1. Arka Noego
Nie wiemy dokładnie jak wyglądała Arka Noego, ale znamy jej opis z Biblii. Na tej podstawie zbudowano wiele jej replik. Najciekawsza wydaje się ta powstała w 2012 r. w Holandii, dzięki samozaparciu pewnego stolarza-pasjonata. Jest to odwzorowanie Arki Noego (przynajmniej co do rozmiarów) 1:1. Do jej budowy zużyto równowartość 12 tys. drzew. Co ciekawe jest to jedyna na świecie replika Arki Noego rzeczywiście unosząca się na wodzie (usadowiona jest bowiem na stalowych barkach) i, którą można przestawiać z miejsca na miejsce. Obecnie można ją podziwiać w Dordrechcie.
2. Kon-Tiki, Ra II
Norweski podróżnik i etnograf – inaczej niż większość współczesnych mu uczonych – wierzył, że przed wiekami Oceania została zasiedlona z Ameryki Południowej, a nie Azji. Był również przekonany, że już w starożytności były możliwe podróże z Europy do Ameryki. Aby to udowodnić zbudował replikę pradawnych statków, którymi postanowił to udowodnić. W 1947 r. na tratwie Kon-Tiki pokonał Pacyfik. W 1970 r. przemierzył z kolei Atlantyk na łodzi Ra II. Obie jednostki oglądać można dzisiaj w Muzeum Kon-Tiki w Oslo.
3. Hōkūle’a
Przez długi czas w ogóle powątpiewano, że ludzie mogli pokonywać wielkie przestrzenie Oceanu Spokojnego korzystając z prostych łodzi i nawigacji opartej na znajomości gwiazd, prądów i wiatrów morskichW 1975 r. zbudowano 19-metrowej długości katamaran Hōkūle’a oparty na tradycyjnych konstrukcjach polinezyjskich. W 1976 r. odbył on podróż z Hawajów na Tahiti udowadniając, że tego rodzaju wyprawy były jednak możliwe. Od tamtego czasu Hōkūle’a odbył nawet rejs dookoła świata. Na co dzień cumuje w Honolulu.
4. Olympias
Najsłynniejszym typem statków i okrętów starożytnej Europy były galery z trzema rzędami wioseł zwane w Grecji trierami, a w Rzymie triremami. W latach 1985-1987 w Grecji, w oparciu o szeroką dyskusję naukową, zbudowano replikę takiej jednostki. Nadano jej nazwę Olympias. Podczas prób wykazano, że właściwości morskie tego statku odpowiadają dokładnie opisom ze starożytnych tekstów. Olympias został przyjęty do służby w greckiej marynarce wojennej i jest to jedyny tego rodzaju przypadek na świecie. Można go podziwiać w Atenach.
5. Havhingsten fra Glendalough
Havhingsten fra Glendalough to jedna z bardzo wielu zbudowanych na świecie replik łodzi wikingów, którzy we wczesnym średniowieczu siali postrach w całej Europie. Uchodzi za największą z nich. Powstała w 2004 r. w Muzeum Łodzi Wikingów w Roskilde w Danii. Za wzór posłużyła jednostka z okolic Dublina w Irlandii z ok. 1042 r., która zatonęła we fiordzie Roskilde. Replika ma niemal 30 m długości i może zabrać na pokład do 70 ludzi. Odbyła pełnomorską podróż z Roskilde do Dublina i z powrotem udowadniając swoje zalety żeglarskie.
6. Ubena von Bremen
Koga była prawdziwym „wołem roboczym” Hanzy – powstałej w północnej Europie w średniowieczu organizacji kupieckiej, jednej z najpotężniejszych w dziejach świata. Wizerunek tego statku znany był dobrze z dokumentów i pieczęci, ale przez długi czas nie odnajdywano żadnego jego wraku. Zmieniło się to w 1962 r., kiedy to na Wezerze w Bremie, w Niemczech, odkryto pierwsze szczątki kogi zbudowanej ok. 1380 r. Po ich wydobyciu wrak stał się statkiem-muzeum w Niemieckim Muzeum Żeglugi w Bremerhaven. Powstały trzy repliki kogi z Bremy. Jedną z nich jest – zbudowana w 1990 r. – Ubena von Bremen. Na co dzień podziwiać ją można w Bremerhaven.
7. Statki Kolumba
Flota Krzysztofa Kolumba, który w 1492 r. odkrył dla Europy Amerykę, liczyła trzy statki. Wszystkie one doczekały się swoich replik, choć tak naprawdę nie wiadomo dokładnie jak wyglądały. Największym ze statków Kolumba była Santa Maria. Jedna z jej replik powstała w Polsce w latach 2004-2008. Co prawda nie pływa, ale wykonana została w skali 1:1. Można ją podziwiać w Ogrodzie Kultur i Tolerancji Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera w Puszczykowie pod Poznaniem.
8. Victoria
W latach 1519-1522 odbyła się pierwsza morska wyprawa dookoła świata pod dowództwem Ferdynanda Magellana. Z pięciu statków rejs ukończył tylko jeden: Victori, także sam Magellan nie przeżył ekspedycji. Zbudowano trzy repliki tego żaglowca. Pierwsza z nich powstała w Hiszpanii z okazji wystawy Expo’92 w Sewilli. W latach 2004-2006 jednostka opłynęła świat, jako pierwsza replika w historii. Victorię można oglądać w Sewilli.
9. Golden Hind
Golden Hind był okrętem flagowym wyprawy dookoła świata angielskiego żeglarza Francisa Drake’a – drugiej w ogóle i pierwszej angielskiej – która odbyła się w latach 1577-1580. Zbudowano cztery repliki tej jednostki. Najsłynniejsza powstała w 1973 r. Podobnie jak jej wzór, także i ona opłynęła świat. Replika ma na koncie ponad 200 tys. mil morskich. Zagrała w kilku filmach (w tym w słynnym serialu „Shogun”), a obecnie jest eksponowana w suchym doku w Londynie w celach edukacyjnych.
10. Myflower II
Myflower był statkiem, który w 1620 r. przewiózł przez Atlantyk do Nowego Świata 102 tzw. „Pielgrzymów”, czyli purytańskich uciekinierów z Anglii, gdzie ich prześladowano. Założyli oni pierwszą angielską kolonię w Nowej Anglii. Jej początki obrosły w legendę założycielską Stanów Zjednoczonych. W 1956 r. w Wielkiej Brytanii została zbudowana replika tej jednostki o nazwie Myflower II. W 1957 r. odtworzyła ona rejs „Pielgrzymów”, pokonując Atlantyk na tej samej trasie. Na co dzień można go oglądać w porcie w Plymouth koło Bostonu w Stanach Zjednoczonych.
11. Batavia
Batavia była statkiem Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Została zbudowana w 1628 r. Kilka miesięcy później zatonęła rozbijając się o rafy u zachodnich wybrzeży Australii. Większość pasażerów się uratowała, rozpoczynając dramatyczną walkę o przeżycie w nieznanym wtedy Europejczykom terenie. Dochodziło do morderstw i gwałtów. W latach 1985-1995 zbudowano replikę tego statku. Po odbyciu wielu rejsów upamiętniających historię Batavii, żaglowiec zacumował jako statek-muzeum w Lelystad w Holandii.
12. La Grace
Choć Czechy leżą daleko od morza to jednak w swojej historii mają również morskie epizody. W XVII w. pochodzący z Czech Augustine Herman, wyemigrował do Nowego Amsterdamu w Ameryce Północnej. Tam stał się właścicielem brygu La Grace, który używany był nie tylko do handlu, ale również jako okręt korsarski przeciw Hiszpanom. W 2008 r. dwóch Czechów rozpoczęło w Egipcie budowę repliki tej jednostki (choć według planów z drugiej połowy XVIII w.), która trwała dwa lata. La Grace pływa głównie po Morzu Śródziemnym, choć ma na swoim koncie także rejs transatlantycki. Używana jest jako statek szkolny.
13. Sztandart
Szandart był pierwszym rosyjskim okrętem na Bałtyku. Został zbudowany w 1703 r. pod bezpośrednim nadzorem cara Piotra I. W latach 1992-1999 zbudowano replikę jednostki, choć dysponowano jedynie jego jednym rysunkiem. Okręt powstawał według tradycyjnych technik szkutniczych. W pierwszy rejs Sztandart udał się w 2000 r. Od tamtej pory regularnie brał udział w regatach żaglowców The Tall Ships’ Races. Portem macierzystym jest Petersburg. Statek używany jest do celów szkoleniowych.
14. Götheborg
Götheborg był flagową jednostką Szwedzkiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Został zbudowany w 1738 r. Odbył trzy podróże ze Szwecji do Chin. Statek zatonął w 1745 r. po wejściu na skałę koło Göteborga, na oczach tłumu ludzi oczekujących jego przybycia.W 1995 r. rozpoczęto budowę jego repliki zakończoną dziesięć lat później. W latach 2005-2007 statek – jak jego pierwowzór – odbył rejs do Chin i z powrotem. Statek cumuje w Goteborgu. Ostatnie kilka lat były dla niego trudne pod względem finansowym, ale wydaje się, że powoli wychodzi na prostą.
15. Étoile du Roy
W 1997 r. w Turcji zbudowana została replika brytyjskiego okrętu wojennego Blanford z 1741 r. Jednostka ta miała „zagrać” w serialu telewizyjnym o Horatio Hornblowerze. Nadano jej wtedy imię Grand Turk. W 2010 roku został zakupiony przez Francuzów, którzy zmienili jego nazwę na Étoile du Roy. Od tamtej pory na stałe cumuje w Saint-Malo w Bretanii. Wykorzystywany jest do imprez żeglarskich i czarterów.
16. Surprise
W 1757 r. zbudowano dla Royal Navy okręt pocztowy, któremu nadano imię Rose. Służył w koloniach amerykańskich, brał również udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych.W 1970 r. w Kanadzie zbudowano replikę tej jednostki. W 2001 r. została ona zakupiona do filmu „Pan i władca: Na krańcu świata”. Replika została przemianowana i przerobiona tak, aby przypominała występujący w filmie brytyjski okręt Surprise. Po zakończeniu zdjęć nie wrócono już do starej nazwy. Statek jest dzisiaj atrakcją Muzeum Morskiego w San Diego w USA.
17. Endeavour
Endeavour był okrętem, na którym James Cook odbył, w latach 1768-1771, swoją pierwszą wielką podróż dookoła świata. W latach 80-tych XX w. w Australii zrodził się pomysł zbudowania jego repliki. Po wielu perypetiach udało się go zrealizować w 1994 r. W swój pierwszy rejs Endeavour udał się z Fremantle koło Perth do Sydney. Potem żeglował śladami Cooka odbywając dwukrotnie podróż dookoła świata. W latach 2011-2012 opłynął jeszcze Australię. Obecnie statek jest częścią Australijskiego Narodowego Muzeum Morskiego w Sydney i tam można go oglądać.
18. L’Hermione
L’Hermione była francuskim okrętem zbudowanym w 1779 r. Zasłynęła tym, że w 1780 r. przetransportowała gen. La Fayette z Francji do Ameryki, aby mógł on wesprzeć Amerykanów w ich walce o niepodległość. W latach 1997-2012 zbudowano replikę tej jednostki. Podobnie jak oryginał, także i ona odbyła podróż do Stanów Zjednoczonych. Obecnie można ją zwiedzać w Bajonnie.
19. Bounty
Brytyjski okręt Bounty był jednym z najsłynniejszych w historii. Stał się głośny ze względu na bunt marynarzy, do którego doszło na jego pokładzie w 1789 r. na Pacyfiku. Historia ta weszła do popkultury. W 1960 r. zbudowano replikę tej jednostki na potrzeby filmu „Bunt na Bounty” z Marlonem Brando w roli głównej. Była ona większa od oryginału. Po zakończeniu zdjęć okręt miał zostać – podobnie jak oryginał – spalony, jednak na skutek protestu Brando udało się go zachować. Cumował na Florydzie, jako atrakcja turystyczna. „Wystąpił” w wielu filmach – raz nawet w pornograficznym. W 2012 r. zatonął podczas huraganu Sandy u wybrzeży Karoliny Północnej. Zginęły dwie osoby.
20. Repliki po polsku
Poza wspomnianą już wyżej repliką statku Krzysztofa Kolumba Santa Maria, w Polsce zbudowano jeszcze wiele innych tego typu jednostek. Największą ich grupę stanowią chyba łodzie wikingów, które co roku podziwiać można m.in. podczas wolińskiego Festiwalu Słowian i Wikingów.Z okazji obchodów tysiąclecia Gdańska powstała łódź św. Wojciecha, którą dzisiaj oglądać można w Subkowych. Replikami są również pomeranki, tradycyjne pomorskie łodzie rybackie, które spotkać można wożące turystów po Zatoce Puckiej. Swego czasu pojawił się również - ostatecznie niezrealizowany - pomysł budowy w Gdańsku repliki średniowiecznego statku Peter von Danzig.
Tomasz Falba
Źródło: Miesięcznik "Polska na Morzu"
USD
EUR
CHF
GBP