obecnie wykroczenie skarbowe tj. uporczywe niewpłacanie w terminie podatku zostanie przeniesione do katalogu przestępstw, jeżeli kwota niewpłaconego w terminie podatku przekracza wartość pięćdziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia.

Zmiany w zakresie zaostrzenia środków karnych i zwiększenia środków karnych przewidzianych w kodeksie karnym skarbowym 

Aktualnie maksymalna kara łączna pozbawienia wolności za przestępstwo skarbowe wynosi 15 lat. Zgodnie z prognozowanymi zmianami okres ten wydłuży się do 20 lat. 

Przedsiębiorca, który wyda lub będzie posługiwał się fałszywymi fakturami może otrzymać zakaz prowadzenia działalności do 15 lat. 

Zmiany w grzywnach 

Aktualnie zgodnie z art.  23 § 1 kks wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10 a najwyższa 720. 

Zgodnie z nowelizacją ustawy najniższa stawka zmienić ma się z 10 na 20 nie przewiduje ona jednak zmiany maksymalnej stawki, która jak do tej pory wynosić ma 720 stawek dziennych. 

Aktualnie mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Nowelizacja ustawy przewiduję, iż urzędnicy będą mieli prawo nałożyć mandat w wysokości pięciokrotności minimalnej pensji. 

Zmieni się również wysokość minimalnych mandatów które aktualnie wynoszą 1/10 minimalnej pensji które po nowelizacji ustawy wynosić mają 1/20. 

Wprowadzone zmiany zdaniem Ministerstwa Finansów mają ograniczyć wpływ do sądów spraw drobnych przestępców dzięki temu, iż kary nakładać będą mogli bezpośrednio urzędnicy. 

Podsumowanie

Podsumowując, w niniejszym artykule przedstawione zostały najistotniejsze z projektowanych zmian w kodeksie karnym skarbowym. Po wejściu w życie prognozowanych zmian postępowania karnoskarbowe służyć będą już nie tylko jako narzędzie hamujące bieg terminu przedawnienia jak do tej pory, ale także jako realny represyjny instrument umożliwiający ukaranie podatników. Kierunek planowanych zmian w prawie karnym skarbowym uznać należy za niekorzystny dla podatników i jeżeli przepisy te zostaną wprowadzone do polskiego systemu prawnego w tym kształcie, organy podatkowe będą dysponowały dużo większym i bardziej dotkliwym wachlarzem sankcji, których adresatem staną się podatnicy narażający Skarb Państwa na uszczerbek. 

Szczególnie niepokojące są propozycje w zakresie wydłużenia okresu przedawnienia za przestępstwa skarbowe z okresu 5 lat do 10 lat oraz „uproszczenie” przerywania okresu przedawnienia tych przestępstw poprzez wszczęcie przez organ postępowanie w sprawie a nie przeciwko określonej osobie. 

O dalszych ewentualnych zmianach w ww. projektach będziemy informowali na bieżąco.