100. rocznica utworzenia Marynarki Wojennej

Obchodzona w tym roku rocznica 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości nierozerwalnie łączy się ze 100-leciem utworzenia Marynarki Wojennej. W środę, 28 listopada, na Skwerze Kościuszki odbędą się obchody głównych uroczystości rocznicowych.  

Z dniem 28 listopada 1918 roku rozkazuję utworzyć marynarkę polską, mianując jednocześnie pułkownika marynarki Bogumiła NOWOTNEGO, szefem Sekcji Marynarki Wojennej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych.
     Józef Piłsudski 

28 listopada 1918 roku marszałek Józef Piłsudski wydał dekret, w którym rozkazał utworzyć Marynarkę Wojenną. Od tego czasu, nieprzerwanie przez 100 lat, Marynarka Wojenna wykonuje zadania na rzecz polskiej, morskiej racji stanu w czasach wojny i pokoju. 

Dla podkreślenia rangi obchodów 100-lecia utworzenia morskiego rodzaju Sił Zbrojnych na wszystkich okrętach MW podniesiona zostanie wielka gala banderowa. Z Okrętu Muzeum ORP Błyskawica oddany zostanie salut świąteczny złożony z 21 wystrzałów armatnich. To największa możliwa liczba strzałów oddawanych jedynie prezydentowi, głowom obcych państw oraz w trakcie najważniejszych świąt wojskowych i państwowych.

W 100. rocznicę utworzenia Marynarki Wojennej, 28 listopada, przy nabrzeżu Skweru Kościuszki w Gdyni zacumują i w godz. 09.00-15.00 zostaną udostępnione do zwiedzania trzy okręty Marynarki Wojennej: fregata rakietowa ORP Gen. T. Kościuszko, niszczyciel min ORP Kormoran i okręt podwodny ORP Sęp. 

Natomiast Okręt - Muzeum ORP Błyskawica będzie można zwiedzić bezpłatnie 28 listopada, w godz. 09:00 - 11:30 i 13:30 - 15:00 oraz dzień później, 29 listopada, w godz. 10:00 - 13:00 i 14:00 - 17:00. Od godz. 17:00 do godz. 20:00 można się zapoznać z wystawą "Mamy rozkaz Cię utrzymać" w Muzeum Marynarki Wojennej (wstęp wolny). Dodatkowo wystawa będzie udostępniona również 29 listopada w godz. 10:00 - 17:00.

PROGRAM UROCZYSTOŚCI

wtorek, 27 listopada
10:00 – złożenie wiązanek kwiatów na wodach Zatoki Gdańskiej ku pamięci poległych marynarzy;
19:00 – uroczysty capstrzyk z okazji 100. rocznicy utworzenia Marynarki Wojennej w tym:
  - uroczysty przemarsz pododdziałów (trasa przemarszu będzie wiodła ulicami: 3 Maja – 10 Lutego – Świętojańska – Pułaskiego – Waszyngtona  Skwer Kościuszki – Pomnik Polska Morska) - złożenie wieńca przy tablicy poświęconej oficerom Marynarki Wojennej (ul. 10 Lutego); 
  - złożenie wieńca pod pomnikiem Ofiar Terroru Komunistycznego (ul. Pułaskiego); 
  - ceremonia odsłonięcia tablicy 100-lecia Marynarki Wojennej oraz złożenia wiązanki kwiatów (ul. Waszyngtona); 
  - uroczystości przy pomniku Polska Morska na Skwerze Kościuszki (wystąpienia okolicznościowe, odczytanie Apelu Pamięci, salwa honorowa, defilada pododdziałów).

środa, 28 listopada
08:00 – podniesienie wielkiej gali banderowej na okrętach Marynarki Wojennej;
09:00 – złożenie wiązanek kwiatów w panteonie bohaterów Marynarki Wojennej na Cmentarzu MW w Gdyni Oksywiu;
09:30 – uroczysta msza święta w intencji Marynarki Wojennej w Kościele Garnizonowym MW w Gdyni Oksywiu (odsłonięcie tablicy 100-lecia Marynarki Wojennej);
12:00 – centralne uroczystości 100. rocznicy odtworzenia Marynarki Wojennej połączone z uroczystą odprawą wart przy Pomniku Polska Morska na Skwerze Kościuszki;
14:00 – otwarcie wystawy głównej "Mamy rozkaz Cię utrzymać" w Muzeum Marynarki Wojennej (w godz. 14:00 - 17:00 wstęp tylko za okazaniem zaproszenia, w godz. 17:00 - 20:00 wstęp wolny);
17:00 – gala 100-lecia Marynarki Wojennej w Teatrze Muzycznym w Gdyni (wstęp tylko za okazaniem zaproszenia).

*     *     *

Historia Marynarki Wojennej

Po raz pierwszy polskie siły morskie odegrały ważną rolę w XV wieku. Polska flota kaperska, podczas Wojny Trzynastoletniej z Zakonem Krzyżackim zablokowała wówczas Bałtyk i uniemożliwiła dostawy do Królewca, pokonując flotę krzyżacką w bitwie na Zalewie Wiślanym (1463).
Około 100 lat później, w 1568 roku Sejm powołał do życia Komisję Morską – pierwszy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie organów władzy państwa na morzu. Następnie, z początkiem XVII wieku Zygmunt III Waza zarządził tworzenie królewskiej floty wojennej. Okręty były budowane w Gdańsku i Pucku. Decyzja ta była pierwszym programem budowy okrętów wojennych.
W 1625 roku król powołał do życia Komisję Okrętów Królewskich. Dwa lata później, 28 listopada 1627 roku nasza flota odniosła zwycięstwo pod Oliwą nad blokującą Gdańsk eskadrą szwedzką.
Niestety kolejne lata przyniosły regres w polityce morskiej. Brak decyzji Sejmu o dalszym finansowaniu floty wymusił sprzedaż okrętów, a niedługo potem doszło do rozbiorów Polski. Próby odrodzenia floty podejmowano podczas powstań narodowych. Niestety, upadek powstań zamknął okres nadziei na utworzenie sił morskich, chociażby na obczyźnie.
Marynarka Wojenna została odtworzona 28 listopada 1918 roku przez marszałka Józefa Piłsudskiego, już 17 dni po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Polska czekała jeszcze prawie półtora roku na uzyskanie formalnego dostępu do morza.
Rozwój floty przerwał na krótko wybuch II wojny światowej. Polska MW uczestniczyła w wojnie obronnej, a następnie przeniosła i odbudowała swoje struktury w Wielkiej Brytanii i uczestniczyła w działaniach bojowych od chwili wypowiedzenia przez Aliantów wojny hitlerowskim Niemcom. Podczas działań wojennych polskie okręty walczyły nieprzerwanie od pierwszego do ostatniego dnia wojny, wnosząc znaczny wkład w ostateczne zwycięstwo. Były jedynym niepodległym terytorium Polski i stanowiły o ciągłości istnienia państwa i jego oręża na morzu.
Na morskim teatrze II wojny światowej polskie okręty przepłynęły łącznie milion dwieście tysięcy mil morskich, eskortowały 787 konwojów, przeprowadziły 1162 patrole i operacje bojowe, zniszczyły 45 jednostek nieprzyjaciela i 20 samolotów. Podczas działań bojowych zginęło 450 marynarzy. Po wojnie Marynarka Wojenna, chociaż w znacznym stopniu oparta o sprzęt i wyposażenie produkcji b. ZSRR lub pochodzący z kontyngentu aliantów, rozbudowywała flotę w oparciu o krajowy przemysł stoczniowy.
Po przemianach przełomu lat 80-tych i 90-tych i zmianie polityki obronnej kraju Marynarka Wojenna zintensyfikowała współdziałanie z flotami państw Sojuszu Północnoatlantyckiego. Pierwszym sprawdzianem polskich sił morskich był udział dwóch okrętów w operacji "Pustynna Burza". Okręt szpitalno-ewakuacyjny ORP Wodnik i okręt ratowniczy ORP Piast jako pierwsze polskie okręty w powojennej historii Polski uczestniczyły w działaniach z państwami Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Najnowsza historia MW to okres transformacji, modernizacji i zwiększania mobilności. W 1993 roku Marynarka Wojenna zainicjowała obecność polskich sił zbrojnych w ćwiczeniach z państwami NATO biorąc udział w największym na Bałtyku ćwiczeniu "Baltops".
Od tego czasu siły MW uczestniczyły w kilkuset manewrach państw NATO i Partnerstwa dla Pokoju. Od marca 1999 roku, kiedy Polska weszła w skład Sojuszu Północnoatlantyckiego, polskie okręty obecne były we wszystkich manewrach NATO na Bałtyku, a także uczestniczyły w istotnych operacjach w Cieśninach Bałtyckich, na Morzu Północnym, Norweskim, na Oceanie Atlantyckim, w operacjach antyterrorystycznych na Morzu Śródziemnym oraz w misji irackiej na Zatoce Perskiej (2002-2003).
Od 2002 roku polska Marynarka Wojenna jest na stałe obecna w elitarnych Siłach Odpowiedzi NATO. 

Marynarka Wojenna prowadzi działania we wszystkich środowiskach - morskim, lądowym i powietrznym. Główne jej siły to: dwie fregaty rakietowe, jedna korweta, trzy okręty podwodne, trzy okręty rakietowe, pięć okrętów transportowo-minowych, trzy niszczyciele min, kilkanaście trałowców, jednostki ratownicze i zabezpieczenia. Operują one z baz morskich w Gdyni i Świnoujściu, a także z Punktów Bazowania w Helu i Kołobrzegu. Marynarka Wojenna dysponuje lotnictwem morskim operującym z lotnisk w Gdyni Babich Dołach, Darłowie i Siemirowicach, w tym także lotnictwem pokładowym startującym z pokładów fregat rakietowych. Komponent lotniczy Marynarki Wojennej to przede wszystkim samoloty patrolowo-rozpoznawcze, śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych, ratownicze, a także lotnictwo transportowe. Wzdłuż polskiego wybrzeża rozlokowane są specjalistyczne jednostki brzegowe w tym m.in. dywizjony przeciwlotnicze i bataliony saperów oraz Morska Jednostka Rakietowa. Głównym ośrodkiem szkoleniowym jest Centrum Szkolenia MW w Ustce. Rocznie siły Marynarki Wojennej uczestniczą w kilkudziesięciu ćwiczeniach i operacjach NATO na różnych akwenach morskich. 

*     *     *

Zadania i rola Marynarki Wojennej

Zadania Marynarki Wojennej wiążą się głównie z zapewnieniem bezpieczeństwa polskich interesów na morzu oraz z naszym wkładem w bezpieczeństwo Europy w ramach NATO, UE i innych porozumień międzynarodowych. Chodzi tutaj o konieczność działań zarówno narodowych, jak i sojuszniczych, przede wszystkim w zakresie osłony morskich szlaków komunikacyjnych, zwłaszcza tych, którymi transportowane są surowce strategiczne i towary, monitoringu bezpieczeństwa żeglugi, operacji pokojowych, zwalczania terroryzmu oraz wczesnego wykrywania symptomów zagrożeń od strony morza. Inaczej mówiąc MW operuje na akwenach morskich na rzecz systemu obrony państwa jak i jego bezpieczeństwa gospodarczego. Poprzez ciągłe szkolenie utrzymuje gotowość do reagowania wobec zagrożeń mogących wystąpić na wodach terytorialnych, wyłącznej strefy ekonomicznej, czy wszędzie tam, gdzie poruszają się jednostki transportu morskiego. MW jest także kluczową częścią krajowego systemu ratowania życia na morzu SAR. Bez Marynarki Wojennej nie byłoby polskich map morskich, czy innych pomocy nawigacyjnych, które opracowuje Biuro Hydrograficzne MW. Siły Marynarki Wojennej pomagają także w ciągłym monitoringu ekologicznym wód Bałtyku oraz wspierają akcje usuwania skutków klęsk żywiołowych. Specjalistyczne okręty, nurkowie-minerzy oraz saperzy unieszkodliwiają niebezpieczne obiekty zalegające od II wojny światowej na dnie Bałtyku oraz w strefie brzegowej. MW prowadzi także akcje saperskie na akwenach śródlądowych, niejednokrotnie z dala od wybrzeża.

rel (MW RP, 3FO)