Estoński CIT w Polsce?

W kwietniu 2020 r. Rada Ministrów przyjęła aktualizację Krajowego Programu Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020”. Krajowy Program Reform (KPR) jest kluczowym dokumentem służącym wdrażaniu strategii „Europa 2020” na poziomie państw członkowskich Unii Europejskiej. Program ten uwzględniając krajowe uwarunkowania sytuacji społeczno-gospodarczej, wyznacza cele, które Polska powinna osiągnąć w 2020 r.

Jednym z przedstawionych w KPR założeń jest wprowadzenie w Polsce tzw. estońskiego CIT. W założeniu proponowane rozwiązania mają na celu zmianę sposobu opodatkowania spółek, a tym samym zachęcenie przedsiębiorców do wdrażania nowych inwestycji i promowania rozwoju firm.

CIT w Polsce

CIT to bezpośredni podatek nakładany na dochody uzyskiwane przez osoby prawne. Podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych zgodnie z w ustawią z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych są wszystkie osoby prawne, spółki kapitałowe w organizacji i spółki komandytowo-akcyjne. W zakresie podmiotowym podatku mogą też znajdować się organizacje niemające osobowości prawnej. Podmioty posiadające siedzibę w kraju podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, czyli są zobowiązane do odprowadzania podatku od całości swoich dochodów. W przypadku podmiotów z siedzibą w innym kraju, obowiązek odprowadzenia podatku dotyczy jedynie dochodów uzyskanych w Polsce.

CIT w Estonii

W tym modelu stosowanym w Estonii dochód nie jest obciążony podatkiem dochodowym tak długo, jak długo jest w firmie. Podatek dochodowy pobierany jest dopiero w momencie jego wypłaty. Przedsiębiorca w modelu estońskim może przeznaczyć wypracowany zysk w całości na inwestycję, przez co nie będzie zobligowany do odprowadzenia podatku dochodowego.

Założenia zmian

Przyjęcie funkcjonujących w Estonii rozwiązań będzie oznaczało, iż polscy przedsiębiorcy nie będą zobligowani, jak dotychczas do odprowadzania podatku od wypracowanego przez firmę zysku, dopóki środki te będą reinwestowane. Firmy będą musiały zapłacić podatek w sytuacji wypłaty zysku na zewnątrz – dopóki środki zostaną w firmie, nie podlegają one opodatkowaniu. Model estońskiego CIT, zgodnie z założeniami Ministerstwa Finansów ma obowiązywać w Polsce od 2021 r. i będzie adresowany do:
- małych i średnich spółek kapitałowych (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych), których przychody nie przekraczają 50 mln zł.
- spółek, w których udziałowcami są wyłącznie osoby fizyczne.

Dodatkowo z proponowanych rozwiązań będą mogły skorzystać także spółki, które:
- nie posiadają udziałów w innych podmiotach,
- zatrudniają co najmniej 3 pracowników - oprócz udziałowców,
- przychody pasywne nie przewyższają przychodów z działalności operacyjnej,
- wykazują nakłady inwestycyjne.
Wszystkie te kryteria muszą być spełnione jednocześnie.

Zgodnie z założeniami podatnik będzie wybierał system estoński na okres 4 lat z możliwością jego przedłużenia na kolejne 4-letnie okresy. Przedłużenie jest możliwe, jeśli w ostatnim, czwartym roku korzystania z rozwiązania, przedsiębiorca wciąż spełnia kryteria. Przekroczenie przez przedsiębiorcę progu 50 mln zł w trakcie 4-letniego okresu nie wyklucza go z systemu estońskiego. Dodatkowo Ministerstwo Finansów zamierza opracować dwie drogi/ modele estońskiego CIT. Pierwsza to „pełny” model opodatkowania wyłącznie dystrybuowanych przez spółkę dochodów, tak jak w Estonii. Druga ścieżka to specjalny fundusz (rachunek) inwestycyjny. Podatnik będzie mógł zaliczać odpisy na taki rachunek inwestycyjny do kosztów uzyskania przychodów. W ten sposób osiągnie podobny cel ekonomiczny, ale przy zachowaniu klasycznych rozliczeń CIT.

Skutki zmian w podatku dochodowym od osób pranych CIT

W ocenie Ministerstwa Finansów zmiana sposobu opodatkowania przyczyni się do wzrostu kapitałów własnych przedsiębiorstw, poprawy ich płynności, zdolności kredytowej i produktywności, a tym samym znacznie przyspieszy wzrost gospodarczy i zwiększy konkurencyjność całej gospodarki. Efekt ten jest szczególnie ważny w przypadku mniejszych przedsiębiorców, którzy zmagają się z trudnościami w pozyskaniu finansowania nowych projektów. Prowadzenie działalności w warunkach niewystarczających własnych środków obrotowych i wysokich kosztów kredytowania zdaniem Ministerstwa Finansów stanowi poważną barierę w rozwoju poszczególnych firm oraz sektorów polskiej gospodarki. Dodatkowo wprowadzenie projektowanych rozwiązań przełoży się wzrost produktywności firmy, zwiększanie liczy miejsc pracy oraz zwiększenie odporności gospodarki na kryzysy.

Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 241 do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zapowiedzi wprowadzenia podatku CIT pobieranego metodą kasową wskazało, iż przyjęty w Estonii system opodatkowania osób prawnych zakłada, iż dochody podatników podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: „CIT”) opodatkowane są dopiero w momencie ich dystrybucji. Zyski podatników CIT pozostają nieobciążone w całym okresie ich reinwestowania przez osobę prawną. Wprowadzenie w Estonii w 2000 r. tego modelu opodatkowania osób prawnych przyniosło jedynie chwilowe ubytki wpływów budżetowych, które jednak w ciągu około 3 lat zostały wyrównane.

Obecnie udział wpływów z podatku CIT w ogóle wpływów podatkowych w Estonii nie odbiega od poziomów obserwowanych w innych rozwiniętych systemach podatkowych. Wpływy z CIT w Estonii stanowiły w latach 2015-2017 średnio 5,3 proc. ogółu wpływów podatkowych, podczas gdy w Polsce podatek od dochodów osób prawnych zapewniał 5,6 proc. ogółu wpływów podatkowych. Podobne wnioski wyciągnąć można z odniesienia poziomu wpływów z CIT do PKB kraju. Stosunek ten w latach 2015-2017 w Estonii wynosił 1,8 proc., natomiast w Polsce - 1,9 proc. Publikowane badania w zakresie skutków wprowadzenia w Estonii reformy opodatkowania podatników CIT wskazują, że zmiana zasad opodatkowania wpłynęła pozytywnie na poziom inwestycji i kapitału własnego przedsiębiorstw, ich płynność finansową i produktywność, a efekt ten był szczególnie widoczny w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw. Jednocześnie badania przeprowadzone wśród działających w Estonii przedsiębiorców będących podatnikami CIT jednoznacznie wskazały na pozytywne przyjęcie przez te podmioty omawianego modelu opodatkowania ich dochodów.

Podsumowanie

Podsumowując wskazać należy, iż zakładane zmiany sposobu opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych i przyjęcie rozwiązań sprawdzonych w Estonii stanowią pozytywny kierunek. Stworzenie jasnych, czytelnych, uproszonych reguł dla określonej grupy podmiotów/przedsiębiorców bez wątpienia przełoży się zwiększenie ich szans na rozwój oraz zmniejszenie opłacalności prowadzenia agresywnej optymalizacji podatkowej. Dodatkowo system estoński jest rozwiązaniem stymulującym rozwój i innowacyjność przedsiębiorców. Jednakże na dzisiaj brak jest projektu zmian w przepisach, co uniemożliwia dokonanie pełnej analizy.