Planowanie przestrzenne obszarów morskich - konferencja na UG

W dniu 12 kwietnia 2018 roku na Wydziale Prawa i Administracji UG odbyła się konferencja "Morskie planowanie przestrzenne" organizowana przez Katedrę Prawa Morskiego WPiA UG oraz Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA Gdańsk.   

Tegoroczna edycja konferencji poświęcona była zagadnieniom mającym istotne znaczenie w zakresie opracowania i stosowania w praktyce instrumentów morskiego planowania przestrzennego dla zrównoważonego zarządzania morzem, w tym przede wszystkim: zasadom morskiego planowania przestrzennego, planom zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, obowiązkom organów administracji publicznej oraz wzmacnianiu współpracy między sektorami w wymiarze krajowym i międzynarodowym. Punktem wyjścia do dyskusji o morskim planowaniu przestrzennym jest model zarządzania działalnością człowieka na morzu zapewniający osiągnięcie celów ekologicznych, gospodarczych i społecznych. 

W trzech panelach (sesjach) konferencji skupiano się na takich zagadnieniach, jak prawo i polityka morskiego planowania przestrzennego, instrumenty morskiego planowania przestrzennego oraz na tym, jak racjonalnie wykorzystać przestrzeń morską?

Nas najbardziej zainteresowała trzecia, ostatnia sesja, która zdawała się być najbliżej praktyki działalności gospodarczej i technicznej na morzu.

W ramach tej sesji najpierw dr Ernest Czermański z Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Gdańskiego przedstawił scenariusze rozwoju żeglugi morskiej na Bałtyku w kontekście morskiego planowania przestrzennego. Podane informacje stanowiły raczej punkt wyjścia, pożywkę dla dyskusji specjalistów od planowania przestrzennego. Dr Czermański przedstawił główne czynniki, jakie - według prognoz - mogą w przyszłości wpływać na kształtowanie polityki planowania przestrzennego.

Podstawowymi trendami kształtującymi się w żegludze są:
- wzrost obrotów portowych w większości krajów regionu bałtyckiego poza Szwecją i Niemcami
- spadek liczby statków w stosunku do wielkości obrotów spowodowanych wzrostem średniej wielkości / pojemności ładunkowej nowych statków
- powolny, ale stały wzrost ruchu pasażerskiego, szczególnie w zakresie turystyki morskiej

Zauważanla będzie zmiana struktury rodzajowej floty bałtyckiej, a mianowicie:
- wzrost liczby i udziału w obrotach kontenerowców
- wzrost liczby masowców suchych
- wzrost liczby zbiornikowców
- wzrost promów ro-pax
- zmniejszenie liczby klasycznych drobnicowców.

Zmiany jakościowe floty bałtyckiej będą się objawiały głównie w formie:
- wzrostu średniej nośności statków do ok. 15 tys. ton (o 300% od stanu obecnego)
- wzorstu pojemności ładunkowej
- poprawy efektywności energetycznej i ekonomicznej w żegludze.

Magdalena Jabłonowska, reprezentująca Lotos Petrobaltic SA, zapoznała uczestników konferencji z "Platformami wiertniczymi" jako elementami morskiego planu zagospodarowania przestrzennego.

Agnieszka Drożdż z Zarządu Morskiego Portu Gdańsk SA, przedstawiła inwestycje w porcie Gdańsk w kontekście morskiego planowania przestrzennego i właściwie ograniczyła się do przeglądu obecnie prowadzonych i planowanych inwestycji (np. "port centralny") i była to raczej informacja wyjściowa dla interesujących się planowaniem przestrzennym - co zarząd portu ma zamiar robić, bez omówienia wzajemnych wpływów (konfliktów, synergii, obszarów obojętnych) inwestycji (budowli morskich) i wymogów czy uregulowań płynących z planowania przestrzennego obszarów morskich.

Dwie ostatnio wspomniane prezentacje w zasadzie niemal w ogóle nie odnosiły się do realnych problemów planowania przestrzennego obszarów morskich. Nie dowiedzieliśmy się np. - jakie w praktyce wyzwania albo procedury do przejścia stoją przed inwestorem planującym ulądowienie wycinka morza czy budowę instalacji (np. platform, infrastruktury podwodnej - np. rurociągów podmorskich) w sektorze offshore.

W prezentacji przedstawicielki Lotos Petrobaltic zwrócono uwagę na to, że między instalacjami offshore a innymi użytkownikami czy "interesami" obszarów morskich mogą istnieć nie tylko konflikty, ale i synergie. Jako przykład synergii podano bezkonfliktowe współistnienie na jednym obszarze instalacji offshore (platform) i przyrody. Konieczność objęcia ich strefą ochronną (jest to na ogół nieduży obszar - o promieniu 500 m wokół platformy, w którym zabroniona jest żegluga) powoduje, że nie ma na tych akwenach aktywności rybackiej, ani w ogóle ruchu jednostek pływających. Stąd częste odwiedziny tych miejsc przez ptaki (nawet czaple przysiadające na platformach) czy ssaki morskie (foki, wydry).

Na koniec można było się zapoznać z prezentacją "Morska energetyka wiatrowa w planowaniu zagospodarowania obszarów morskich" Mariusza Witońskiego z Polskiego Stowarzyszenia Morskiej Energetyki Wiatrowej, która przyniosła najwięcej ciekawych informacji i konkretów oraz praktycznych odniesień do problematyki planowania przestrzennego obszarów morskich.

Dowiedzieliśmy się m.in., że ustawowe ograniczenia lokalizacji morskich farm wiatrowych płyną głównie z ustawy z 21 marca 1991 roku o obszarach morskich RP i administracji morskiej. 

Art. 23. tej ustawy stanowi m.in., że "zakazuje się wznoszenia i wykorzystywania elektrowni wiatrowych na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym".

Natomiast "Wznoszenie lub wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich wymaga uzyskania pozwolenia ustalającego ich lokalizację oraz określającego warunki ich wykorzystania na tych obszarach. 

W efekcie instalacje takie mogą powstawać tylko w Wyłącznej Strefie Ekonomicznej, a organem właściwym do wydania pozwoleń w tym obszarze jest ministerstwo właściwe dla spraw gospodarki morskiej.

Ustawa mówi dalej, że pozwolenie, o którym mowa wcześniej, jest wydawane po zaopiniowaniu wniosku o wydanie tego pozwolenia przez ministrów właściwych do spraw: energii, gospodarki, kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, rybołówstwa, środowiska, wewnętrznych oraz Ministra Obrony Narodowej.

Problemem dla branży może być obecnie to, że według istniejących regulacji, postępowanie o wydanie pozwolenia może zostać zawieszone do czasu przyjęcia planu przestrzennego obszarów morskich.
I obecnie mamy właśnie z taką sytuacją do czynienia. Tymczasem, podczas konferencji można było się m.in. dowiedzieć, że trwają prace nad przygotowywaniem pierwszej wersji Planu zagospodarowania przestrzennego dla obszarów morskich wraz z Prognozą. Według Anny Stelmaszyk-Świerczyńskiej, zastępcy dyrektora ds. technicznych Urzędu Morskiego w Gdyni - upublicznienie tych dokumentów będzie miało miejsce najprawdopodobniej w czerwcu tego roku, co otworzy konsultacje.

Jak wskazuje Mariusz Witoński - kluczowe kwestie wymagające teraz uregulowania w PZPOM (Planie Zagospodarowania Przestrzennego Obszarów Morskich), to:
- wyznaczenie akwenów pod lokalizację morskich farm wiatrowych (10 GW do 2040 roku)
- wyznaczenie korytarzy / określenie warunków wytyczania tras kabli eksportowych i lokalizacji stacji elektroenergetycznych
- określenie dopuszczalności i warunków prowadzenia żeglugi i połowów w bezpośrednim sąsiedztwie i w obrębie morskich farm wiatrowych
- określenie dopuszczalności oraz warunków prowadzenia w bezpośrednim sąsiedztwie i w obrębie morskich farm wiatrowych innej działalności (akwakultura, wydobycie, magazynowanie energii, produkcja energii z innych źródeł)

Siódmej edycji VII Ogólnopolskiej Konferencji Prawa Morskiego towarzyszył ponownie panel dla młodych naukowców, który odbył się dzień wcześniej, tj. 11 kwietnia 2018 roku na Wydziale Prawa i Administracji UG.

PBS, rel (UG)